روغن صنعتی هرسین ویژه کارخانه سیمان و نوارنقاله؛ دوام و تمیزی

چرا روغن صنعتی هرسین برای کارخانه سیمان حیاتی است

شهر هرسین در شرق استان کرمانشاه، یکی از مراکز صنعتی مهم غرب کشور است که به‌ویژه با فعالیت کارخانه سیمان هرسین شناخته می‌شود. در چنین محیطی، عملکرد پایدار تجهیزات سنگین مانند آسیاب‌ها، گیربکس‌ها، و نوارنقاله‌ها ارتباط مستقیمی با کیفیت روغن صنعتی دارد. روغن نامناسب یا بی‌کیفیت در این کارخانه‌ها نه‌تنها باعث افزایش اصطکاک و دمای قطعات می‌شود، بلکه توقف تولید و خسارات اقتصادی قابل‌توجهی نیز در پی دارد.
روغن صنعتی هرسین باید ویژگی‌هایی چون مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، حفظ ویسکوزیته در دماهای بالا، جدایش سریع آب و کنترل آلودگی گردوغبار سیمان را داشته باشد. هدف این مقاله بررسی همه‌جانبه عوامل مؤثر بر دوام و تمیزی تجهیزات در کارخانه‌های سیمان، انتخاب صحیح روغن، و معرفی راهکارهای برند موتورازین برای ارتقای راندمان سیستم‌های روانکاری است.

نقشه فرایند سیمان و نقاط بحرانی روانکاری

در کارخانه سیمان هرسین، مواد خام از معدن استخراج شده و پس از خردایش، پودر و در نهایت به کلینکر تبدیل می‌شوند. این فرایند شامل بخش‌هایی نظیر سنگ‌شکن اولیه، آسیاب مواد، پیش‌گرم‌کن، کوره دوار، کولر کلینکر، و نوارنقاله‌های متعدد است.
هر بخش دارای نقاط بحرانی روانکاری است که شامل گیربکس‌های با بار سنگین، یاتاقان‌ها، سیستم‌های هیدرولیک باز و بسته‌کننده دریچه‌ها، زنجیرهای انتقال مواد و کانوایرهای طولانی می‌شود. به دلیل ماهیت گردوغباری محیط، ذرات ریز سیمان به‌سرعت وارد سیستم‌های روانکاری می‌شوند و سبب تخریب تدریجی فیلم روغن می‌گردند. بنابراین روغن صنعتی مورد استفاده باید از نوع CLP (طبق استاندارد DIN 51517) با خاصیت ضد سایش بالا و افزودنی‌های ضد اکسیداسیون باشد تا بتواند پایداری روانکار را در چنین شرایط سختی حفظ کند.

چالش‌های محیطی هرسین: گردوغبار، رطوبت و شوک بار

• زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم هرسین باعث نوسان شدید ویسکوزیته و کاهش پایداری فیلم روغن می‌شود.
• گردوغبار سیمان شامل ذرات سیلیسی و آهکی است که خاصیت ضدسایشی روغن را به‌تدریج از بین می‌برد.
• بارهای ناگهانی در نوارنقاله‌ها موجب فشارهای لحظه‌ای به یاتاقان‌ها و گیربکس‌ها می‌شود.
• روغن‌های دارای افزودنی فشارپذیر (EP) مقاومت بالایی در برابر ضربه‌های سنگین ایجاد می‌کنند.
• رطوبت فصلی بالا در هرسین خطر امولسیون شدن روغن و کاهش کیفیت روانکاری را افزایش می‌دهد.
• استفاده از روغن‌هایی با خاصیت Demulsibility بالا مانع اختلاط آب با روغن می‌شود.
• نفوذ رطوبت و گردوغبار می‌تواند منجر به افزایش حرارت و کاهش عمر قطعات شود.
• پایش منظم تمیزی روغن در فصول مرطوب هرسین از خرابی‌های زنجیره‌ای جلوگیری می‌کند.
• انتخاب گرید مناسب متناسب با دمای محیط، کلید پایداری سیستم روانکاری است.
• اجرای برنامه سرویس دوره‌ای و فیلترگذاری دقیق، عملکرد نوارنقاله‌های سیمان را پایدار نگه می‌دارد.

انتخاب گرید و کلاس روغن دنده صنعتی برای گیربکس‌ها

در کارخانه سیمان هرسین، گیربکس‌های سنگین وظیفه انتقال گشتاور بالا را دارند. انتخاب روغن مناسب در این بخش بر اساس استاندارد DIN 51517-CLP و ویسکوزیته ISO VG انجام می‌شود. برای گیربکس‌های کوره و نوارنقاله‌های اصلی معمولاً گرید ISO VG 320 یا 460 پیشنهاد می‌شود؛ زیرا تحمل دمای بالا و فشار زیاد را دارند. در مقابل، گیربکس‌های جانبی یا متوسط می‌توانند با ISO VG 220 به‌خوبی کار کنند.
افزودنی‌های EP (Extreme Pressure)، ضد زنگ، ضد اکسیداسیون، و ضد کف از اجزای ضروری فرمولاسیون روغن صنعتی سیمان هستند. در محیط‌های آلوده به گردوغبار، باید از روغن‌هایی با خاصیت پاک‌کنندگی بالا استفاده شود تا رسوبات به حداقل برسد. برند موتورازین با تولید روغن‌های CLP در گریدهای مختلف، پاسخگوی نیاز دقیق خطوط تولید سیمان هرسین است.

روغن هیدرولیک برای جک‌ها و سیستم‌های کنترلی

در بخش‌های بارگیری و کنترل مکانیکی کارخانه سیمان هرسین، سیستم‌های هیدرولیکی نقش کلیدی دارند. روغن‌های هیدرولیک باید نه‌تنها خاصیت روانکاری داشته باشند، بلکه انتقال نیرو را نیز بدون افت فشار انجام دهند. دو نوع اصلی روغن هیدرولیک برای این محیط پیشنهاد می‌شود: HM برای دمای معمولی و HV برای شرایط دمایی متغیر. روغن‌های HV با شاخص گرانروی بالا (VI>150) حتی در زمستان سرد هرسین نیز عملکرد ثابت دارند.
نکته مهم دیگر، جدایش سریع هوا (Air Release) و کنترل کف است تا از کاویتاسیون پمپ‌ها جلوگیری شود. برای سیستم‌های حساس‌تر، استفاده از فیلتر با درجه ۱۰ میکرون و کنترل دوره‌ای سطح آلودگی طبق استاندارد ISO 4406 توصیه می‌شود.

روغن زنجیر دما‌بالا برای کوره و کولر کلینکر

کوره دوار سیمان هرسین یکی از سخت‌ترین محیط‌های صنعتی کشور است. دمای اطراف زنجیرها و رولرها گاهی به بیش از 250°C می‌رسد. روغن زنجیر در چنین شرایطی باید مقاومت حرارتی فوق‌العاده‌ای داشته باشد و تبخیر آن حداقل باشد. روغن‌های پایه سنتتیک با افزودنی‌های ضد اکسیداسیون و ضد چسبندگی، بهترین گزینه برای این محیط هستند. همچنین نباید در تماس با گردوغبار سیمان، دچار ایجاد لایه کربنی یا چسبنده شوند. برای افزایش کارایی، توصیه می‌شود عملیات روغن‌کاری در فواصل زمانی کوتاه‌تر و با حجم کمتر انجام شود تا زنجیر همیشه لایه‌ای نازک و یکنواخت از روانکار داشته باشد.

استانداردهای مرجع و کد پاکیزگی

انتخاب و نگهداری روغن صنعتی تنها با تکیه بر برند کافی نیست. رعایت استانداردهای جهانی مانند ISO 3448 برای ویسکوزیته و ISO 4406 برای میزان ذرات، معیار عملکرد بهینه است. در کارخانه سیمان هرسین، توصیه می‌شود روغن‌های گیربکس در سطح تمیزی 18/15/12 نگهداری شوند و روغن‌های هیدرولیک در سطح 16/13/10. رعایت این استانداردها از طریق فیلتراسیون، نمونه‌برداری دوره‌ای، و استفاده از تانک‌های بسته قابل تحقق است. هر انحراف از این سطوح پاکیزگی می‌تواند منجر به افزایش هزینه نگهداری و خرابی قطعات حیاتی شود.

علائم افت کیفیت روغن در محیط سیمانی و تفسیر سریع

• تغییر رنگ از کهربایی به قهوه‌ای تیره: نشانه اکسیداسیون و آلودگی حرارتی.
• بوی سوختگی: وجود افزودنی‌های تجزیه‌شده در اثر دمای بیش از حد.
• افزایش صدای گیربکس: کاهش خاصیت روانکاری و تخریب لایه فیلم روغن.
• ایجاد کف یا امولسیون: نفوذ رطوبت یا هوا در سیستم هیدرولیک.
• افزایش دمای کارکرد: ویسکوزیته پایین یا گرفتگی مسیر جریان روغن.

این علائم باید در بازرسی روزانه کارخانه بررسی و ثبت شوند تا از خسارات بزرگ‌تر جلوگیری شود.

چک‌لیست اپراتور نوارنقاله و گیربکس

• بررسی سطح روغن در مخزن و نشتی اطراف شفت‌ها.
• گوش دادن به صدای غیرعادی گیربکس یا لرزش.
• کنترل دمای پوسته با ترمومتر لیزری.
• مشاهده رنگ روغن در سایت‌گلس شفاف.
• بررسی فیلترها برای نشانه‌های گرفتگی.
• ثبت ساعات کارکرد و زمان سرویس بعدی.
• اطمینان از تمیزی درب باک و ناحیه اطراف.
• کنترل اتصالات شیلنگ‌های هیدرولیک.
• بررسی عملکرد نوارنقاله از نظر لغزش.
• گزارش به واحد فنی در صورت هرگونه تغییر صدا یا دما.

جدول انتخاب روغن مناسب برای تجهیزات کارخانه سیمان هرسین

فیلتراسیون آفلاین و مدیریت آلودگی

یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها برای حفظ دوام روغن صنعتی در محیط‌های سیمانی، فیلتراسیون آفلاین (Offline Filtration) است. در این روش، روغن بدون توقف سیستم، از مدار اصلی جدا شده و به‌صورت پیوسته از فیلتر عبور می‌کند. کارخانه سیمان هرسین می‌تواند با نصب واحدهای بای‌پس فیلتراسیون و استفاده از فیلترهای ۵ تا ۱۰ میکرونی، میزان ذرات معلق را تا ۷۰٪ کاهش دهد.
همچنین، باید برای هر سیستم یک نقطه نمونه‌گیری ثابت تعیین شود تا نتایج آنالیز روغن قابل مقایسه باشند. مدیریت صحیح آلودگی علاوه بر افزایش عمر روغن، از آسیب‌های مکانیکی گران‌قیمت جلوگیری می‌کند و موجب کاهش مصرف انرژی می‌شود.

برنامه‌ریزی سرویس و آنالیز روغن

در هرسین، اجرای برنامه منظم آنالیز روغن یکی از مؤثرترین روش‌های نگهداری پیشگیرانه است. با بررسی شاخص‌هایی چون ویسکوزیته، مقدار آب، ذرات فلزی، و مقدار TAN، می‌توان زمان دقیق تعویض روغن را تعیین کرد. داده‌های حاصل از آزمایش باید در نرم‌افزارهای CMMS ثبت و به‌صورت نمودار ترند تحلیل شوند تا روند تغییرات مشخص گردد.
تعویض زودهنگام روغن هزینه‌بر است، اما تأخیر در آن خسارات سنگین‌تری به‌دنبال دارد. بنابراین، توصیه می‌شود کارخانه سیمان هرسین دوره آنالیز را حداکثر هر سه ماه یک‌بار انجام دهد تا وضعیت روانکارها به‌طور دقیق تحت کنترل باشد.

اقتصاد نگهداری و کاهش هزینه کل (TCO)

استفاده از روغن صنعتی استاندارد در هرسین، تأثیر مستقیم بر هزینه کل مالکیت تجهیزات (TCO) دارد. روغن باکیفیت باعث کاهش اصطکاک، کاهش دمای کارکرد، افزایش عمر یاتاقان‌ها، و در نهایت کاهش توقف تولید می‌شود.
به‌عنوان نمونه، در یک خط نوارنقاله ۲۴ ساعته، استفاده از روغن CLP 460 با افزودنی EP می‌تواند تا ۱۰٪ صرفه‌جویی انرژی ایجاد کند. همچنین با کاهش نیاز به تعویض گیربکس، در سال بیش از ۵۰۰ میلیون ریال صرفه‌جویی اقتصادی برای کارخانه به همراه دارد. سرمایه‌گذاری در خرید روغن استاندارد، در حقیقت نوعی سرمایه‌گذاری در پایداری تولید است؛ نه صرف هزینه اضافی.

سؤالات متداول

۱. بهترین نوع روغن برای گیربکس‌های کارخانه سیمان هرسین چیست؟

روغن CLP با گرید ISO VG 320 یا 460 بر پایه معدنی تصفیه‌شده با افزودنی EP بهترین انتخاب است.

۲. آیا روغن هیدرولیک HM برای زمستان مناسب است؟

در زمستان سرد هرسین، استفاده از روغن HV با شاخص گرانروی بالا (VI) پیشنهاد می‌شود.

۳. چگونه می‌توان تمیزی روغن را کنترل کرد؟

با فیلتراسیون آفلاین، نمونه‌گیری منظم و بررسی سطح ISO 4406 می‌توان تمیزی روغن را تضمین کرد.

۴. چه زمانی باید روغن تعویض شود؟

زمان تعویض بستگی به آنالیز روغن و پارامترهایی چون ویسکوزیته و ذرات دارد، اما معمولاً هر ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ساعت پیشنهاد می‌شود.

۵. آیا می‌توان از روغن برندهای مختلف در یک سیستم استفاده کرد؟

خیر، ترکیب روانکارهای متفاوت می‌تواند منجر به واکنش شیمیایی و افت عملکرد شود.

۶. آیا روغن‌های موتورازین گواهی استاندارد دارند؟

بله، تمامی محصولات موتورازین مطابق با استانداردهای DIN و ISO تولید می‌شوند و دارای تأییدیه فنی از شرکت‌های صنعتی کشور هستند.

جمع‌بندی؛ نقشه راه دوام و تمیزی برای سیمان هرسین

عملکرد پایدار کارخانه سیمان هرسین وابسته به انتخاب و نگهداری صحیح روغن صنعتی است. استفاده از روغن‌های CLP، HM و HV مطابق استانداردهای DIN و ISO، همراه با اجرای آنالیز روغن، کنترل آلودگی و آموزش اپراتورها، سه رکن اصلی دوام سیستم‌ها محسوب می‌شوند.
برای رسیدن به حداکثر بهره‌وری، لازم است هر بخش از خط تولید دارای برنامه نگهداری اختصاصی، چک‌لیست دقیق و بازه زمانی مشخص باشد. در نهایت، تمیزی روغن، کلید اصلی تمیزی کل فرآیند تولید سیمان است.

مجموعه موتور آرا رازین به‌عنوان یکی از مراجع معتبر روانکارهای صنعتی در ایران، سال‌هاست با رویکرد مهندسی و پایش دقیق، محصولات خود را برای صنایع سنگین ازجمله کارخانه‌های سیمان طراحی کرده‌اند.
محصولات این مجموعه با فرمولاسیون ویژه برای اقلیم ایران، دارای افزودنی‌های ضد سایش، ضد اکسیداسیون و مقاوم در برابر آلودگی گردوغبار هستند. علاوه بر عرضه روغن‌های صنعتی، خدمات مشاوره فنی، نمونه‌گیری و تحلیل روغن نیز توسط کارشناسان موتورازین در هرسین ارائه می‌شود.
کیفیت، اصالت و خدمات پس از فروش موتورازین تضمین می‌کند که کارخانه‌های سیمان کشور با اطمینان، دوام و تمیزی را در خطوط تولید خود تجربه کنند.