افزایش نگرانی‌های جهانی درباره تغییرات اقلیمی، آلودگی هوا و کاهش منابع طبیعی، صنایع مختلف به دنبال راهکارهایی برای کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی خود هستند. صنعت روانکارها و به‌ویژه تولیدکنندگان روغن موتور نیز از این قاعده مستثنی نیستند. نقش روغن موتور در بهبود عملکرد موتور و کاهش مصرف سوخت همواره مورد توجه بوده، اما اخیراً نقش آن در کاهش آلایندگی‌ها و اثرات زیست‌محیطی نیز پررنگ‌تر شده است.
سازمان‌هایی مانند EPA (آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا)، SAE International و ACEA در گزارش‌های اخیر خود به تأثیر روغن‌های موتور جدید در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود بازده سوخت تأکید کرده‌اند. این سازمان‌ها همواره بر لزوم استفاده از روغن‌هایی که با موتورهای پیشرفته‌تر و الزامات زیست‌محیطی سازگار باشند، تأکید دارند.
روغن موتور و کاهش آلایندگی موتور: چگونه ارتباط دارند؟
روغن موتور در کنار نقش اصلی خود یعنی روانکاری و خنک‌سازی قطعات متحرک موتور، نقش مهمی در جلوگیری از احتراق ناقص، کنترل دمای موتور و کاهش اصطکاک داخلی ایفا می‌کند. این عملکردها به کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش گازهای آلاینده مانند CO، NOx و HC منجر می‌شوند. همچنین، استفاده از روغن‌های با ویسکوزیته مناسب، می‌تواند باعث کاهش بار اضافی روی موتور شده و بهره‌وری را بالا ببرد.
علاوه بر این، روغن موتور مناسب مانع از تشکیل رسوبات مضر و لجن در موتور می‌شود؛ عاملی که می‌تواند احتراق را ناقص کند و باعث افزایش آلودگی شود.
روغن موتور سبز چیست؟
در سال‌های اخیر، مفهوم «روغن موتور سبز» یا Eco-Friendly Engine Oil به‌طور گسترده‌ای مطرح شده است. این روغن‌ها معمولاً دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- فرمولاسیون زیست‌تخریب‌پذیر (Biodegradable)
- تولیدشده با پایه‌های گیاهی یا بدون فلزات سنگین
- کاهش‌دهنده اصطکاک برای مصرف کمتر سوخت
- سازگار با موتورهای دارای سیستم‌های پس‌سوز مانند DPF و GPF
استفاده از چنین روغن‌هایی، نه‌تنها عملکرد موتور را ارتقا می‌دهد، بلکه از ورود ترکیبات مضر به محیط‌زیست جلوگیری می‌کند.
مهم‌ترین راه‌های تأثیر مثبت روغن موتور بر محیط‌زیست:
- کاهش مصرف سوخت از طریق کاهش اصطکاک داخلی
- کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به دلیل احتراق کامل‌تر
- افزایش طول عمر موتور و کاهش ضایعات ناشی از تعمیر یا تعویض زودهنگام
- استفاده از فرمول‌های بدون فسفر، روی یا گوگرد بالا که اثرات سمی کمتری دارند
- سازگاری با استانداردهای جدید محیط‌زیستی مانند Euro 6، API SP و ACEA C5
نقش استانداردهای جهانی در توسعه روغن‌های دوستدار محیط‌زیست
نهادهای بین‌المللی استانداردگذاری مانند API، ILSAC و ACEA در نسخه‌های جدید خود تأکید بیشتری بر کاهش آلایندگی و مصرف سوخت دارند. به‌طور مثال، استاندارد ILSAC GF-6 ویژگی‌هایی همچون محافظت بهتر از سیستم کاتالیزور و کاهش مصرف سوخت را الزامی کرده است.
همچنین، API SP علاوه بر کنترل احتراق پیش‌رس، به حفاظت بهتر از موتور و کاهش آلاینده‌ها توجه ویژه‌ای دارد. ACEA نیز در دسته‌بندی‌های C5 و C6 به سطح پایین‌تر گوگرد و خاکستر اشاره دارد که با سیستم‌های پس‌سوز هماهنگ‌تر هستند.
اهمیت بازیافت روغن موتور مصرف‌شده
یکی از مهم‌ترین مسائل زیست‌محیطی، نحوه مدیریت روغن‌های مصرف‌شده است. روغن سوخته حاوی ترکیبات خطرناکی است که در صورت تخلیه در طبیعت می‌تواند منابع آبی و خاک را به شدت آلوده کند. بازیافت و تصفیه این روغن‌ها می‌تواند باعث کاهش نیاز به استخراج نفت خام برای تولید روانکارهای جدید شود.
کشورهایی مانند آلمان، ژاپن و سوئد برنامه‌های منظم برای جمع‌آوری روغن مصرفی اجرا کرده‌اند. در ایران نیز شرکت‌هایی در زمینه تصفیه روغن‌های کارکرده فعالیت می‌کنند که به کاهش بار زیست‌محیطی کمک می‌کنند.
اقدامات مصرف‌کنندگان در حفاظت از محیط‌زیست
مصرف‌کنندگان نیز نقش مهمی در کاهش آلودگی ناشی از روغن موتور دارند. برخی راهکارهای ساده ولی مؤثر شامل موارد زیر است:
- انتخاب روغن با تأییدیه‌های زیست‌محیطی (API SP، ACEA C5 و غیره)
- تعویض روغن در زمان توصیه‌شده توسط سازنده خودرو
- تحویل روغن‌های مصرف‌شده به مراکز جمع‌آوری مجاز
- استفاده از روغن‌های کم‌ویسکوز و سنتتیک برای بهینه‌سازی مصرف سوخت
نتیجه‌گیری
روغن موتور دیگر تنها یک روانکار فنی نیست؛ بلکه بخشی از راهکار جهانی برای کاهش آلودگی هوا، بهبود کیفیت سوخت و حفاظت از منابع طبیعی محسوب می‌شود. با انتخاب روغن‌های استاندارد، توجه به زمان تعویض و بازیافت صحیح روغن مصرف‌شده، هر مصرف‌کننده می‌تواند نقشی مثبت در کاهش اثرات زیست‌محیطی ایفا کند.
همان‌طور که در گزارش جدید SAE International آمده است:
“Sustainable lubrication is key to cleaner engines and a cleaner future.”
روانکاری پایدار، کلید موتورهایی پاک‌تر و آینده‌ای سالم‌تر است.
بدون نظر