ACEA 2025 در یک نگاه؛ چرا برای ایران اهمیت دارد؟
سخت‌گیرانه‌تر شدن استانداردهای آلایندگی در اروپا و موج موتورهای توربوشارژ و تزریق مستقیم (GDI/TGDI) باعث شده انتخاب روغن، از یک خرید ساده به یک تصمیم فنی تبدیل شود. طبقه‌بندی ACEA 2025 چارچوبی است که خودروسازان اروپایی و تولیدکنندگان روانکار براساس آن، پایداری روغن در شرایط واقعی رانندگی را محک می‌زنند؛ از کنترل رسوب توربو تا محافظت از فیلتر ذرات دیزل (DPF) و مهار پدیده LSPI.
برای تعمیرکاران و مدیران ناوگان شهری در ایران، پیام روشن است: انتخاب صحیح ویسکوزیته و سطح SAPS مطابق ACEA 2025، تفاوت میان موتور سالم با مصرف سوخت متعادل و موتوری با افت توان توربو و DPF مسدود را رقم می‌زند. برای شروع مسیر انتخاب، مرور ساختار و «دسته‌های ACEA» و ارتباط آن با نیازهای موتورهای اروپایی ضروری است. اگر در این مسیر تازه‌واردید، مطالعه جامع روغن موتور و انواع آن دید خوبی می‌دهد.
بازار ایران با کیفیت متغیر سوخت، ترافیک سنگین شهری و اقلیم گرم در بسیاری از مناطق مواجه است. ACEA 2025 به‌طور ویژه بر کنترل اکسیداسیون، سوخت‌رقیقی (Fuel Dilution) و رسوب توربو تاکید دارد تا همان حفاظت مورد انتظار اروپایی، در کاربری‌های سخت کشور ما هم تأمین شود.
چالش رایج این روزها، تطابق بین توصیه سازنده، سطح SAPS مناسب DPF، و ویسکوزیته‌ای است که هم استارت سرد خوبی بدهد و هم در گرمای تابستان ایران پایداری فیلم روغن را حفظ کند. این مقاله مسیر انتخاب را مرحله‌به‌مرحله روشن می‌کند.
ACEA چیست و چه تفاوتی با API/ILSAC دارد؟
چارچوب اروپایی در برابر استانداردهای آمریکایی
ACEA (انجمن خودروسازان اروپا) طبقه‌بندی عملکردی روغن‌های موتور را برای نیازهای ویژه پلتفرم‌های اروپایی تعریف می‌کند. تمرکز ACEA روی دوام بلندمدت، کنترل رسوبات در توربوشارژر، سازگاری با پس‌پالایش‌ها (کاتالیست‌های سه‌راهه و DPF) و حفظ کارایی موتور در سیکل‌های واقعی رانندگی است.
API و ILSAC که عمدتاً توسط خودروسازان آمریکایی و ژاپنی هدایت می‌شوند، روی آزمون‌های پیشگیری از پدیده LSPI، صرفه‌جویی سوخت و پاکیزگی موتور تمرکز دارند. با این حال ACEA معمولاً سخت‌گیرانه‌تر در حوزه SAPS و پایداری ویسکوزیته تحت بارهای طولانی بزرگراهی و اروپایی است. نتیجه عملی: روغنی که API/ILSAC را پاس می‌کند، لزوماً برای یک موتور اروپایی مجهز به DPF/توربو مطابق ACEA مناسب نیست.
مسیر تحول تا 2021 و زمینه‌سازی برای 2025
در بازنگری‌های اخیر، دسته‌های A/B برای موتورهای بنزینی/دیزلی سبک و دسته C برای روغن‌های سازگار با پس‌پالایش (Low/Mid SAPS) بازتعریف شدند. در نسل به‌روزی‌شده 2021، سکانس‌هایی مانند A7/B7 و C6 برای پوشش بهتر نیازهای موتورهای TGDI، آزمون‌های زنجیر تایم و کنترل LSPI به سبد اروپایی افزوده شد. این تغییرات زمینه‌ساز استانداردهای دقیق‌تر در ACEA 2025 است.
برای کاربر ایرانی، دانستن این روند یعنی: هرچه مدل خودرو جدیدتر و توربو/تزریق مستقیم‌تر، اصرار سازنده بر استفاده از C6، C5، C3 یا A7/B7 بیشتر می‌شود؛ به‌ویژه وقتی DPF و کاتالیست‌های حساس دارید. در مقابل، خودروهای قدیمی‌تر و بدون DPF ممکن است همچنان با A3/B4 یا A5/B5 سازگار باشند، مشروط به پذیرش سازنده.
ACEA 2025: دسته‌بندی‌ها، SAPS و ارتباط با DPF و توربو
Low SAPS، Mid SAPS و Full SAPS چه تفاوتی در عمل ایجاد می‌کنند؟
– Full SAPS (مانند A3/B4): خاکستر سولفاته، فسفر و گوگرد بالاتری دارد و برای موتورهای بدون DPF مناسب است؛ فیلم روغن قوی و پایداری عالی، اما خطر انسداد DPF در صورت وجود فیلتر.
– Mid SAPS (مانند C3): تعادل میان حفاظت قطعات و محافظت از پس‌پالایش؛ گزینه رایج برای بسیاری از خودروهای اروپایی با DPF و توربو است، به‌ویژه در ویسکوزیته‌های 5W-30/5W-40.
– Low SAPS (مانند C2، C5، C6): حداقل‌سازی خاکستر برای عمر طولانی DPF و کاتالیست‌ها؛ معمولاً با تمرکز بر صرفه‌جویی سوخت و کنترل LSPI/chain-wear در موتورهای TGDI.
برای توربو، ACEA 2025 تاکید مضاعفی بر آزمون رسوب توربوشارژر و پایداری در دمای بالا دارد. برای DPF، مدیریت خاکستر و کنترل مصرف روغن (به‌منظور کاهش ورود روغن به محفظه احتراق) حیاتی است.
الزامات آزمایشگاهی و میدانی در ACEA 2025؛ چه چیزی واقعا سنجیده می‌شود؟
محورهای کلیدی آزمون‌ها
- کنترل رسوب توربو: جلوگیری از چسبندگی پره‌ها و افت بوست، با سنجش تمایل به تشکیل لاک و دوده در محوطه یاتاقان توربو.
- محافظت از DPF و کاتالیست: محدودیت SAPS و پایداری احتراقی برای کاهش خاکستر غیرقابل‌سوز.
- اکسیداسیون و پایداری ویسکوزیته: مقاومت در سیکل‌های دمایی بالا و بار طولانی؛ حفظ HTHS برای محافظت از یاتاقان‌ها.
- سوخت‌رقیقی (Fuel Dilution): مدیریت نشت سوخت به کارتل در استارت‌های مکرر شهری و باززنده‌سازی DPF؛ اثر بر ویسکوزیته و لایه روانکاری.
- آزمون‌های سایش (Wear) و لجن (Sludge): پاکیزگی رینگ/شیار پیستون و حفاظت از زنجیر تایم در موتورهای تزریق مستقیم.
نتیجه عملی آزمون‌ها روشن است: روغن نامناسب می‌تواند DPF را با خاکستر پر کند، توربو را با رسوب کند و مصرف سوخت را به‌علت افزایش اصطکاک و افت بوست بالا ببرد.
نکات مهم و برجسته
- اگر DPF دارید، به Low/Mid SAPS پایبند بمانید؛ Full SAPS می‌تواند طول عمر فیلتر را کوتاه کند.
- موتورهای TGDI به کنترل LSPI و سایش زنجیر حساس‌اند؛ به دنبال سکانس‌های شامل آزمون‌های LSPI/Chain-Wear باشید.
- در اقلیم گرم و بارهای طولانی، حفظ HTHS و کنترل اکسیداسیون اولویت دارد.
- سوخت‌رقیقی در ترافیک شهری رایج است؛ سطح ویسکوزیته و برنامه تعویض را محافظه‌کارانه تنظیم کنید.
روغن موتور خودروهای سبک در کاربری شهری ایران؛ توصیه‌های ACEA 2025
استارت‌های پی‌درپی، توقف‌وحرکت و بازه‌های کوتاه رانندگی، فرصت تبخیر سوخت از کارتل را کم می‌کند و سوخت‌رقیقی بالا می‌رود. ACEA 2025 برای چنین شرایطی روی پایداری ویسکوزیته، کنترل لجن و سازگاری با باززنده‌سازی DPF تاکید دارد. در شهرهای پرترافیک، انتخاب 5W-30 یا 5W-40 در کلاس‌های C3/C6 (بسته به توصیه سازنده) می‌تواند تعادل خوبی بین محافظت و مصرف سوخت ایجاد کند.
در اقلیم گرم، خاصه مسیرهای بین‌شهری با شیب و بار، ویسکوزیته‌های 5W-30 با HTHS مناسب یا 5W-40 در برخی موتورها مزیت دارند. برای خودروهای فاقد DPF و قدیمی‌تر، روغن‌های Full SAPS مانند A3/B4 هنوز کاربرد دارند، به شرط پذیرش سازنده. نمونه‌هایی از بازار شامل گریدهای رایج مانند 0W-20 و 5W-30 است؛ برای مثال، انتخاب محصولاتی مانند روغن موتور اکولایف 0W20 SN وقتی دفترچه استفاده از 0W-20 را مجاز دانسته باشد، می‌تواند برای استارت سرد مفید باشد.
برای بسیاری از پلتفرم‌های اروپایی 2015 به بعد، گرید 5W-30 در کلاس‌های سازگار با پس‌پالایش پیشنهاد می‌شود. در خودروهای غیرمجهز به DPF، 5W-30 یا 5W-40 Full/Mid SAPS بسته به توصیه سازنده رایج است. در کاربری‌های شهری، محصولاتی مانند روغن موتور اکولایف 5W30 SN برای خودروهای سازگار با API SN و الزامات قدیمی‌تر ACEA قابل‌طرح‌اند؛ اما برای پلتفرم‌های جدید اروپایی، الزاماً باید به کد ACEA قیدشده در دفترچه پایبند بود.
جدول مقایسه کلاس‌های پرکاربرد ACEA در بازه 2021 تا 2025
جدول زیر درک سریع از تناسب هر کلاس با DPF/توربو و دامنه ویسکوزیته می‌دهد. اگر خودرو توربوشارژ و مجهز به DPF دارید، تمرکز روی C2/C3/C5/C6 معمولاً نقطه شروع درستی است. برای موتورهای بدون DPF و قدیمی‌تر، A3/B4 یا A7/B7 بسته به HTHS و توصیه سازنده مدنظر قرار می‌گیرد.
این مقایسه برای بازار ایران مفید است چون با اقلیم گرم، سوخت متغیر و ترافیک سنگین سروکار داریم و باید میان حفاظت قطعات، دوام DPF و مصرف سوخت توازن برقرار کنیم.
| کلاس ACEA (سبک) | سطح SAPS | سازگاری با DPF | دامنه ویسکوزیته‌های رایج | کاربرد پیشنهادی |
|---|---|---|---|---|
| A3/B4 | Full SAPS | نامناسب | 5W-40، 10W-40 | بنزینی/دیزلی قدیمی‌تر، بدون DPF؛ پایداری بالا |
| A7/B7 | Full SAPS (HTHS پایین‌تر) | نامناسب | 0W-20، 5W-30 | TGDI با تاکید بر LSPI/Chain-Wear، بدون DPF |
| C2 | Low SAPS | مناسب | 0W-30، 5W-30 | صرفه‌جویی سوخت، DPF و کاتالیست‌های حساس |
| C3 | Mid SAPS | مناسب | 5W-30، 5W-40 | تعادل حفاظت/دوام DPF؛ رایج برای توربو |
| C4 | Low SAPS (گوگرد بسیار پایین) | مناسب | 5W-30 | سامانه‌های پس‌پالایش حساس با نیاز خاص خودروساز |
| C5 | Low SAPS (HTHS پایین) | مناسب | 0W-20، 0W-30 | مصرف سوخت پایین، موتورهای جدید سبک |
| C6 | Low SAPS (پوشش TGDI) | مناسب | 0W-20، 0W-30، 5W-30 | کنترل LSPI، سایش زنجیر و رسوب توربو |
ACEA 2025 در برابر API SP و ILSAC GF-6
API SP و ILSAC GF-6 تمرکز قوی بر پیشگیری از LSPI، کاهش اصطکاک و صرفه‌جویی سوخت دارند. ACEA 2025 علاوه بر این‌ها، سخت‌گیری ویژه‌ای بر دوام در دوره‌های تعویض طولانی (Long Drain)، کنترل رسوب توربو و حفاظت از سامانه‌های پس‌پالایش اعمال می‌کند. به‌عبارت دیگر، اگرچه روغنی می‌تواند API SP/GF-6 را پاس کند، اما برای یک خودروی اروپایی با DPF اغلب باید کد دقیق ACEA (مثلاً C3 یا C6) نیز روی برچسب درج شده باشد.
راهکار عملی: هنگام خرید، تطابق ACEA را اول بررسی کنید و سپس به API/ILSAC به‌عنوان هم‌پوشان نگاه کنید. برای خودروهای هیبریدی شهری، Low SAPS با ویسکوزیته‌های پایین‌تر و کنترل سوخت‌رقیقی مناسب‌تر است.
چک‌لیست انتخاب روغن مطابق ACEA 2025
- بررسی دفترچه راهنما: کد ACEA (مثلاً C3 یا C6) و ویسکوزیته مجاز (مثلاً 5W-30) را یادداشت کنید.
- توجه به وجود DPF و توربو: در صورت وجود DPF، فقط Low/Mid SAPS (کلاس C) انتخاب کنید.
- سطح SAPS و HTHS: برای مسیرهای گرم/پرشیب، HTHS کافی و کنترل اکسیداسیون اهمیت دارد.
- سازگاری با API/ILSAC: به‌عنوان هم‌پوشان مفید است اما جایگزین ACEA نیست.
- شرایط رانندگی: شهری پرترافیک → کنترل سوخت‌رقیقی و لجن؛ بین‌شهری داغ → پایداری حرارتی.
- کیفیت سوخت و سرویس: فواصل تعویض را محافظه‌کارانه‌تر تنظیم و فیلترها را باکیفیت انتخاب کنید.
تامین و پخش در ایران؛ از تک‌خودرو تا ناوگان
برای اتوسرویس‌ها و تعمیرگاه‌ها، همکاری با شبکه معتبر پخش عمده روغن موتور مزیت پایداری تامین و اصالت کالا را فراهم می‌کند. انطباق با ACEA 2025 نیازمند تنوع سبد Low/Mid/Full SAPS و کنترل سری بچ است.
مشتریان خُرد و شرکتی می‌توانند از خدمات منطقه‌ای بهره ببرند؛ برای ناوگان‌های خدمات شهری و عمرانی، برنامه‌ریزی لجستیک و تأمین عمده روانکار صنعتی و خودرویی همزمان، هزینه خواب ناوگان را کاهش می‌دهد.
در دسترس‌بودن خدمات در کل کشور اهمیت دارد؛ از تهران تا شرق و جنوب. صفحه گستره پخش روغن موتور و صنعتی در شهرها وضعیت پوشش به‌روز را نمایش می‌دهد.
در کلان‌شهرها، زمان‌بندی سرویس و انتخاب فنی اهمیت دوچندان دارد. برای مثال، سفارش‌گذاری و دسترسی به روغن موتور در تهران با سبد ACEA کلاس C، مشکلات DPF تاکسی‌ها را به‌طور محسوسی کاهش می‌دهد.
در شمال‌شرق کشور نیز به‌واسطه سرمای زمستان و شلوغی مسیرهای زیارتی، هماهنگی تحویل و موجودی روغن موتور در مشهد برای ناوگان‌های حمل‌ونقل شهری اهمیت عملیاتی دارد.
نگاهی انسانی به انتخاب آگاهانه روغن موتور در عصر DPF و توربو
موتورهای امروز، پیچیده‌تر و حساس‌تر از هر زمان دیگری‌اند. توربوها با دورهای بسیار بالا می‌چرخند، DPFها نقش حیاتی در پاک‌سازی هوا بازی می‌کنند و موتورهای تزریق مستقیم مرزهای کارایی را جابه‌جا کرده‌اند. اما این پیشرفت‌ها، بهای خود را دارند: پنجره خطای انتخاب روغن باریک‌تر شده است. انتخابی که روزی با «فقط 5W-30» جمع می‌شد، اکنون به پرسش‌هایی درباره SAPS، HTHS، آزمون‌های LSPI، پایداری اکسیداسیون و کنترل سوخت‌رقیقی گره خورده است.
در زندگی روزمره شهری ایران، از ترافیک‌های طولانی تا گرمای تابستان، روغن شما باید فراتر از یک روانکار ساده عمل کند: گرما را تاب بیاورد، زنجیر تایم را از سایش حفظ کند، توربو را تمیز نگه دارد و اجازه ندهد خاکستر بی‌رحمانه، DPF را به‌سوی انسداد ببرد. اینجاست که ACEA 2025 فقط یک برچسب نیست؛ یک تعهد است به سلامت موتور، هزینه‌های نگهداری کمتر و آرامش خاطر راننده و مدیر ناوگان.
انتخاب آگاهانه یعنی احترام به توصیه سازنده، درک شرایط واقعی کاربری خود و پرهیز از وسوسه «یک روغن برای همه». اگر موتور شما به C3 یا C6 نیاز دارد، با Full SAPS مصالحه نکنید. اگر کاربری‌تان عمدتاً شهری است، به سوخت‌رقیقی و فواصل تعویض دقت کنید. و اگر خودرو قدیمی‌تر و فاقد DPF دارید، درست است که دستتان بازتر است، اما همچنان کیفیت پایه روغن و بسته افزودنی تعیین‌کننده‌اند. آگاهی، هزینه‌های پنهان را به هزینه‌های قابل‌مدیریت تبدیل می‌کند؛ و این، سرمایه‌ای است که در طولانی‌مدت بازمی‌گردد.
پرسش‌های متداول
اگر خودرویم DPF دارد، آیا می‌توانم از روغن Full SAPS استفاده کنم؟
توصیه نمی‌شود. Full SAPS خاکستر بیشتری تولید می‌کند و می‌تواند منافذ DPF را طی زمان پر کند. در خودروهای مجهز به DPF، استفاده از کلاس‌های ACEA C (Low/Mid SAPS مانند C2/C3/C5/C6) مطابق دفترچه راهنما، عمر فیلتر را افزایش می‌دهد و از افزایش فشار پشتی جلوگیری می‌کند.
آیا API SP به‌تنهایی برای موتور توربوشارژ اروپایی کافی است؟
خیر الزاماً. API SP پوشش خوبی برای LSPI دارد اما ACEA 2025 روی دوام تحت بارهای بزرگراهی، رسوب توربو و سازگاری با پس‌پالایش‌ها سخت‌گیرتر است. برای موتورهای اروپایی، کد ACEA درج‌شده توسط سازنده (مثلاً C3/C6) معیار اصلی است و سپس API/ILSAC به‌عنوان هم‌پوشان بررسی می‌شود.
در رانندگی شهری ایران، فواصل تعویض را چگونه تعیین کنم؟
سوخت‌رقیقی و استارت‌های مکرر باعث رقیق شدن روغن و شکل‌گیری لجن می‌شود. حتی اگر دفترچه بازه بلندی را مجاز بداند، در کاربری سنگین شهری بهتر است محافظه‌کارانه‌تر عمل کرده و با پایش وضعیت روغن، فواصل را کوتاه‌تر کنید. کیفیت فیلتر و سطح ACEA صحیح نیز حیاتی است.
برای اقلیم گرم و مسیرهای کوهستانی، 5W-30 بهتر است یا 5W-40؟
به توصیه سازنده وابسته است. بسیاری از پلتفرم‌های اروپایی با 5W-30 C3/C6 عالی کار می‌کنند. اما در بارهای طولانی/دماهای بالا، برخی موتورها از 5W-40 Mid SAPS (C3) سود می‌برند. مهم، حفظ HTHS کافی و پایداری اکسیداسیون است؛ هر دو باید در کد ACEA انتخاب‌شده تامین شوند.
آیا می‌توان یک روغن را برای ناوگان متنوع انتخاب کرد؟
برای ساده‌سازی موجودی وسوسه‌کننده است، اما ریسک دارد. تفاوت در وجود DPF، نیاز به LSPI، و الزامات HTHS باعث می‌شود یک روغن «همه‌کاره» گاهی به برخی خودروها آسیب بزند. راهکار بهتر، تقسیم ناوگان به چند خوشه (مثلاً C3 برای DPFدارها، A3/B4 برای فاقد DPF) و مدیریت هوشمند موجودی است.
موتورازین؛ شریک مطمئن انتخاب روغن مطابق ACEA
در موتورازین ما بر پایه تجربه میدانی با ناوگان‌های شهری و خصوصی، سبدی متنوع از کلاس‌های ACEA (A/B و C) و ویسکوزیته‌های رایج را گرد آورده‌ایم تا پاسخگوی نیاز موتورهای توربوشارژ، TGDI و خودروهای مجهز به DPF باشیم.
از مشاوره انتخاب تا تامین و ردیابی اصالت، کنار شما هستیم؛ چه برای اتوسرویس‌های محلی و چه برای مدیران ناوگان. اگر در کنار محصولات خودرویی به تامین همزمان روغن صنعتی نیز نیاز دارید، امکان هماهنگی وجود دارد. برای سفارش‌های فردی و سازمانی، شفافیت در مشخصات فنی، انطباق با ACEA/API و برنامه تحویل به‌موقع، اصول ثابت ماست. با انتخاب درست، هزینه توقف ناوگان کاهش و عمر موتور افزایش می‌یابد.
در نهایت، اگر به دنبال نقشه راه روشن برای انتخاب، تامین و سرویس هستید، تیم فنی ما آماده است تا با تکیه بر تست‌های استانداردی و تجربه عملی، راه‌حل متناسب با شرایط شما را ارائه دهد.
بدون نظر