بابلسر، شهری ساحلی در قلب مازندران، نه‌تنها به‌دلیل گردشگری بلکه به‌واسطه صنایع مرتبط با شیلات، سردخانه‌ها و آب‌شیرین‌کن‌های صنعتی اهمیت ویژه‌ای دارد. هوای مرطوب، بخار نمک دریا و کارکرد مداوم تجهیزات مکانیکی در محیط بسته و سرد، مجموعه‌ای از چالش‌های جدی را برای سیستم‌های روانکاری صنعتی ایجاد می‌کند.
در سردخانه‌های نگهداری آبزیان، کمپرسورها، پمپ‌های خلا و نوارنقاله‌های برودتی باید به‌صورت ۲۴ ساعته کار کنند. در تأسیسات آب‌شیرین‌کن نیز پمپ‌های فشار بالا و موتورهای الکتریکی در مجاورت آب شور، به روغنی نیاز دارند که هم پایداری حرارتی و ضد خوردگی بالا داشته باشد و هم در برابر رطوبت عملکرد خود را از دست ندهد.
این مقاله با تکیه بر شرایط واقعی تأسیسات صنعتی بابلسر، ویژگی‌های فنی روغن مناسب برای این نوع محیط‌ها را بررسی می‌کند و نقش شرکت موتورازین در تأمین و پخش تخصصی روانکارهای مقاوم به رطوبت را تحلیل خواهد کرد.
اقلیم ساحلی و اثر آن بر رفتار روغن صنعتی
بابلسر از جمله شهرهایی است که در طول سال، میانگین رطوبت آن بیش از ۷۵ درصد است. در چنین شرایطی، رطوبت و بخار نمک به‌راحتی وارد سیستم‌های باز مانند گیربکس، پمپ و کمپرسور می‌شود.
در تجهیزات برودتی و پمپاژ آب، این شرایط باعث سه نوع تخریب عمده می‌شود:
- اکسیداسیون سریع روغن در مجاورت رطوبت و اکسیژن.
- تشکیل امولسیون و از بین رفتن فیلم روانکار.
- ایجاد خوردگی الکتروشیمیایی در قطعات فلزی.
به همین دلیل، انتخاب روغن صنعتی مناسب در این اقلیم نه‌تنها به دما و نوع دستگاه بلکه به ماهیت محیط نیز بستگی دارد. روغن باید توانایی مقابله با آب، نمک و هوای اشباع از بخار را داشته باشد، بدون آن‌که خواص ویسکوزیته و ضدسایش خود را از دست بدهد.
روغن صنعتی در سردخانه‌های آبزیان بابلسر
در سردخانه‌ها، مهم‌ترین بخش روانکاری مربوط به کمپرسورهای تبرید است. این کمپرسورها با مبردهایی مانند آمونیاک (NH₃)، R22 یا R404A کار می‌کنند و روغن مورد استفاده در آن‌ها باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد.
ویژگی‌های روغن مناسب کمپرسور سردخانه
- پایداری شیمیایی در برابر مبردها: روغن نباید با گازهای مبرد ترکیب یا تجزیه شود.
- نقطه ریزش پایین (Pour Point): برای جلوگیری از سفت شدن روغن در دماهای زیر صفر.
- جداپذیری عالی از مبرد: روغن نباید در مدار تبرید حرکت کند و باید در کمپرسور باقی بماند.
- مقاومت در برابر رطوبت و تشکیل اسید.
روغن‌های کمپرسور بر پایه Mineral Oil یا POE (Polyol Ester) ساخته می‌شوند. در سردخانه‌های بابلسر که از سیستم آمونیاکی استفاده می‌کنند، روغن‌های پایه معدنی مخصوص (NH3 Compressor Oil ISO VG 68) مناسب‌ترند، در حالی‌که سیستم‌های فریونی مدرن نیاز به روغن‌های POE دارند.
روغن صنعتی در پمپ‌های آب‌شیرین‌کن
در تأسیسات آب‌شیرین‌کن، پمپ‌های فشار بالا (High Pressure Pump) وظیفه دارند آب دریا را با فشار ۶۰ تا ۷۰ بار از فیلترهای اسمز معکوس عبور دهند. این سیستم‌ها نیازمند روغن‌هایی هستند که بتوانند در تماس دائم با رطوبت، بخار نمک و دمای بالا عملکرد خود را حفظ کنند.
الزامات روغن برای پمپ‌های فشار بالا
- مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی: افزودنی‌های ضد زنگ مانند بورات‌ها یا آمین‌ها ضروری‌اند.
- دمای کاری پایدار: روغن باید بین ۴۰ تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد پایداری خود را حفظ کند.
- خاصیت ضد کف و جداپذیری از آب: برای جلوگیری از حباب و تداخل در عملکرد پمپ.
- ویسکوزیته مناسب (ISO VG 46 تا 68): بسته به نوع پمپ و دمای محیط تنظیم می‌شود.
روغن‌های با استاندارد DIN 51524 Part 2 (HLP) یا Part 3 (HVLP) بهترین انتخاب برای این نوع پمپ‌ها هستند.
جدول مقایسه فنی روغن‌ها در دو کاربرد
| نوع سیستم | نوع روغن | گرید | ویژگی فنی کلیدی | دمای کاری |
| کمپرسور سردخانه آمونیاکی | Mineral NH3 Oil | ISO VG 68 | جداپذیری از مبرد، ضد خوردگی | -30°C تا +90°C |
| کمپرسور فریونی | POE Synthetic Oil | ISO VG 32 / 46 | پایداری شیمیایی بالا | -40°C تا +80°C |
| پمپ آب‌شیرین‌کن فشار بالا | Hydraulic HLP | ISO VG 46 | ضد زنگ، ضد کف، مقاوم به نمک | +10°C تا +90°C |
| پمپ سیرکولاسیون آب | Synthetic Ester | ISO VG 68 | مقاومت در برابر آب و خوردگی | 0°C تا +100°C |
تأثیر رطوبت و شوری بر طول عمر روغن
در محیط‌های صنعتی بابلسر، طول عمر روغن صنعتی معمولاً ۳۰٪ کمتر از مناطق خشک است. دلیل اصلی، جذب آب در روغن و افزایش هدایت الکتریکی آن است. با ورود حتی ۰.۵٪ آب به روغن، مقاومت عایقی کاهش می‌یابد و تخریب حرارتی سریع‌تر اتفاق می‌افتد.
برای افزایش طول عمر روغن در این شرایط:
- باید از فیلترهای رطوبت‌گیر در سیستم‌های هیدرولیک استفاده شود.
- روغن‌ها به‌صورت دوره‌ای از نظر محتوای آب (Karl Fischer Test) بررسی گردند.
- درپوش‌های تهویه مخزن‌ها از نوع Breather Filter انتخاب شوند.
چک‌لیست نگهداری و سرویس روانکارها در محیط مرطوب
| اقدام نگهداری | تناوب | هدف | توضیح |
| بررسی رنگ و شفافیت روغن | هفتگی | تشخیص آلودگی به آب | تغییر رنگ به خاکستری نشانه امولسیون است |
| فیلترکردن روغن در مدار | ماهانه | حذف ذرات و رطوبت | با فیلترهای ۵ میکرونی خشک‌کننده |
| نمونه‌گیری از روغن | هر ۳ ماه | ارزیابی عمر افزودنی‌ها | از طریق آزمایش TAN و TBN |
| گریس‌کاری یاتاقان‌ها | دو هفته یک‌بار | جلوگیری از زنگ‌زدگی | استفاده از گریس مقاوم به آب |
| تخلیه کامل و شست‌وشوی مدار | سالیانه | حذف لجن و اسیدها | با روغن شست‌وشوی مخصوص سیستم تبرید |
اجرای این برنامه نگهداری باعث افزایش عمر مفید تجهیزات تا ۲ برابر در سردخانه‌های فعال بابلسر شده است.
استانداردهای بین‌المللی روغن‌های صنعتی مورد استفاده
| استاندارد | نوع کاربرد | توضیح عملکردی |
| DIN 51524 Part 2 / 3 | سیستم‌های هیدرولیک | مقاومت در برابر سایش و اکسیداسیون |
| ISO 6743/3A DAA-DAB | کمپرسورهای سردخانه | سازگاری با مبردها و ضد زنگ |
| ISO 12925-1 CKC / CKD | دنده‌های باز و پمپ‌ها | تحمل فشار بالا و گردوغبار |
| NSF H1 / H3 | صنایع غذایی و سردخانه‌ای | روغن بهداشتی و بی‌بو |
| ASTM D665 / D892 | آزمایش ضد زنگ و ضد کف | کنترل کیفیت روغن صنعتی |
روغن‌هایی که دارای این استانداردها هستند، علاوه بر ایمنی در تماس با مواد غذایی، در برابر شرایط سخت رطوبتی و دمایی نیز پایدار باقی می‌مانند.
نقش موتورازین در تأمین و پخش روغن صنعتی در بابلسر
شرکت موتورازین با تمرکز بر صنایع ساحلی شمال کشور، در سال ۲۰۲۵ شبکه‌ای ویژه برای تأمین روغن‌های صنعتی سردخانه‌ای و پمپ‌های آب‌شیرین‌کن ایجاد کرده است. این شبکه شامل مشاوره فنی، تحویل سریع، و خدمات پس از فروش است.
موتورازین روغن‌های زیر را برای صنایع بابلسر عرضه می‌کند:
- روغن‌های POE و Mineral مخصوص کمپرسور سردخانه
- روغن‌های HLP و HVLP برای پمپ‌های فشار بالا
- گریس‌های EP2 و مقاوم به آب‌شور برای یاتاقان‌های محیط مرطوب
- روغن‌های بهداشتی Food Grade NSF H1 برای تماس احتمالی با مواد غذایی
در این بخش، موتورازین از زیرساخت توزیع خود برای پخش روغن صنعتی استفاده می‌کند تا کارخانه‌ها و سردخانه‌ها بتوانند روغن مورد نیاز خود را بدون تأخیر و با گواهی اصالت تهیه کنند.
این مدل پخش، نه‌تنها دسترسی صنایع محلی را به روغن باکیفیت تسهیل کرده بلکه باعث کاهش توقف خطوط تولید و افزایش عمر تجهیزات نیز شده است.
آینده بازار روغن‌های صنعتی در صنایع ساحلی شمال
با توسعه صنایع شیلات و آب‌شیرین‌کن‌های جدید در بابلسر و فریدونکنار، نیاز به روغن‌های مقاوم به رطوبت و ضد خوردگی تا سال ۲۰۲۶ حدود ۳۵٪ افزایش خواهد یافت. روند بازار به سمت روغن‌های سنتتیک با پایه POE و PAO در حال حرکت است، زیرا این محصولات در شرایط مرطوب عملکردی بسیار پایدار دارند.
موتورازین در پاسخ به این روند، در حال طراحی مرکز خدمات روانکاری دریایی است؛ مرکزی که خدمات نمونه‌گیری، تصفیه روغن و آنالیز دقیق شیمیایی را برای صنایع ساحلی ارائه خواهد کرد.
جمع‌بندی نهایی
در شهر بابلسر، که هم‌زمان میزبان صنایع شیلات، سردخانه‌های فرآوری آبزیان و تأسیسات آب‌شیرین‌کن است، انتخاب روغن صنعتی تنها یک تصمیم فنی نیست بلکه بخش مهمی از مدیریت دوام تجهیزات محسوب می‌شود. رطوبت بالا، بخار نمک و دمای متغیر باعث می‌شوند روغن‌های معمولی در مدت کوتاهی کارایی خود را از دست بدهند.
روغن‌های صنعتی با پایه POE یا Mineral مخصوص تبرید و روغن‌های هیدرولیک HLP و HVLP مقاوم به خوردگی، انتخاب‌های اصلی برای این محیط‌ها هستند. این محصولات علاوه بر حفظ پایداری حرارتی، در برابر رطوبت، امولسیون و اکسیداسیون مقاومت بالایی دارند. استفاده از گریس‌های مقاوم به آب شور (EP2) نیز نقش مهمی در حفظ سلامت یاتاقان‌ها و اتصالات مکانیکی دارد.
شرکت موتورازین با تمرکز بر صنایع ساحلی شمال کشور، توانسته با ارائه محصولات دارای گواهی DIN، ISO و NSF H1، به یکی از تأمین‌کنندگان مطمئن روانکارهای صنعتی برای سردخانه‌ها و پمپ‌های آب‌شیرین‌کن تبدیل شود. این مجموعه از طریق پخش روغن صنعتی تخصصی خود، امکان تحویل سریع و مشاوره فنی در محل را برای صنایع بابلسر فراهم کرده است.
در محیطی که رطوبت دشمن دوام تجهیزات است، روغن مناسب همان خط دفاعی نامرئی است که از سرمایه صنعتی محافظت می‌کند.
سوالات پرتکرار
۱. چه نوع روغنی برای کمپرسورهای سردخانه آبزیان مناسب‌تر است؟
کمپرسورهای آمونیاکی باید از روغن‌های Mineral NH3 Oil با گرید ISO VG 68 استفاده کنند، زیرا این روغن‌ها با گاز آمونیاک سازگار بوده و از تشکیل کف و اسید جلوگیری می‌کنند. برای کمپرسورهای فریونی، روغن‌های POE Synthetic Oil با گرید 32 یا 46 توصیه می‌شود که در دمای پایین نیز روانی خود را حفظ می‌کنند.
۲. آیا روغن‌های معمولی در تأسیسات آب‌شیرین‌کن قابل استفاده هستند؟
خیر. روغن‌های معمولی در تماس با رطوبت و نمک به‌سرعت اکسید می‌شوند و خاصیت ضد خوردگی خود را از دست می‌دهند. در پمپ‌های فشار بالا باید از روغن‌های هیدرولیک HLP یا HVLP با افزودنی ضد زنگ و ضد کف استفاده شود که دارای استاندارد DIN 51524 هستند.
۳. چگونه می‌توان از ورود آب به روغن جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از آلودگی رطوبتی باید:
- از درپوش‌های فیلتر تنفسی (Breather Filter) استفاده شود.
- مخازن روغن در محیط خشک و بسته نگهداری شوند.
- روغن‌ها به‌طور دوره‌ای از نظر مقدار آب (تست Karl Fischer) بررسی شوند.
- در سیستم‌های حساس از فیلتر رطوبت‌گیر استفاده گردد.
۴. آیا روغن‌های Food Grade برای سردخانه آبزیان لازم هستند؟
بله. در سردخانه‌هایی که احتمال تماس روغن با مواد غذایی وجود دارد، باید از روغن‌های Food Grade با مجوز NSF H1 یا H3 استفاده شود. این روغن‌ها بی‌بو، بی‌رنگ و غیرسمی‌اند و در صورت تماس تصادفی با مواد خوراکی مشکلی ایجاد نمی‌کنند.