بابلسر شهری است که در آن رطوبت همیشه همراه هواست. از خیابان‌های نزدیک ساحل تا مسیرهای درون‌شهری شلوغ، خودروها در معرض چالشی ترکیبی از اکسیداسیون روغن، تغییرات دما و ترافیک مداوم قرار دارند. در چنین شرایطی، انتخاب روغن موتور صرفاً به برند یا گرید ختم نمی‌شود؛ بلکه باید بر اساس رفتار شیمیایی روغن در محیط مرطوب و شرایط رانندگی مکرر انجام گیرد.
رطوبت بالای ۷۵ درصد در طول سال، باعث نفوذ بخار آب به داخل موتور از طریق تهویه و سیستم PCV می‌شود. این بخار، در صورت انتخاب نادرست روغن، با افزودنی‌های آن واکنش داده و منجر به تشکیل لجن و اسیدهای خورنده می‌شود. از سوی دیگر، رانندگی شهری در بابلسر، شامل توقف‌های متعدد، استارت‌های سرد، و کارکرد کوتاه‌مدت، مانع از رسیدن روغن به دمای کامل می‌شود و در نتیجه رطوبت در کارتر باقی می‌ماند.
هدف این مقاله، بررسی علمی و کاربردی ویژگی‌های روغن موتور مناسب برای این شرایط و معرفی راهکارهایی است که باعث افزایش عمر موتور و کاهش مصرف سوخت در خودروهای فعال در اقلیم ساحلی شمال کشور می‌شود.
تأثیر اقلیم مرطوب بابلسر بر روغن موتور
۱. نفوذ رطوبت و تشکیل امولسیون
در هوای مرطوب، بخار آب به داخل محفظه موتور نفوذ می‌کند و در تماس با روغن سرد، تبدیل به قطرات ریز آب می‌شود. اگر روغن خاصیت Demulsibility (جداسازی سریع آب) نداشته باشد، این قطرات در روغن پخش شده و به رنگ خاکستری درمی‌آیند. در این حالت روغن خاصیت روانکاری خود را از دست داده و منجر به خوردگی یاتاقان‌ها و میل‌لنگ می‌شود.
۲. اکسیداسیون سریع‌تر در رطوبت بالا
بخار نمک موجود در هوای ساحلی سرعت اکسید شدن روغن را افزایش می‌دهد. اکسیداسیون موجب افزایش اسیدیته و تغییر رنگ روغن به قهوه‌ای تیره می‌شود. برای مقابله با این پدیده، روغن باید دارای افزودنی‌های آنتی‌اکسیدانت قوی مانند فنولات‌ها و آمین‌ها باشد.
۳. خوردگی در قطعات فولادی
در مناطق ساحلی، حتی زمانی که خودرو خاموش است، بخار نمک می‌تواند باعث زنگ‌زدگی در سطح داخلی موتور شود. روغن‌هایی با افزودنی ضد خوردگی (Rust Inhibitor) و خاصیت قلیایی (TBN بالا) می‌توانند اثر اسیدهای حاصل از رطوبت را خنثی کنند.
ویژگی‌های روغن موتور مناسب برای بابلسر
| ویژگی فنی | اهمیت | توضیح |
| شاخص ویسکوزیته بالا (VI ≥ 140) | بسیار زیاد | حفظ ضخامت فیلم روغن در گرما و سرما |
| خاصیت ضد خوردگی و ضد زنگ | حیاتی | مقابله با بخار نمک و رطوبت |
| افزودنی آنتی‌اکسیدانت قوی | ضروری | جلوگیری از تغییر رنگ و افزایش اسیدیته |
| پاک‌کنندگی بالا (Detergency) | مهم | حذف رسوبات ناشی از احتراق ناقص |
| Demulsibility مناسب | کلیدی | جلوگیری از اختلاط آب با روغن |
| پایه نیمه‌سنتتیک یا سنتتیک Group III | توصیه‌شده | پایداری بالا در رانندگی شهری و دمای متغیر |
رفتار روغن موتور در رانندگی شهری بابلسر
رانندگی شهری در شمال کشور معمولاً با توقف‌های کوتاه، روشن و خاموش کردن مکرر و ترافیک سنگین همراه است. در چنین شرایطی:
- موتور به دمای عملیاتی کامل نمی‌رسد.
- سوخت ناقص می‌سوزد و بخار آن وارد کارتر می‌شود.
- ذرات ریز سوخت و رطوبت با روغن ترکیب می‌شوند.
اگر روغن موتور خاصیت پاک‌کنندگی (Detergency) و پخش‌کنندگی (Dispersancy) مناسبی نداشته باشد، رسوبات به‌صورت لجن در مسیر روغن‌کاری انباشته می‌شوند. به همین دلیل، برای رانندگی شهری در بابلسر باید از روغن‌هایی استفاده شود که دارای افزودنی‌های شوینده فلزی (Calcium Sulfonate) و پخش‌کننده‌های غیر فلزی (Succinimide) هستند.
مقایسه رفتار روغن در دو اقلیم: خشک و مرطوب
| ویژگی عملکردی | اقلیم خشک | اقلیم مرطوب بابلسر | تفاوت کلیدی |
| اکسیداسیون | کند | سریع‌تر | نیاز به افزودنی بیشتر |
| خوردگی | کم | زیاد | افزودنی ضد زنگ حیاتی است |
| تبخیر روغن | بیشتر | کمتر | ولی آلودگی بالاتر |
| تشکیل لجن | کمتر | بیشتر | نیاز به روغن پاک‌کننده |
| دوره تعویض | طولانی‌تر | کوتاه‌تر (۴ ماه) | رطوبت باعث تسریع تخریب روغن |
بهترین شیوه‌های نگهداری خودرو در هوای مرطوب
۱. تعویض روغن در بازه زمانی کوتاه‌تر:
در بابلسر، حتی اگر کیلومتر کارکرد پایین باشد، به‌دلیل رطوبت بالا باید هر ۴ تا ۵ ماه روغن تعویض شود.
۲. بررسی رنگ روغن به‌صورت دوره‌ای:
تغییر رنگ روغن به خاکستری نشانه وجود آب است. در این حالت باید فوراً تعویض شود.
۳. گرم‌کردن موتور قبل از حرکت در صبح:
در هوای مرطوب، روغن باید چند دقیقه زمان داشته باشد تا رطوبت تبخیر شود.
۴. استفاده از فیلتر اصلی و درپوش کارتر استاندارد:
ورود بخار یا قطرات آب از مسیر تهویه، عامل اصلی آلودگی روغن است.
۵. پرهیز از نگهداری طولانی خودرو در فضای باز:
در صورت اجبار، بهتر است موتور هر چند روز روشن شود تا روغن در گردش بماند و قطعات داخلی خشک نشوند.
نقش موتورازین در تأمین روغن موتور بابلسر
شرکت موتورازین با شناخت دقیق از شرایط اقلیم شمالی، محصولات ویژه‌ای برای مناطق ساحلی توسعه داده است. در سال ۲۰۲۵، این شرکت با همکاری نمایندگان محلی در بابلسر و فریدونکنار، پکیج روغن‌های نیمه‌سنتتیک مقاوم به رطوبت را عرضه کرده است.
خدمات موتورازین شامل:
- تأمین روغن‌های پایه Group III با افزودنی ضدخوردگی و ضد زنگ
- پخش سریع در تعمیرگاه‌ها و مراکز تعویض روغن بابلسر
- آموزش فنی برای تعمیرکاران جهت تشخیص آلودگی رطوبتی در روغن
- آنالیز روغن مصرف‌شده برای تشخیص زودهنگام تخریب افزودنی‌ها
- عرضه محصولات در بسته‌بندی‌های ۴، ۵ و ۲۰ لیتری با برچسب اصالت
این خدمات باعث شده تعویض‌کاران بابلسر بتوانند روغن‌هایی متناسب با شرایط واقعی منطقه انتخاب و عرضه کنند، نه صرفاً بر اساس برند یا تبلیغ.
تحلیل فنی پایداری روغن در ترافیک شهری
در ترافیک سنگین، موتور در حالت نیمه‌بار کار می‌کند و جریان هوای خنک‌کننده کاهش می‌یابد. دمای روغن به‌سرعت افزایش می‌یابد، در حالی‌که سرعت جریان روغن کاهش دارد. در این حالت، روغن‌های سنتتیک با پایداری برشی بالا (Shear Stability) و ضریب اصطکاک پایین عملکرد بهتری دارند و از افت فشار جلوگیری می‌کنند.
از نظر شیمیایی، روغن‌های دارای پایه PAO یا HC در برابر تجزیه حرارتی مقاوم‌ترند و با وجود رطوبت، دیرتر تخریب می‌شوند. استفاده از این نوع روغن‌ها باعث افزایش راندمان موتور تا ۲٪ و کاهش مصرف سوخت تا ۳٪ در رانندگی شهری شمال کشور شده است.
آینده بازار روغن موتور در شمال کشور
با افزایش تعداد خودروهای شخصی و تردد در محورهای ساحلی، نیاز به روغن‌های مقاوم در برابر رطوبت و آلودگی در حال رشد است. طبق پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۲۶ بیش از ۶۵٪ از خودروهای شمال ایران از روغن‌های نیمه‌سنتتیک یا تمام‌سنتتیک استفاده خواهند کرد.
موتورازین در همین راستا، پروژه‌ای با عنوان “روغن ویژه اقلیم شمال” را آغاز کرده که شامل توسعه محصولاتی با بسته‌بندی مقاوم به رطوبت، افزودنی‌های ضد نمک و خدمات تحویل در محل برای رانندگان بابلسر است.
جمع‌بندی نهایی
در شرایط اقلیمی خاص بابلسر، جایی که رطوبت ساحلی، بخار نمک و ترافیک شهری سه عامل دائمی‌اند، روغن موتور باید فراتر از روانکاری ساده عمل کند. این روغن باید در برابر رطوبت و خوردگی مقاوم باشد، در استارت‌های سرد سریع جریان یابد و در ترافیک سنگین از تخریب حرارتی جلوگیری کند.
روغن‌های نیمه‌سنتتیک با پایه Group III و سطح کیفی API SN یا SP، بهترین گزینه برای خودروهای سواری در این شهر محسوب می‌شوند. این محصولات ضمن دارا بودن افزودنی‌های ضد زنگ، ضد اکسیداسیون و پاک‌کننده قوی، در برابر امولسیون شدن با آب نیز مقاومت دارند.
شرکت موتورازین با شناخت دقیق از شرایط شمال کشور، توانسته پخش روغن موتور مقاوم به رطوبت را در بابلسر توسعه دهد. خدمات این مجموعه شامل آنالیز روغن مصرفی، مشاوره فنی به تعمیرگاه‌ها و عرضه محصولات دارای گواهی اصالت است. این رویکرد باعث شده صاحبان خودروهای شخصی و تاکسی‌ها در بابلسر بتوانند با اطمینان از سلامت موتور، دوره‌های تعویض طولانی‌تر و مصرف سوخت کمتر را تجربه کنند.
در اقلیم مرطوب، روغن موتور خوب یعنی حفاظتی شیمیایی در برابر نمک و زمان.
سوالات پرتکرار
۱. چرا در شهرهای ساحلی مثل بابلسر، روغن موتور سریع‌تر خراب می‌شود؟
به دلیل وجود رطوبت بالا و نمک محلول در هوا، فرآیند اکسیداسیون روغن سریع‌تر انجام می‌شود. این پدیده باعث کاهش خاصیت روانکاری، تیره شدن رنگ روغن و تشکیل لجن در کارتر می‌گردد. بنابراین روغن باید دارای آنتی‌اکسیدانت قوی و خاصیت ضدخوردگی باشد.
۲. بهترین نوع روغن برای رانندگی شهری در بابلسر چیست؟
برای خودروهای سواری بنزینی و کارکرد شهری، روغن‌های 5W-40 نیمه‌سنتتیک یا تمام‌سنتتیک با سطح کیفی API SN یا SP بهترین گزینه هستند. این روغن‌ها در استارت سرد عملکرد عالی دارند و در ترافیک سنگین دمای خود را ثابت نگه می‌دارند.
۳. آیا لازم است در بابلسر زودتر از زمان معمول روغن تعویض شود؟
بله. حتی اگر مسافت طی‌شده کم باشد، رطوبت باعث آلودگی روغن می‌شود. در شرایط اقلیم شمال، بهتر است روغن موتور هر ۴ تا ۵ ماه یک‌بار یا هر ۶ تا ۸ هزار کیلومتر تعویض گردد، خصوصاً در خودروهایی که بیشتر در ترافیک شهری کار می‌کنند.
۴. چگونه می‌توان فهمید که روغن موتور به رطوبت آلوده شده است؟
نشانه‌های اصلی آلودگی روغن به آب عبارت‌اند از:
- تغییر رنگ به خاکستری یا شیری
- وجود بخار یا کف در درپوش روغن
- افت فشار لحظه‌ای در دور آرام موتور
در این حالت باید فوراً روغن و فیلتر تعویض و موتور بازبینی شود.