بدون PM سردخانه مدون، شکست یاتاقان، «اسلاگ» مبرد/آب، آلودگی روغن و قبض انرژی سنگین، دور از انتظار نیست. این چک‌لیست PM سردخانه با محور روغن/مبرد، برای سردخانه‌های زیرصفر، بالای صفر و تونل‌های انجماد در اقلیم‌های مختلف ایران تهیه شده است تا KPIهای انرژی (kWh/تن تبرید) و دسترس‌پذیری تجهیز افزایش یابد. در ۱۰۰ کلمه اول، تاکید می‌کنیم: «چک‌لیست PM سردخانه» و «فیلتراسیون روغن تبرید» قلب برنامه نگهداری پیشگیرانه کمپرسور هستند و به‌کمک فرم‌های قابل‌چاپ و حدود مجاز استاندارد، توقفات ناگهانی را کاهش می‌دهند.
برنامه زمان‌بندی PM سردخانه هفتگی/ماهانه/فصلی با چک‌لیست‌های قابل چاپ
یک برنامه دوره‌ای ساده اما منظم، هزینه شکست را به‌طور چشمگیری کم می‌کند. زمان‌بندی زیر برای سردخانه‌ها و تونل‌های انجماد پیشنهاد می‌شود (با تطبیق بر اساس OEM و شرایط اقلیمی استان شما):
PM هفتگی (قابل چاپ)
- بازرسی نشتی روغن/مبرد در اتصالات و فلنج‌ها؛ پاکسازی سطوح آلوده.
- کنترل sight glass: شفافیت روغن، وجود کف/حباب، رنگ غیرعادی.
- ثبت دمای روغن، دمای داغ‌کردن (سوپرهیت مکش) و فشار مکش/دهش.
- گوش‌دادن به صدای غیرعادی کمپرسور و چک لرزش با قلم ویبره دستی.
- بررسی عملکرد تخلیه روغن از Oil Separator (سطح و بازگشت به کارتل).
PM ماهانه
- نمونه‌گیری روغن برای OCM (TAN، آب Karl Fischer، ISO 4406، FTIR).
- کنترل افت فشار فیلتر روغن و فیلتر-درایر؛ ثبت و مقایسه با ماه قبل.
- تمیزکاری کندانسور/اوِپراتور و بررسی یخ‌زدگی غیرعادی.
- کالیبراسیون ساده سنسورها (دما/فشار) و بازبینی اینترلاک‌های حفاظتی.
PM فصلی
- تعویض فیلتر روغن و فیلتر-درایر بر اساس افت فشار/ساعت کارکرد یا نتایج OCM.
- بازرسی داخلی کارتل و مگنت‌ها برای براده؛ کنترل لقی‌های مجاز طبق OEM.
- تنظیم استراتژی روغن‌گردانی در بارهای پایین زمستان/بارهای اوج تابستان.
- به‌روزرسانی فرم‌ها و حدهای کنترلی طبق ابلاغیه‌های OEM Service Bulletins 2025.
بازرسی نشتی روغن و مبرد؛ sight glass، سطح و دمای روغن، دمای داغ‌کردن
نشتی روغن علاوه بر هزینه، علامت هشداری برای نشت مبرد است. رویکرد سه‌مرحله‌ای:
۱) نشتی‌ها
- چشم‌انداز: لکه‌های روغن روی عایق، تشتک کف، اطراف شیرهای سرویس، فلنج‌ها.
- ابزار: محلول کف‌ساز برای مبرد، دستمال سفید برای ردیابی روغن، چراغ‌قوه LED.
- اقدام: سفت‌کردن گسکت/فلنج، تعویض اورینگ، ثبت نقطه نشتی در فرم PM.
۲) sight glass و سطح روغن
- وضعیت مطلوب: روغن شفاف، بدون کف پایدار؛ سطح در محدوده نشانگر کارتل.
- هشدار: کف ممتد، تغییر رنگ قهوه‌ای/شیری، حباب در خط مایع؛ بررسی بازگشت روغن.
- اقدام اصلاحی: تنظیم نرخ بازگشت از Separator، بررسی تله‌های روغن در اواپراتور.
۳) دماها و سوپرهیت
- دمای روغن: معمولاً کمی بالاتر از دمای پوسته کمپرسور. افزایش غیرعادی نشانه اصطکاک/کاهش خنک‌کاری است.
- دمای داغ‌کردن (سوپرهیت مکش): محدوده توصیه‌شده تابع مبرد/طراحی است؛ به‌صورت عملی، سوپرهیت خیلی پایین ریسک «اسلاگ مایع» و خیلی بالا ریسک راندمان پایین و داغی موتور را افزایش می‌دهد. حدود را با OEM تطبیق دهید.
- ثبت روند: همواره مقایسه روند هفتگی/ماهانه مهم‌تر از یک عدد منفرد است.
تغییر ناگهانی رنگ روغن یا کف پایدار را جدی بگیرید؛ اغلب پیش‌نشانۀ ورود مایع یا رطوبت به روغن است.
ارزیابی Oil Separator و بازگشت روغن؛ انتخاب/تعویض فیلتر روغن و فیلتر-درایر
بازده Oil Separator و سلامت فیلتراسیون، قلب «فیلتراسیون روغن تبرید» است. ضعف در هرکدام، باعث کم‌روغنی کارتل، سایش یاتاقان و مصرف انرژی بالاتر می‌شود.
Oil Separator و بازگشت روغن
- علائم مشکل: سطح روغن ناپایدار در کارتل، کف دائمی، نیاز مکرر به شارژ روغن.
- کنترل‌ها: افت فشار Separator (نقطه ورود/خروج)، صحت عملکرد شیر فلوتر بازگشت روغن، پاکی لاین بازگشت.
- اقدام: اگر افت فشار رشد معنادار داشت یا بازگشت دیرهنگام است، سرویس داخلی یا تعویض المان انجام شود و تنظیمات فلوتر چک شود.
فیلتر روغن
- انتخاب: گرید میکرونی بر اساس OEM؛ برای استارت پس از تعمیرات، موقتاً از گرید کمی درشت‌تر استفاده و پس از ۷۲ ساعت تعویض شود.
- پایش: اختلاف فشار ورودی/خروجی؛ افزایش پیوسته یعنی انسداد و شروع بای‌پس.
- تعویض: بر اساس آلارم ΔP، ساعت کارکرد یا نتایج OCM (افزایش ذرات).
فیلتر-درایر مدار مبرد
- انتخاب: سازگار با تیپ مبرد و روغن (طبق برگه داده سازنده). ظرفیت جذب رطوبت/اسید کافی برای ظرفیت برودتی سیستم.
- پایش: افت فشار، دماسنجی دو سر فیلتر، دی‌اکسیدرنگ‌نما (در صورت وجود).
- تعویض: در آلارم رطوبت، افت فشار بالا، یا پس از اجرای تعمیرات باز مدار.
بازه پیشنهادی ΔP هشدار برای فیلتر روغن/درایر: رشد قابل‌ملاحظه نسبت به خط مبنا. حد دقیق را از OEM Service Bulletins 2025 تبعیت کنید.
پایش وضعیت روغن (OCM): TAN، Karl Fischer، ISO 4406، FTIR لاک‌وارنیش؛ حدود کنترلی و ماتریس اقدام
OCM طبق ISO 17359، ارزان‌ترین بیمه برای کمپرسور است. نمونه‌گیری از شیر نمونه‌برداری داغ و در جریان، با بطری تمیز انجام شود.
حدود کنترلی پیشنهادی (راهنمای عملی)
- TAN (mgKOH/g): هدف ≈ پایه سازنده؛ هشدار: افزایش نسبت به پایه >0.2–0.3؛ اقدام: >0.5 یا روند رو به رشد مداوم.
- آب (Karl Fischer, ppm): هدف ≤75؛ هشدار: 100–200؛ اقدام: >200 (بررسی درایر/نشتی/خلأگیری و تعویض جزئی روغن).
- ISO 4406 (پاکی ذرات): هدف ≤19/17/14؛ هشدار: 20/18/15؛ اقدام: ≥21/19/16 (فیلتراسیون آفلاین و تعویض فیلتر).
- FTIR (لاک‌وارنیش/اکسیداسیون): افزایش پیک‌های اکسیداسیون/نیتراسیون؛ شاخص MPC بالا نشانه ریسک چسبندگی لاک.
ماتریس اقدام سریع OCM
- سناریو: آب بالا + اسیدزایی (TAN↑) → اقدام: تعویض/بای‌پس موقت، فیلتر-درایر جدید، وکیوم‌گیری، بررسی نشتی و ریتورت آزمایشی.
- سناریو: ذرات بالا (ISO 4406 بد) → اقدام: فیلتراسیون آفلاین با واحد فیلتراسیون، پاکسازی کارتل، بررسی سایش مکانیکی.
- سناریو: FTIR لاک‌وارنیش ↑ → اقدام: تعویض جزئی روغن، افزودن فیلتراسیون بای‌پس دمایی (در صورت توصیه OEM)، کنترل دمای روغن و نقاط داغ.
- سناریو: TAN روند صعودی بدون علت → اقدام: بازبینی شارژ مبرد، دمای تخلیه، هواکش کندانسور، زمان تعویض روغن طبق OEM.
یادآوری: حدود فوق، راهنمای عملی است؛ حد نهایی را از OEM و نتایج روندی سایت خود استخراج کنید.
سناریوهای خرابی پرتکرار و اقدام اصلاحی سریع
خرابی‌ها معمولاً الگو دارند. این سناریوها و واکنش‌های سریع، از توقف طولانی جلوگیری می‌کند:
- کم‌روغنی کارتل: سطح sight glass پایین، صدای خشک. اقدام: کنترل بازگشت از Separator، بسته‌بودن تله‌های روغن، نشتی خارجی؛ در صورت نیاز، شارژ کنترل‌شده روغن صنعتی پس از رفع علت.
- کف پایدار در روغن: احتمال حضور مبرد/رطوبت. اقدام: بررسی سوپرهیت، سلامت درایر، اجرای وکیوم مناسب، نمونه‌گیری OCM.
- افزایش دمای تخلیه: کندانسور کثیف/جریان هوا کم، سوپرهیت زیاد. اقدام: شست‌وشوی کندانسور، بازبینی شیر انبساط/کنترل ظرفیت.
- لرزش غیرعادی: عدم بالانس، یاتاقان فرسوده، پایه شل. اقدام: سفت‌کاری فونداسیون، آنالیز لرزش، برنامه توقف کوتاه برای بازبینی یاتاقان.
- انسداد فیلتر-درایر: افت فشار و افت ظرفیت. اقدام: تعویض فیلتر-درایر و ریشه‌یابی ورود رطوبت/ذرات.
الگوهای نشانه‌شناسی سریع
- روغن قهوه‌ای سوخته + TAN↑: اکسیداسیون؛ دمای موضعی بالا یا زمان تعویض دیر.
- روغن شیری + آب↑: رطوبت؛ تمرکز بر آب‌بندی و خشک‌سازی مدار.
- ISO 4406 بد + براده مغناطیسی: سایش مکانیکی؛ بررسی لقی‌ها و فیلتر روغن.
نکته: هر اقدام اصلاحی باید با ثبت در فرم و بازسنجی شاخص‌ها پس از ۷۲ ساعت همراه باشد.
ماتریس مسئولیت (تیم بهره‌برداری/نت/تأمین)
تقسیم کار شفاف، اجرای PM را تضمین می‌کند. پیشنهاد نقش‌ها:
بهره‌برداری (اپراتور)
- ثبت روزانه مقادیر کلیدی: دماهای روغن/دهش/مکش، سوپرهیت، فشارها.
- بازرسی هفتگی نشتی‌ها، sight glass، نویز/لرزش، کارکرد فن‌ها و پمپ‌ها.
- پرکردن فرم‌های PM و گزارش فوری وضعیت NG.
نت (نگهداری و تعمیرات)
- اجرای PM ماهانه/فصلی، تعویض فیلترها، سرویس Separator، کالیبراسیون.
- نمونه‌گیری OCM و تحلیل روند؛ تعریف حدود کنترلی سایت.
- تدوین برنامه توقف کوتاه و اصلاحات مکانیکی/الکتریکی.
تأمین (تدارکات/انبار)
- تضمین موجودی روغن سازگار با مبرد و فیلترهای OEM.
- تهیه فیلتر-درایر با ظرفیت مناسب و تاریخ تولید تازه.
- مستندسازی گواهی کیفیت روغن، MSDS و تطابق با استانداردهای سازنده.
شاخص‌های کنترل: درصد تکمیل PM ماهانه ≥95%، زمان پاسخ NG ≤24 ساعت، موجودی ایمن فیلتر/روغن ≥ یکبار تعویض کل.
پرسش‌های متداول
1.هر چند وقت یکبار باید OCM انجام شود؟
برای سردخانه‌های پیوسته‌کار در ایران، ماهانه یا هر ۱۰۰۰ ساعت کارکرد، هرکدام زودتر بود. پس از تعمیرات باز مدار یا تعویض بزرگ، نمونه‌گیری اضافه در ۷۲ ساعت و ۱۴ روز ضروری است. اگر روندها پایدار شد، می‌توانید به دوره دوماهه تغییر دهید؛ اما در تابستان‌های پیک بار، توصیه می‌شود دوره فشرده‌تر بماند.
2.بهترین حد سوپرهیت برای جلوگیری از «اسلاگ» چیست؟
سوپرهیت به نوع مبرد، شیر انبساط و طراحی اواپراتور وابسته است و باید با OEM تنظیم شود. به‌صورت عملی، سوپرهیت خیلی پایین خطر ورود مایع به کمپرسور را افزایش می‌دهد و خیلی بالا راندمان را کم و دمای تخلیه را بالا می‌برد. مهم‌تر از عدد ثابت، ثبات و روند یکنواخت و اندازه‌گیری دقیق در نقطه صحیح است.
3.چه زمانی فیلتر-درایر را تعویض کنیم؟
وقتی افت فشار آن نسبت به خط مبنا رشد معنادار دارد، نشانگر رطوبت تغییر رنگ می‌دهد، یا پس از هر بار باز کردن مدار برای تعمیرات. در سیستم‌های حساس به رطوبت، تعویض پیشگیرانه فصلی توصیه می‌شود. همواره از درایر سازگار با مبرد/روغن استفاده کنید و ظرفیت جذب را با ظرفیت برودتی بسنجید.
4.آیا فیلتراسیون آفلاین ارزش سرمایه‌گذاری دارد؟
اگر نتایج ISO 4406 مکرراً در محدوده هشدار/اقدام است یا توقف‌های ناشی از ذرات دارید، یونیت فیلتراسیون آفلاین بازگشت سرمایه سریعی دارد؛ زیرا عمر روغن و یاتاقان را بالا می‌برد و توقفات اضطراری را کم می‌کند. برای انتخاب دبی/درشتی فیلتر با توجه به حجم روغن و توصیه OEM اقدام کنید.
PM هوشمند؛ توقف کمتر و ظرفیت بیشتر
PM سردخانه اگر بر روغن و مبرد متمرکز شود، به‌سرعت روی دو KPI کلیدی اثر می‌گذارد: انرژی و دسترس‌پذیری. با سه گام ساده زمان‌بندی منظم (هفتگی/ماهانه/فصلی)، پایش وضعیت روغن (OCM) و فیلتراسیون هدفمند (فیلتر روغن و فیلتر-درایر) ریسک کم‌روغنی کارتل، لاک‌وارنیش، اسلاگ و شکست یاتاقان به حداقل می‌رسد. در عمل، فرم‌های قابل‌چاپ، حدود مجاز روشن و ماتریس اقدام/مسئولیت، اجرای روزمره را آسان می‌کند. فرهنگ ثبت داده و تحلیل روند، از عدد ثابت مهم‌تر است؛ زیرا علائم ضعیف خرابی را زودتر نمایان می‌سازد.
حالا نوبت اقدام است: فرم‌ها را نصب کنید، حدود کنترلی را با OEM Service Bulletins 2025 تطبیق دهید، و با همکاری بهره‌برداری/نت/تأمین، یک چرخه بهبود مستمر بسازید. نتیجه ملموس خواهد بود: توقف کمتر، ظرفیت پایدارتر و قبض انرژی منطقی‌تر. مرجع تخصصی شما در انتخاب روغن و فیلتر سازگار، «موتورازین» است تا قطعات و مواد مصرفی مطمئن همیشه در دسترس باشند.
بدون نظر