در دنیای کشتیرانی و حمل‌ونقل دریایی، موتورهای دو زمانه با توان بالا، قلب تپنده‌ی کشتی‌های اقیانوس‌پیما هستند. این موتورها به دلیل عملکرد مستمر، شرایط دمایی و فشار فوق‌العاده بالا، نیازمند روانکاری خاصی هستند که بتواند همزمان از سایش جلوگیری کرده و در برابر بارهای حرارتی مقاومت کند. در این میان، روغن سیلندر کراس هد(Crosshead Cylinder Oil)نقش حیاتی دارد.
Crosshead Cylinder Oil چیست؟
روغن سیلندر کراس هد نوعی روانکار بسیار تخصصی است که برای استفاده در موتورهای دو زمانه دریایی با طراحی کراس هد تولید می‌شود. این موتورها معمولاً در کشتی‌های بزرگ باربری، نفت‌کش‌ها و ناوگان سنگین تجاری استفاده می‌شوند. در این نوع طراحی، سیستم روانکاری شامل دو بخش مجزا است:
- روغن موتورکارتریج (System Oil): برای روانکاری یاتاقان‌ها و میل‌لنگ
- روغن سیلندر (Cylinder Oil): برای روانکاری محفظه سیلندر و رینگ‌ها
نکته مهم اینکه این نوع روغن‌ها در سیستم Total Loss System استفاده می‌شوند؛ یعنی پس از تزریق در سیلندر، باقیمانده‌ی روغن سوزانده یا دفع می‌شود و دوباره به چرخه بازنمی‌گردد.
ویژگی‌های کلیدی روغن سیلندر کراس هد
مقاومت در برابر خوردگی و سایش
با توجه به وجود گوگرد بالا در سوخت‌های دریایی(به‌ویژه HSFO)، روغن سیلندر باید از خاصیت قلیایی بالا (High TBN) برخوردار باشد تا از خوردگی ناشی از اسید سولفوریک جلوگیری کند.
پاک‌کنندگی بالا
ترکیبات ویژه در این روغن‌ها سبب جلوگیری از تشکیل رسوب روی دیواره سیلندر و حلقه‌های پیستون می‌شوند.
پایداری حرارتی و اکسیداسیونی
در دمای بالا، روغن نباید تجزیه شود. برندهایی مانند پترونول و بهران رانا روغن‌هایی با پایداری بالا در شرایط شدید عملیاتی ارائه می‌دهند.
کنترل ته‌نشینی و لاک
فرمولاسیون روغن‌های کراس هد باید از تشکیل لایه‌های چسبنده روی سطوح داغ جلوگیری کند. محصولات نفت پارس در این حوزه عملکرد بالایی نشان داده‌اند.
موتورهایی که از روغن Crosshead استفاده می‌کنند
موتورهای دو زمانه دریایی
این موتورها اغلب توسط شرکت‌هایی مثل MAN B&W و Wärtsilä تولید می‌شوند. ویژگی‌های آن‌ها:
- RPM پایین (60 تا 120 دور در دقیقه)
- توان بالا (تا 100,000 اسب بخار)
- مصرف سوخت سنگین با گوگرد بالا
کشتی‌های هدف
- نفتکش‌های VLCC
- کشتی‌های کانتینری عظیم
- کشتی‌های فله‌بر بزرگ
ساختار Total Loss System
سیستم تزریق روغن در این موتورها به گونه‌ای طراحی شده که روغن فقط یک بار استفاده شده و سپس دفع می‌شود. بنابراین:
- مصرف روغن بالاتر از موتورهای معمولی است
- کیفیت و انتخاب دقیق روغن اهمیت دوچندانی دارد
- روانکار باید در برابر سوخت سنگین دریایی مقاومت داشته باشد
برندهای توصیه‌شده برای روغن سیلندر کراس هد
در ایران، شرکت‌هایی با فرمولاسیون مناسب این نوع روغن‌ها را عرضه می‌کنند:
- پترونول-Marine Crosshead 705
- نفت بهران -Behran Marine Cylinder Oil TBN 70
- ایرانول -Iranol Cylinder Plus
- ردلوب -RedLub OceanGuard Series
- سوپر پیشتاز-SP Marine Advanced
این محصولات معمولاً در گریدهای SAE 50 و با TBNهای مختلف (40، 70، 100) عرضه می‌شوند.
چالش‌های استفاده از روغن سیلندر در کشتی‌ها
چالش 1: انتخاب نادرست TBN
اگر عدد بازی (TBN) کمتر از حد نیاز باشد، خوردگی اسیدی رخ می‌دهد. اگر بیش از حد باشد، رسوب و اصطکاک افزایش می‌یابد.
راهکار: مشاوره با تأمین‌کننده متخصص و استفاده از آنالیز سوخت کشتی برای انتخاب مناسب.
چالش 2: کیفیت متغیر سوخت‌ها
سوخت‌های دریایی ترکیب‌های متفاوتی دارند که بر رفتار روغن اثر می‌گذارد.
راهکار: استفاده از روغن‌هایی با تطبیق‌پذیری بالا؛ برندهایی مانند Flomax یا پارس کلاس گزینه‌های مناسبی ارائه می‌دهند.
چالش 3: هزینه‌های نگهداری بالا
در صورت انتخاب روغن ضعیف، هزینه تعمیر و نگهداری موتور افزایش می‌یابد.
راهکار: سرمایه‌گذاری بر روی روغن‌های باکیفیت و انجام آنالیز دوره‌ای روغن
چگونه روغن سیلندر تقلبی را تشخیص دهیم؟
تشخیص روغن تقلبی بسیار مهم است، به‌ویژه در موتورهای دریایی که آسیب ناشی از روغن بی‌کیفیت می‌تواند میلیون‌ها دلار خسارت وارد کند:
- بررسی برچسب اصالت و هولوگرام
- مقایسه رنگ، بوی روغن و ویسکوزیته
- استفاده از گزارش آنالیز آزمایشگاهی
- خرید فقط از نمایندگان معتبر مثل تأمین‌کنندگان رسمی برندهایی چون رونیا و سوپرپیشرو
نکاتی برای انتخاب روغن سیلندر کراس هد مناسب
- نوع موتور و تولیدکننده: توصیه‌های شرکت MAN یا Wärtsilä را بررسی کنید
- نوع سوخت مورد استفاده: سوخت با گوگرد بالا نیاز به TBN بیشتر دارد
- میزان بارگیری موتور: کشتی‌هایی با بار زیاد نیاز به روانکارهایی با تحمل حرارتی بالا دارند
- فواصل سرویس و دسترسی به تعمیرگاه: کیفیت بالاتر روغن باعث کاهش توقفات می‌شود
سوالات متداول
1.روغن سیلندر کراس هد با روغن موتور معمولی چه تفاوتی دارد؟
روغن سیلندر کراس هد مخصوص موتورهای دو زمانه طراحی شده و خاصیت قلیایی بالا دارد؛ درحالی‌که روغن موتور معمولی برای سیستم‌های چهارزمانه با مدار بسته طراحی می‌شود.
2.چرا TBN در روغن کراس هد اهمیت دارد؟
TBN بالا از خوردگی اسیدی ناشی از سوخت‌های گوگرددار جلوگیری می‌کند.
3.آیا می‌توان از روغن صنعتی معمولی در موتورهای کراس هد استفاده کرد؟
خیر. این کار باعث آسیب جدی به سیلندر و رینگ‌ها می‌شود.
4.بهترین برند ایرانی برای روغن سیلندر چیست؟
برندهای پترونول، بهران و ایرانول فرمولاسیون‌های مناسبی برای این نوع روغن‌ها دارند.
نتیجه‌گیری
روغن سیلندر کراس هد، یکی از کلیدی‌ترین عوامل حفظ سلامت موتورهای سنگین دریایی است. انتخاب صحیح این روانکار با توجه به نوع سوخت، طراحی موتور و استانداردهای جهانی، نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش عمر مفید تجهیزات دارد. با شناخت ویژگی‌ها و برندهای معتبر، می‌توان از آسیب‌های احتمالی جلوگیری و راندمان ناوگان را به حداکثر رساند.
در شرکت موتور آرا رازین، ما به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان تخصصی روانکارهای دریایی و صنعتی، با بهره‌گیری از همکاری با برندهای معتبری همچون پترونول، ردلوب و نفت ایرانول، به شما در انتخاب و تأمین دقیق‌ترین روغن‌های کراس هد کمک می‌کنیم. مشاوره فنی، تحلیل نتایج آنالیز روغن و ارائه راهکارهای تأمین متناسب با نوع موتور، از جمله اقدامات فنی مورد استفاده در ناوگان‌های دریایی و بنادر است.
بدون نظر