بازار روغن موتور در هرمزگان، به‌ویژه محور بندر جاسک و پروژه‌های مرتبط با خط لوله گوره–جاسک، در ۱۴۰۴ (۲۰۲۵/۲۶) تحت تأثیر سه پیشران اصلی است:
- روند نزولی-باثبات قیمت نفت خام طبق برآوردهای جدید جهانی،
- رفتار قیمتی بازار Base Oilهای گروه I/II/III در خلیج فارس و مسیرهای منطقه‌ای،
- وضعیت عملیاتی ترمینال نفتی جاسک و ظرفیت انتقال خط گوره–جاسک.
طبق آخرین گزارش‌های انرژی، میانگین برنت در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۵ به زیر ۶۰ دلار می‌رسد و میانگین سال ۲۰۲۶ حدود ۵۰–۵۱ دلار پیش‌بینی شده است؛ دلیل اصلی این روند، رشد عرضه سریع‌تر از تقاضا در بازار جهانی است. این افق قیمتی، معمولاً با کمی تاخیر به بازار روغن پایه و سپس قیمت روغن موتور در داخل کشور منتقل می‌شود.
از منظر زیرساخت، ایران در سال ۲۰۲۱ ترمینال صادراتی جاسک در سواحل دریای عمان را برای دورزدن تنگه هرمز افتتاح کرد. ظرفیت اسمی آن یک‌میلیون بشکه در روز تعریف شده، اما در عمل طی سال‌های اخیر بخشی از این ظرفیت فعال بوده است. این زیرساخت، مزیت لجستیکی مهمی برای پخش روغن موتور و تامین روغن موتور در محدوده جاسک ایجاد می‌کند، به‌خصوص برای پروژه‌های میدانی که به تحویل سریع بشکه یا IBC نیاز دارند.
عوامل اثرگذار بر قیمت روغن موتور جاسک در ۱۴۰۴
۱) نفت خام و حاشیه پالایش روغن پایه
- روند نزولی ملایم قیمت نفت خام در سال ۲۰۲۵، سیگنالی کلیدی برای بازار Base Oil است.
- قیمت‌های مرجع برای SN150 و SN500 در خلیج فارس معمولاً نخستین نقطه تأثیر از تغییرات نفتی را نشان می‌دهند.
- روغن‌های پایه گروه II و III نیز بسته به شاخص‌های بین‌المللی (مانند ۴cSt یا ۶cSt) تغییر قیمت دارند و سهم قابل توجهی در بهای تمام‌شده روغن موتور نهایی ایفا می‌کنند.
۲) لجستیک، دسترسی و ریسک‌های ترانزیت
- مسیرهای جاده‌ای و دریایی در محور عمان–خلیج فارس طی ۱۴۰۴ تحت تأثیر هزینه‌های حمل، بیمه و ریسک‌های امنیتی هستند.
- بهره‌برداری تدریجی از زنجیره ترمینال و خط لوله گوره–جاسک موجب کاهش فاصله تأمین و تسریع دسترسی به محموله‌های عمده روغن موتور می‌شود.
- تحویل سریع به پروژه‌های خط لوله در منطقه جاسک اکنون یکی از مزیت‌های رقابتی مهم برای تأمین‌کنندگان است.
۳) بسته افزودنی، استاندارد و بسته‌بندی
- قیمت نهایی روغن موتور تنها به روغن پایه محدود نمی‌شود؛ سهم Additive Packageها (ضدسایش، پاک‌کنندگی، کنترل دما و…) می‌تواند تا ۲۰–۳۰٪ هزینه تولید را تشکیل دهد.
- بسته‌بندی (بشکه ۲۰۸ لیتری، IBC ۱۰۰۰ لیتری یا بالک) بسته به نوع پروژه بر قیمت تمام‌شده و سرعت تخلیه در محل پروژه تأثیر مستقیم دارد.
راهنمای انتخاب روغن موتور برای پروژه‌های گوره–جاسک
پروژه‌های نفت و گاز در محور گوره–جاسک به‌دلیل شرایط اقلیمی سخت، تنوع تجهیزات و فشار کاری بالا، نیازمند انتخاب هوشمندانه و دقیق روغن موتور هستند. انتخاب درست نه‌تنها هزینه‌های تعمیر و نگهداشت را کاهش می‌دهد، بلکه بهره‌وری و طول عمر تجهیزات را افزایش می‌دهد.
۱) تجهیزات دیزلی سنگین (ژنراتورها و پمپ‌ها)
- نیاز فنی: توانایی کارکرد طولانی‌مدت با بار بالا، مقاومت در برابر دوده و گوگرد سوخت، و حفظ ویسکوزیته در دمای بالا.
- انتخاب پیشنهادی: روغن‌های 15W-40 یا 20W-50 با سطح کیفیت API CI-4/CK-4.
- مزیت: TBN بالا برای مقابله با اسیدیته ناشی از احتراق و جلوگیری از سایش زودهنگام.
- نکته اجرایی: برای دیزل‌های جدیدتر که استاندارد آلایندگی سخت‌گیرانه‌تری دارند، استفاده از روغن‌های با سطح CK-4/FA-4 توصیه می‌شود.
۲) تجهیزات ثابت و کمپرسورها
- نیاز فنی: مقاومت در برابر اکسیداسیون، پایداری در دمای ثابت، و جلوگیری از تشکیل لجن.
- انتخاب پیشنهادی: روغن‌های صنعتی با گرید ISO VG 46 و 68 بر پایه گروه II/III.
- مزیت: عمر طولانی‌تر روغن، کاهش توقفات و افزایش قابلیت اطمینان تجهیزات.
- چک‌پوینت: در کمپرسورهای اسکرو، کنترل کف‌کنندگی روغن اهمیت ویژه‌ای دارد.
۳) خودروهای سبک و ماشین‌آلات پشتیبانی پروژه
- نیاز فنی: استارت آسان در صبح‌های خنک سواحل عمان، کنترل دما در شرایط گرمای بالای روز و راندمان سوخت بهتر.
- انتخاب پیشنهادی: روغن‌های فول‌سنتتیک یا نیمه‌سنتتیک 5W-30 و 5W-40 با سطح کیفیت API SN+/SP.
- مزیت: کاهش مصرف سوخت، محافظت بهتر در برابر تشکیل رسوب، و افزایش طول عمر موتور.
- نکته: در ناوگان سبک پروژه، استفاده از روغن‌های سنتتیک باعث کاهش هزینه کل مالکیت (TCO) در بلندمدت می‌شود.
۴) شرایط اقلیمی و محیطی جاسک
- دمای بالا: استفاده از روغن‌هایی با شاخص گرانروی بالا (VI>140) برای جلوگیری از کاهش شدید ویسکوزیته توصیه می‌شود.
- رطوبت و شوری هوا: روغن‌های با افزودنی ضدخوردگی و ضدزنگ برای محافظت از موتور و قطعات فلزی ضروری‌اند.
- کارکرد مستمر: پروژه‌های گوره–جاسک غالباً به کارکرد ۲۴ ساعته نیاز دارند، بنابراین انتخاب روغن با پایداری حرارتی بالا اهمیت دارد.
۵) چک‌لیست انتخاب فنی برای تیم‌های تدارکات
- بررسی مشخصات SAE و API مطابق با دفترچه سازنده تجهیزات
- انتخاب گروه پایه مناسب (I/II/III) بر اساس نوع موتور و شرایط کاری
- توجه به TBN برای مقابله با سوخت‌های پرگوگرد
- بررسی گواهی‌های بین‌المللی (مانند ACEA یا OEM approvals)
- انتخاب بسته‌بندی متناسب با پروژه (بشکه، IBC یا بالک)
- لحاظ کردن شرایط لجستیکی و زمان تحویل در قرارداد
- استفاده از خدمات آنالیز دوره‌ای روغن (Oil Analysis) برای پایش سلامت موتور
لجستیک و شرایط تحویل روغن موتور در جاسک
تحویل به‌موقع و مطمئن در پروژه‌های نفت و گاز، به‌ویژه در محور استراتژیک گوره–جاسک، نقش کلیدی در کاهش توقف تجهیزات و کنترل هزینه‌ها دارد. در سال ۱۴۰۴، سه عامل اصلی در لجستیک و زمان‌بندی پخش روغن موتور در منطقه جاسک تأثیرگذارند:
۱) زیرساخت و مسیرهای حمل
- انبارهای منطقه‌ای هرمزگان و جاسک به عنوان نقطه پشتیبان، امکان ذخیره‌سازی بشکه و IBC را برای سفارش‌های حجیم فراهم می‌کنند.
- جاده ساحلی بندرعباس–جاسک اصلی‌ترین مسیر زمینی انتقال است. بسته به شرایط ترافیک و آب‌وهوا، زمان حمل بین ۸ تا ۱۲ ساعت متغیر خواهد بود.
- برای محموله‌های بالک یا صادراتی، امکان بارگیری از اسکله جاسک نیز وجود دارد، که به ویژه برای پروژه‌های بزرگ نفتی مزیت محسوب می‌شود.
۲) زمان‌بندی و SLA تحویل
- در سفارش‌های استاندارد: تحویل در بازه ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از ثبت نهایی امکان‌پذیر است.
- در سفارش‌های پروژه‌ای یا فوری: در صورت وجود موجودی آماده، امکان تحویل در کمتر از ۲۴ ساعت نیز وجود دارد.
- SLA پیشنهادی: تأمین‌کننده باید تعهد نماید که سطح موجودی استراتژیک حداقل برای مصرف یک هفته پروژه در انبار محلی حفظ شود.
۳) مدیریت ریسک‌های عملیاتی
- شرایط آب‌وهوایی: طوفان‌های موسمی و بارش‌های فصلی در دریای عمان می‌توانند بر حمل دریایی اثر بگذارند.
- امنیت مسیرها: محدودیت‌های امنیتی و الزامات حفاظتی برای کامیون‌های حامل مواد نفتی باید رعایت شوند.
- تجهیزات تخلیه: وجود پمپ‌های تخلیه استاندارد برای IBC و مخازن بالک در محل پروژه ضروری است؛ این عامل زمان تخلیه را ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد.
۴) ارزش افزوده خدمات لجستیک
- ردیابی آنلاین محموله‌ها: برخی تأمین‌کنندگان سامانه GPS و گزارش‌گیری زنده را در اختیار مشتری قرار می‌دهند.
- بیمه حمل‌ونقل: پوشش بیمه‌ای در برابر خسارات احتمالی، شرط مهم قراردادهای کلان است.
- خدمات پس از تحویل: نمونه‌برداری و ارائه گزارش کیفیت روغن در محل پروژه، اعتماد و شفافیت را افزایش می‌دهد.
پرسش‌های پرتکرار درباره تأمین و قیمت روغن موتور در جاسک
۱) چرا قیمت روغن موتور در جاسک با دیگر استان‌ها متفاوت است؟
به‌دلیل هزینه‌های حمل‌ونقل، شرایط انبارداری در منطقه ساحلی و نزدیکی به ترمینال نفتی، قیمت در جاسک گاهی پایین‌تر (برای سفارش عمده) یا بالاتر (برای سفارش خرده) از مراکز داخلی کشور است.
۲) آیا کاهش قیمت جهانی نفت به سرعت روی قیمت روغن موتور اثر می‌گذارد؟
خیر. تغییر قیمت نفت خام ابتدا روی بازار روغن پایه (Base Oil) اثر می‌گذارد و سپس با چند هفته تا چند ماه تأخیر در قیمت روغن موتور نهایی دیده می‌شود.
۳) چه روغنی برای ژنراتورهای دیزلی پروژه گوره–جاسک مناسب‌تر است؟
روغن‌های 15W-40 یا 20W-50 با سطح کیفیت API CI-4 یا CK-4 که توان تحمل بار سنگین و سوخت با گوگرد بالا را دارند.
۴) بهترین بسته‌بندی برای پروژه‌های بزرگ چیست؟
برای پروژه‌های خط لوله، استفاده از بشکه ۲۰۸ لیتری یا IBC ۱۰۰۰ لیتری اقتصادی‌تر و سریع‌تر در تخلیه است. بسته‌بندی بالک نیز برای نقاط ثابت پروژه کاربرد دارد.
۵) چگونه می‌توان از کیفیت روغن موتور تحویلی مطمئن شد؟
در هر سفارش باید گواهی آزمون کیفیت (COA) از تولیدکننده یا تأمین‌کننده دریافت شود. همچنین توصیه می‌شود نمونه‌ها به‌صورت تصادفی در آزمایشگاه معتبر بررسی شوند.
۶) آیا امکان قرارداد تأمین بلندمدت (VMI/Consignment) وجود دارد؟
بله. برای پروژه‌های گوره–جاسک این نوع قرارداد بسیار رایج است، زیرا امکان مدیریت موجودی در انبار پروژه و تحویل سریع‌تر را فراهم می‌کند.
۷) چه عواملی باعث افزایش قیمت روغن موتور فول‌سنتتیک در مقایسه با مینرال می‌شوند؟
استفاده از روغن‌های پایه گروه III و افزودنی‌های پیشرفته که هزینه تولید بالاتری دارند. این نوع روغن‌ها در عوض دوام بیشتر و حفاظت بالاتر را ارائه می‌دهند.
جمع‌بندی
بازار روغن موتور در جاسک در سال ۱۴۰۴ در تقاطع سه عامل کلیدی قرار دارد:
- روند نزولی و باثبات قیمت جهانی نفت خام که با تأخیر بر بازار روغن پایه و سپس قیمت نهایی اثر می‌گذارد.
- زیرساخت‌های گوره–جاسک که با وجود ظرفیت عملیاتی محدودتر از هدف اولیه، همچنان امکان تحویل سریع‌تر و اقتصادی‌تر را برای پروژه‌های بزرگ فراهم کرده است.
- هزینه‌های لجستیکی و بسته‌بندی که نقش تعیین‌کننده‌ای در تفاوت قیمت محلی با سایر نقاط کشور دارند.
برای پروژه‌های خط لوله گوره–جاسک، انتخاب دقیق گرید روغن موتور (بر اساس SAE، API و نوع موتور)، طراحی قراردادهای تأمین بلندمدت (VMI/Consignment) و تعریف SLA شفاف برای تحویل ۲۴ تا ۷۲ ساعته، بهترین راهکار برای کاهش هزینه‌های عملیاتی و تضمین بهره‌وری پایدار است.
اگر شما نیز در حال برنامه‌ریزی برای تأمین و پخش روغن موتور در جاسک یا پروژه‌های مرتبط با خط لوله گوره–جاسک هستید، همین امروز با موتورازین تماس بگیرید تا پیشنهاد قیمت، زمان‌بندی تحویل و راهکار اختصاصی ۱۴۰۴ متناسب با نیاز پروژه شما طراحی و ارائه شود.