کدام روغن موتور برای اقلیم ایران مناسب‌تر است؟ راهنمای انتخاب SAE براساس دما و شهر

چرا تطبیق SAE با اقلیم ایران مهم است؟

انتخاب درست ویسکوزیته یا همان SAE مناسب ایران، تاثیر مستقیم بر استارت سرد، محافظت از موتور در گرمای ترافیک و مصرف سوخت دارد. یک ویسکوزیتهِ عمومی برای همه جا جواب نمی‌دهد؛ مثلاً «روغن موتور برای مناطق گرم» با «روغن موتور زمستانی» تفاوت‌هایی دارد. اگر در تهران، اهواز یا تبریز رانندگی می‌کنید، دمای محیط و الگوی رانندگی باید راهنمای اصلی شما باشد. در این راهنما، با تکیه بر شرایط واقعی شهرهای کشور، «SAE مناسب ایران» را به‌صورت کاربردی تشریح می‌کنیم تا با خیالی راحت‌تر از موتور خود محافظت کنید.

• مطابقت SAE با کمینه و بیشینه دمای شهر، از فرسایش زودهنگام جلوگیری می‌کند.
• حرف W در SAE (مثل 0W-30) به رفتار روغن در سرما اشاره دارد؛ عدد دوم عملکرد در گرمای کار را نشان می‌دهد.
• همیشه توصیه دفترچه خودروی خود را مبنا قرار دهید و سپس با اقلیم بومی تطبیق دهید.

رفتار روغن در دماهای مختلف و معنی اعداد SAE

ساختار چنددرجه‌ای (Multigrade) باعث می‌شود یک روغن مانند 5W-30 در سرما روان بماند و در دمای کاری نیز لایه محافظ تشکیل دهد. عدد قبل از W بیانگر سیالی در سرما و یاری‌گر استارت آسان‌تر است؛ هرچه این عدد کمتر باشد، پمپ‌پذیری در هوای سرد بهتر است. عدد دوم (۳۰، ۴۰، ۵۰) به پایداری فیلم روغن در گرما مربوط است. برای اقلیم‌های بسیار گرم ایران، انتخاب عدد دوم بالاتر می‌تواند محافظت بهتری در سرعت‌های بالا، شیب‌روها و ترافیک سنگین فراهم کند.

چه زمانی 0W یا 5W انتخاب کنیم؟

• زمستان‌های سردِ کوهستانی (کمینه‌های زیر -۱۰ تا -۱۵ درجه): 0W-30 یا 5W-30 برای استارت سرد نرم‌تر.
• زمستان‌های ملایم‌تر یا چهار فصل معتدل: 5W-30 عموماً انتخاب امنی است.
• هوای بسیار گرمِ جنوب و فلات مرکزی: اگر سازنده اجازه می‌دهد، 5W-40 یا 0W-40/10W-40 برای پایداری بیشتر در گرما.

گذشته از SAE، کیفیت افزودنی‌ها، نوسان‌پذیری (NOACK) و گرانروی برشیِ بالا (HTHS) در ماندگاری فیلم روغن زیر بار و دمای زیاد نقش کلیدی دارند؛ این‌ها برای رانندگی در ایرانِ پرگردوغبار و پرترافیک اهمیت دوچندان پیدا می‌کنند.

معیارهای تکمیلی انتخاب روغن: API/ACEA، پایه و افزودنی

SAE فقط ویسکوزیته را می‌گوید، نه کیفیت. به استانداردهای کارایی هم توجه کنید:

• API SP یا بالاتر و ILSAC GF-6 برای موتورهای بنزینی جدید، کنترل بهتر رسوبات و محافظت زنجیر تایم.
• ACEA A3/B4 یا C3 برای برخی موتورهای اروپایی (تاب‌آوری برشی بالاتر و گاهی سازگاری با سامانه‌های آلایندگی).
• پایه تمام‌سنتتیک معمولاً سیالیت سرد بهتر، پایداری حرارتی بالاتر و تبخیر کمتر دارد؛ برای اقلیم‌های بسیار سرد یا گرم، گزینه‌ای مطمئن است.
• شاخص‌هایی مانند HTHS بالاتر و NOACK پایین‌تر در گرما به حفظ فیلم روغن و کاهش مصرف روغن کمک می‌کنند.

 اگر خودروی شما توربوشارژ یا پرکار است، به مقاومت در برابر اکسیداسیون و کنترل رسوبات بیشتر نیاز دارید. در هر حال، توصیه دفترچه راهنما اولویت دارد؛ سپس بر اساس دمای شهر و سبک رانندگی، محدوده SAE را دقیق‌تر کنید.

جدول تطبیق شهرها و SAE مناسب ایران

به‌جای یک نسخه واحد، بر اساس کمینه و بیشینه دمای رایج در هر ناحیه انتخاب کنید. فهرست زیر نقش جدول تطبیق را دارد:

1. خیلی سرد (کمینه حدود -۱۵ تا -۲۵°C): اردبیل، همدان، شهرکرد، کردستان، ارتفاعات آذربایجان و زنجان — پیشنهاد: 0W-30 یا 5W-30؛ برای موتورهای کهنه‌تر: 5W-40.
2. سرد (کمینه -۵ تا -۱۵°C): تبریز، ارومیه، بجنورد، کرمانشاه، بیرجند — پیشنهاد: 5W-30؛ بار سنگین یا مصرف روغن: 5W-40.
3. معتدل چهار فصل (کمینه -۵ تا ۵°C و بیشینه تا ۳۵°C): تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، قمِ مرکزی — پیشنهاد: 5W-30 عمومی؛ در ترافیک سنگین یا گرمای تابستان: 5W-40.
4. گرم و بسیار گرم (بیشینه ۴۰ تا ۵۰°C): اهواز، آبادان، بندرعباس، بوشهر، یزد، زاهدان، کیش و قشم — پیشنهاد: 5W-40 یا 0W-40؛ در کارکرد سنگین و توصیه سازنده: 10W-40 یا حتی 5W-50.
5. سواحل شمالی مرطوب (زمستان ملایم، تابستان شرجی): رشت، ساری، گرگان — پیشنهاد: 5W-30؛ ترافیک شهری و داغی تابستان: 5W-40.

توجه: همیشه بازه مجاز دفترچه را رعایت کنید. اگر خودرو نو و کم‌مصرف است، 0W-20/0W-30 یا 5W-30 ممکن است در محدوده مجاز سازنده باشد؛ در خودروهای کارکرده با لقی بالاتر، 5W-40 انتخاب عملی‌تری است.

چالش‌های اقلیمی ایران و راه‌حل‌های انتخاب روغن

اقلیم ایران تنوع زیادی دارد؛ سه چالش رایج و راه‌حل آن‌ها:

• استارت سرد در ارتفاعات و شمال‌غرب: سخت‌کار کردن پمپ و سایش خشک. راه‌حل: روغن با W پایین‌تر (0W یا 5W) و باتری سالم.
• ترافیک داغ و بار حرارتی جنوب و کلان‌شهرها: رقیق شدن فیلم روغن و تبخیر. راه‌حل: انتخاب گرید با عدد دوم بالاتر (مثلاً 5W-40)، پایه سنتتیک، NOACK پایین.
• گردوغبار فلات مرکزی و شرق: سایش ناشی از ورود ذرات. راه‌حل: فیلتر هوای مرغوب و تعویض به‌موقع، بازه تعویض کوتاه‌تر در شرایط سخت، استفاده از روغن‌های با پاک‌کنندگی مناسب (مطابق API/ACEA).

برای موتورهای توربو یا رانندگی پرتکرار بزرگراهی، به مقاومت برشی و کنترل رسوبات اهمیت بیشتری بدهید. در نهایت، شرایط واقعی کارکرد (بار، ترافیک، ارتفاع از سطح دریا) را کنار اقلیم بگذارید و سپس SAE را انتخاب کنید.

پیشنهاد محصولات موتورازین برای مناطق گرم، سرد و معتدل

مناطق گرم و بسیار گرم

• ویسکوزیته‌های پیشنهادی: 5W-40 یا 0W-40؛ در مجاز بودن سازنده و کارکرد سنگین: 10W-40 یا 5W-50.
• ویژگی‌ها: پایه تمام‌سنتتیک، HTHS مناسب، NOACK پایین، استاندارد API SP یا ACEA A3/B4/C3.

مناطق معتدل چهار فصل

• ویسکوزیته‌های پیشنهادی: 5W-30 برای کارکرد روزمره؛ 5W-40 در ترافیک‌های طولانی تابستانی.
• ویژگی‌ها: API SP یا ILSAC GF-6A برای بنزینی‌های جدید؛ برای برخی خودروهای اروپایی ACEA C3 5W-30.

مناطق سرد و کوهستانی

• ویسکوزیته‌های پیشنهادی: 0W-30 یا 0W-20 (در صورت اجازه سازنده) برای استارت نرم؛ 5W-30 برای تعادل مصرف و محافظت.
• ویژگی‌ها: شاخص گرانروی بالا، نقطه ریزش پایین، پاک‌کنندگی مناسب برای جلوگیری از لجن.

پرسش‌های متداول

1.در شهرهای بسیار گرم مثل اهواز، 10W-40 بهتر است یا 5W-40؟

اگر دفترچه خودرو هر دو را مجاز دانسته، 5W-40 پایه سنتتیک معمولاً در استارت سرد بهتر و در گرما پایدار است. 10W-40 نیمه‌سنتتیک می‌تواند برای خودروهای کارکرده با مصرف روغن گزینه اقتصادی‌تری باشد. در ترافیک و گرمای شدید، پایه سنتتیک و NOACK پایین اهمیت دارد. همیشه بازه سازنده را اولویت دهید و در صورت مصرف روغن، بازه‌های سرکشی کوتاه‌تر داشته باشید.

2.در تهران کدام SAE عمومی مناسب‌تر است؟

با توجه به زمستان‌های نسبتاً سرد و تابستان‌های گرم، 5W-30 برای بسیاری از خودروها انتخاب متعادلی است، مشروط به تایید دفترچه. اگر رانندگی شما بیشتر در ترافیک‌های سنگین تابستانی است یا خودرو کارکرد بالایی دارد، 5W-40 می‌تواند محافظت حرارتی بیشتری ارائه دهد. کیفیت روغن موتور در تهران (API/ACEA) و پایه سنتتیک را در اولویت قرار دهید تا در سیکل‌های رکود-شتاب و توقف‌های طولانی، پایداری حفظ شود.

3.تغییر از 5W-40 به 5W-30 خطرناک است؟

اگر هر دو گرید در محدوده مجاز سازنده هستند، تغییر معمولاً مشکلی ندارد. 5W-30 می‌تواند اندکی مصرف سوخت را کاهش دهد و استارت سرد بهتری بدهد. اما در موتورهای کارکرده با لقی بیشتر یا در اقلیم‌های بسیار گرم، 5W-40 گاهی محافظت بهتری می‌دهد. بهترین کار، پایش صدای موتور و مصرف روغن پس از تغییر است و در صورت بروز نشانه‌های نامطلوب، بازگشت به گرید قبلی.

4.روغن موتور زمستانی از چه زمانی در ایران ضروری است؟

اگر حداقل دمای شب‌های شهر شما به حوالی -۱۰ درجه یا کمتر می‌رسد، انتخاب 0W یا 5W در پاییز و زمستان منطقی است. در مناطق کوهستانی شمال‌غرب و غرب، 0W-30 یا 5W-30 استارت سرد نرم‌تری فراهم می‌کند. در شهرهای ساحلی یا معتدل، 5W-30 غالباً کافی است. معیار دقیق، کمینه‌های واقعی منطقه شما و بازه مجاز دفترچه خودرو است.

5.برای خودروهای کارکرده با مصرف روغن در مناطق گرم چه کنیم؟

ابتدا علت مکانیکی را بررسی کنید (نشتی، رینگ و گاید سوپاپ، PCV). اگر در محدوده مجاز سازنده است، استفاده از 5W-40 یا 10W-40 می‌تواند مصرف را کم‌تر نشان دهد. تعویض به‌موقع فیلتر هوا در محیط‌های گردوغبار و انتخاب روغن با NOACK پایین و پاک‌کنندگی مناسب نیز کمک می‌کند. در هر صورت، سطح روغن را در فواصل کوتاه‌تر کنترل کنید.

جمع‌بندی

انتخاب «SAE مناسب ایران» یعنی هماهنگ‌کردن ویسکوزیته با دمای واقعی شهر و سبک رانندگی شما. برای زمستان‌های سرد، 0W/5W استارت نرم‌تری فراهم می‌کند؛ برای تابستان‌های داغ و مسیرهای سنگین، عدد دوم بالاتر مانند 40 محافظت بهتری می‌دهد. کیفیت روغن (API/ACEA، HTHS و NOACK) به‌اندازه خود SAE مهم است. اول دفترچه خودرو، سپس اقلیم و شرایط بومی؛ این ترتیب ریسک را کم و عمر موتور را زیاد می‌کند. اگر هنوز بین چند گزینه مردد هستید، از «فرم انتخاب روغن موتورازین براساس شهر» استفاده کنید تا با چند کلیک، گزینه‌های متناسب با شهر، دما و کارکرد خودروی‌تان را دریافت کنید و با اطمینان خرید کنید.