انتخاب روغن موتور اگر «دمامحور» نباشد، یا در استارت سرد آزارتان می‌دهد یا در گرمای تابستان کم می‌آورد. هدف این راهنما، تطبیق گرید SAE مناسب ایران با واقعیت اقلیم شهرهای ماست؛ از «روغن موتور زمستانی» در مناطق سرد تا «روغن مناطق گرم» در جنوب. با تکیه بر اصل: دفترچه راهنمای خودرو + دمای واقعی محل تردد = انتخاب دقیق. در ادامه، جدول پیشنهادی شهر/SAE، مقایسه 0W-20/5W-30/10W-40 و پیشنهاد محصول موتورازین را می‌بینید.
راهنمای دمایی و ویسکوزیته: جدول شهر/SAE مناسب ایران
چگونه بخوانیم؟
گرید SAE دو بخش دارد: عدد پیش از W برای رفتار در سرما، و عدد دوم برای پایداری در دمای کاری. هرچه عدد پیش از W کوچک‌تر باشد، استارت سرد روان‌تر است. عدد دوم هرچه بالاتر باشد، در گرما فیلم روغن ضخیم‌تری شکل می‌گیرد. نقشه دمایی ایران متنوع است؛ بنابراین پیشنهاد زیر را با دفترچه خودرو تطبیق دهید.
شهرها، دمای معمول و گرید پیشنهادی
- تبریز/اردبیل/همدان: حدود -10 تا +30 درجه؛ زمستان 0W-30 یا 5W-30، تابستان 5W-30 یا 10W-40؛ برای استارت صبحگاهی، 0W-30 ایده‌آل‌تر است.
- مشهد/زنجان/قزوین: حدود -8 تا +34؛ زمستان 5W-30، تابستان 5W-30 یا 10W-40؛ تردد کوهستانی = ترجیح 5W-30 با استاندارد بالاتر.
- تهران/کرج/اصفهان: حدود -5 تا +38؛ چهار فصل 5W-30؛ در ترافیک و گرمای شدید، 5W-40 یا 10W-40 برای موتورهای فرسوده‌تر.
- شیراز/کرمان/کرمانشاه/یزد: حدود -2 تا +40؛ زمستان 5W-30، تابستان 5W-40 یا 10W-40؛ در یزد و کرمانِ گرم، 5W-40 پایداری بهتری دارد.
- اهواز/بوشهر/چابهار: حدود +8 تا +48؛ غالباً 5W-40 یا 10W-40؛ در بارهای سنگین و کولر دائمی، 10W-40 یا 5W-50 (مطابق دفترچه).
- بندرعباس/کیش/قشم: حدود +12 تا +48؛ 5W-40 یا 10W-40؛ خودروهای توربو یا پرحرارت: 5W-40 تمام‌سنتتیک API SP/ACEA C3.
- ارومیه/سنندج: حدود -8 تا +32؛ زمستان 0W-30 یا 5W-30، تابستان 5W-30؛ سردی صبحگاهی = اولویت با 0W.
- زاهدان/طبس: حدود 0 تا +44؛ 5W-40 یا 10W-40؛ سفرهای شبانه بیابانی با اختلاف دمایی زیاد: 5W-40.
راهنمای دمایی عمومی: 0W تا حدود -30°C، 5W تا حدود -25°C، 10W تا حدود -20°C قابل اتکا هستند؛ عدد دوم 30 برای اعتدال، 40 برای گرما و 50 برای بار/گرمای بسیار بالاست. همواره به استاندارد سازنده توجه کنید.
تفاوت 0W-20، 5W-30 و 10W-40 در استارت سرد و گرمای موتور
سه گرید پرکاربرد در ایران، رفتار متفاوتی در صبح‌های سرد و بعد از گرم‌شدن موتور دارند. انتخاب درست، مصرف سوخت را کم و استهلاک را کنترل می‌کند.
- 0W-20: جریان عالی در سرما؛ استارت بسیار نرم و کاهش صدای اولیه. مناسب شهرهای سرد و خودروهای جدید با تلورانس کم. نکته: در گرمای شدید و بار بالا شاید نازک باشد؛ به دفترچه توجه کنید.
- 5W-30: انتخاب همه‌فن‌حریف ایران. استارت سرد خوب، پایداری مناسب در ترافیک گرم. برای اکثر سدان‌های شهری و کارکردهای ترکیبی، به‌ویژه با استاندارد API SP/ACEA C2/C3.
- 10W-40: برای موتورهای کارکرده‌تر یا مناطق گرم. فیلم ضخیم‌تر در دمای بالا، ولی در صبح‌های سرد نسبت به 5W کمی کندتر بالا می‌آید.
اگر صدای تایپت‌ها صبح‌ها زیاد است یا دور موتور دیر آزاد می‌شود، به گریدی با عدد W پایین‌تر فکر کنید. اگر در کولرِ دائمیِ جنوب یا یدک‌کشی هستید و صدای موتور پس از داغ‌شدن بالا می‌رود، عدد دومِ بالاتر (40 یا 50 با استاندارد مناسب) راه‌حل بهتری است.
پیشنهاد محصول موتورازین برای هر اقلیم
سردسیر (تبریز، اردبیل، ارومیه، همدان)
- روغن تمام‌سنتتیک 0W-30 یا 5W-30، API SP یا بالاتر، ACEA C2/C3؛ برای استارت نرم و حفاظت از زنجیر تایم.
- اگر توربو/تزریق مستقیم دارید: Low-SAPS با ACEA C3 برای محافظت از کاتالیزور و DPF.
معتدل (تهران، اصفهان، شیراز، کرمانشاه)
- ۵W-۳۰ تمام‌سنتتیک API SP؛ صرفه سوخت و پایداری در ترافیک.
- رانندگی پرترافیک یا کوهستانی: 5W-40 C3 برای پایداری فیلم روغن.
گرم و بسیار گرم (اهواز، بندرعباس، بوشهر، زاهدان)
- ۵W-۴۰ یا 10W-40 با شاخص ویسکوزیته بالا؛ مقاومت در گرمای شدید و بار سنگین.
- کارکرد بالا/توربو: 5W-40 PAO/Group III با API SP/ACEA C3.
در موتورازین می‌توانید براساس شهر، نوع موتور (اتمسفریک/توربو)، کارکرد و مدل خودرو، سبد محصولات فیلترشده ببینید. پیشنهاد ما همیشه منطبق با دفترچه و شرایط دمایی واقعی شماست.
چالش‌های رایج انتخاب روغن در ایران و راه‌حل‌ها
- یک‌گرید برای تمام سال: اقلیم ایران یکنواخت نیست. راه‌حل: اگر اختلاف دمایی شهر شما زیاد است، گرید چهارفصل مثل 5W-30 انتخاب کنید و سلامت موتور را رصد کنید.
- نادیده‌گرفتن ارتفاع و ترافیک: تهرانِ پرترافیک با گرمای زیر کاپوت، مثل جنوب گرم است. راه‌حل: استاندارد بالاتر (API SP) و گرید 5W-30/5W-40.
- توجه‌نکردن به وضعیت موتور: موتورهای کارکرده‌تر لقی بالاتری دارند. راه‌حل: عدد دوم بالاتر (40) و بازه تعویض کوتاه‌تر.
- ترس از گرید رقیق: در موتورهای جدید، 0W-20/5W-30 توصیه سازنده است. راه‌حل: به استاندارد دفترچه و کیفیت روغن توجه کنید، نه صرفاً غلظت.
اصل طلایی: تطبیق با دفترچه + دمای شهر + سبک رانندگی. موتورازین ابزار انتخاب روغن موتور ویژه شهرها را برای ساده‌سازی همین فرمول فراهم کرده است.
استاندارد SAE و API/ACEA به زبان ساده
SAE صرفاً ویسکوزیته را تعریف می‌کند؛ کیفیت افزودنی‌ها و آزمون‌های عملکردی را API و ACEA مشخص می‌کنند. بنابراین دو روغن 5W-30 می‌توانند کیفیت بسیار متفاوتی داشته باشند.
- SAE: رفتار در سرما (0W/5W/10W/…) و در گرما (30/40/50).
- API (مثلاً SN، SP): کنترل رسوب، سایش، پدیده LSPI در موتورهای توربوشارژ تزریق مستقیم.
- ACEA (A/B، C): سازگاری با کاتالیزور/DPF و دوام فیلم روغن. برای خودروهای اروپایی اهمیت ویژه دارد.
اگر خودروساز شما ACEA C3 خواسته و شما فقط به SAE نگاه کنید، ممکن است کاتالیزور/DPF آسیب ببیند. همیشه ترکیب SAE مناسب ایران + API/ACEA مطابق دفترچه را در نظر بگیرید.
نگهداری، تعویض فصلی و سفر بین‌شهری
در بسیاری از شهرهای ایران، 5W-30 استاندارد و «چهارفصل» است و نیاز به تعویض فصلی ندارید. اگر زمستان‌های واقعاً سرد دارید، می‌توانید یک درجه به‌نفع استارت سرد (مثلاً از 5W-30 به 0W-30) جابه‌جا شوید؛ به‌خصوص برای «روغن موتور زمستانی». در جنوبِ بسیار گرم، 5W-40 یا 10W-40 دوام بهتری نشان می‌دهد.
- سفر از سرد به گرم: اگر 5W-30 با استاندارد مناسب دارید، نیازی به تعویض قبل سفر نیست. سطح روغن و سلامت خنک‌کاری را چک کنید.
- فیلتر روغن: تعویض همزمان با هر نوبت روغن، به‌خصوص در شهرهای گردوغبارخیز. فیلتر با دبی و فیلتراسیون معتبر تفاوت ایجاد می‌کند.
- بازه تعویض: مطابق دفترچه یا شرایط سخت (ترافیک، کولر دائمی، استارت‌های کوتاه) کمی زودتر.
فهرست نکات مهم و برجسته
- در ایرانِ متنوع، انتخاب «SAE مناسب ایران» یعنی ترکیب دفترچه سازنده + دمای شهر + سبک رانندگی.
- 0W/5W برای استارت سرد؛ 40/50 برای گرما و بار بالا.
- تهرانِ پرترافیک می‌تواند از نظر حرارتی شبیه جنوب گرم رفتار کند.
- API/ACEA کیفیت را تعیین می‌کنند؛ فقط به عدد SAE اکتفا نکنید.
- برای موتورهای کارکرده‌تر، عدد دوم بالاتر و بازه تعویض کوتاه‌تر منطقی است.
جمع‌بندی
اگر انتخاب روغن را دما-محور کنید، هم استارت‌های سرد نرم‌تر می‌شود، هم در گرمای تابستان فیلم روغن نمی‌بازد. جدول شهر/SAE به شما نقطه شروع می‌دهد: 0W-30/5W-30 برای سردسیر، 5W-30/5W-40 برای معتدل، و 5W-40/10W-40 برای مناطق گرم. سپس مطابق دفترچه، استانداردهای API/ACEA را انتخاب کنید تا از سایش، رسوب و مشکلات آلایندگی دور بمانید. موتورازین با ابزار انتخاب روغن بر اساس شهر و سبد محصولات استاندارد، این تصمیم را ساده می‌کند. نتیجه نهایی: موتور سالم‌تر، مصرف سوخت منطقی‌تر و آسودگی خاطر در سفرهای بین‌شهری ایران.
پرسش‌های متداول
1.اگر از شهر سرد (تبریز) به شهر گرم (بندرعباس) سفر کنم، لازم است روغن را قبل از سفر عوض کنم؟
اگر روغن فعلی شما 5W-30 یا 5W-40 با استاندارد مناسب و تازه است، معمولاً نیازی به تعویض قبل از سفر نیست. سطح روغن، سلامت سیستم خنک‌کاری و تمیزی فیلتر را بررسی کنید. در بار سنگین/یدک، رانندگی پیوسته با دور مناسب و استراحت‌های دوره‌ای، دمای روغن را مدیریت می‌کند. پس از بازگشت، وضعیت روغن و نشتی احتمالی را چک کنید.
2.می‌توانم 5W-30 را با 10W-40 مخلوط کنم؟
مخلوط‌کردن اضطراری (برای رساندن سطح روغن) بهتر از رانندگی با کمبود روغن است؛ اما به‌عنوان راهکار دائمی توصیه نمی‌شود. افزودنی‌ها و شاخص ویسکوزیته برندهای مختلف یکسان نیست و نتیجه می‌تواند نامطمئن باشد. در اولین فرصت، تخلیه کامل و پرکردن با گرید و استاندارد واحد (مطابق دفترچه) انجام دهید تا عملکرد و پاکیزگی موتور پایدار بماند.
3.آیا تعویض فصلی روغن در ایران لازم است؟
در بسیاری از شهرها، یک گرید چهارفصل مثل 5W-30 تمام‌سنتتیک پاسخ‌گوست و نیازی به تعویض فصلی نیست. اگر زمستان‌های واقعاً سرد دارید، کاهش عدد W (مثلاً 0W-30) به استارت کمک می‌کند. در جنوب بسیار گرم یا استفاده سنگین، 5W-40/10W-40 منطقی‌تر است. شاخص اصلی تصمیم، دفترچه سازنده، الگوی رانندگی و دمای واقعی محل تردد شماست.
4.همزمان با تعویض روغن، فیلتر را هم عوض کنم؟ چه نوع فیلتری مناسب است؟
بله؛ تعویض همزمان فیلتر توصیه می‌شود، به‌ویژه در گردوغبار یا ترافیک سنگین. فیلتری را انتخاب کنید که دبی مناسب، مدیای فیلتراسیون باکیفیت و شیر اطمینان استاندارد داشته باشد. فیلتر ضعیف می‌تواند در استارت سرد باعث افت فشار لحظه‌ای شود یا در گرما بای‌پس را زود باز کند. انتخاب فیلتر استاندارد مکمل روغن مناسب شماست.
بدون نظر