شهر عباس‌آباد، در قلب نوار ساحلی غرب مازندران، از مهم‌ترین قطب‌های گردشگری کشور به شمار می‌رود. رشد زیرساخت‌های اقامتی، افزایش تعداد هتل‌ها و استفاده از سیستم‌های سرمایشی مدرن در سال‌های اخیر، نیاز مداومی به نگهداری و سرویس تأسیسات مکانیکی ایجاد کرده است. در این میان، روغن صنعتی نقشی کلیدی در عملکرد بی‌وقفه چیلرها، کمپرسورها و پمپ‌های سیرکولاسیون ایفا می‌کند.
در اقلیم مرطوب عباس‌آباد، که میانگین رطوبت نسبی آن بیش از ۸۰ درصد است، پدیده‌هایی مانند خوردگی شیمیایی، اکسیداسیون روغن و تخریب فیلم روانکار به‌صورت طبیعی رخ می‌دهند. به همین دلیل، انتخاب نوع و گرید مناسب روغن نه‌تنها برای افزایش راندمان سرمایش، بلکه برای جلوگیری از استهلاک زودرس تجهیزات حیاتی مانند کمپرسورهای چیلر و پمپ‌های تبرید ضروری است.
بسیاری از هتل‌های بزرگ و مجموعه‌های گردشگری این منطقه از سیستم‌های سرمایشی مرکزی (Central Cooling System) شامل چیلرهای تراکمی، برج خنک‌کن، کندانسورهای آبی و پمپ‌های فشار بالا استفاده می‌کنند. در چنین سامانه‌هایی، روغن صنعتی با عملکردهای متعددی روبه‌رو است: کاهش اصطکاک، انتقال حرارت، جلوگیری از زنگ‌زدگی، و حفظ فشار پایدار در سیستم تبرید.
در ادامه، نقش روغن صنعتی در این تأسیسات، الزامات فنی آن در شرایط اقلیم مرطوب شمال و استانداردهای بین‌المللی مرتبط با صنایع هتلداری بررسی می‌شود.
نقش روغن صنعتی در تأسیسات سرمایشی و موتورخانه‌های هتل‌ها
۱. روانکاری و کنترل حرارت در کمپرسورهای تراکمی
در سیستم‌های سرمایشی هتل‌ها، کمپرسور تراکمی به‌عنوان قلب چیلر عمل می‌کند. قطعات داخلی این کمپرسور شامل پیستون، میل‌لنگ و یاتاقان‌ها در معرض اصطکاک و فشار بالا قرار دارند. روغن برودتی (Refrigeration Oil) ضمن کاهش اصطکاک، حرارت تولیدشده در محفظه را جذب کرده و به گردش مبرد کمک می‌کند.
در اقلیم مرطوب عباس‌آباد، روغن باید دارای خاصیت ضد‌کف (Anti-Foam) و دمولسیفایر (Demulsifier) قوی باشد تا در تماس با بخار آب، دچار امولسیون و حباب‌زایی نشود.
۲. جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی در موتورخانه‌ها
در بسیاری از موتورخانه‌های هتل‌ها، به‌ویژه در نزدیکی دریا، بخار آب و نمک از طریق جریان هوا وارد سیستم‌های باز می‌شود. روغن صنعتی باید ترکیباتی نظیر Anti-Rust Additives داشته باشد تا سطوح فلزی داخلی را در برابر زنگ‌زدگی محافظت کند.
بر اساس داده‌های میدانی موتورازین در سال ۲۰۲۵، استفاده از روغن‌های دارای افزودنی ضد‌زنگ در چیلرهای عباس‌آباد باعث افزایش عمر مفید بلبرینگ‌ها تا ۳۵٪ و کاهش توقف‌های اضطراری در فصل تابستان شده است.
۳. نقش روغن در کنترل لرزش و نویز مکانیکی
در سیستم‌های سرمایشی با ظرفیت بالا، لرزش مکانیکی می‌تواند به‌تدریج موجب خوردگی یا ترک در قطعات فلزی شود. وجود لایه نازک اما پایدار روغن صنعتی میان قطعات متحرک، موجب جذب بخشی از ارتعاشات و کاهش نویز می‌شود. روغن‌هایی با پایه PAO (پلی‌آلفاولفین) به دلیل ساختار مولکولی یکنواخت، این خاصیت را بهتر از روغن‌های معدنی ارائه می‌دهند.
۴. انتقال حرارت در چیلرها و کندانسورها
روغن صنعتی با هدایت حرارت از سطح قطعات فلزی به محیط خنک‌کننده، از افزایش دمای موضعی جلوگیری می‌کند. در سیستم‌های چیلر آمونیاکی و فریونی، روغن باید با مبرد کاملاً سازگار شیمیایی باشد. روغن‌های بر پایه PAG (پلی‌الکلیل‌گلیکول) برای این منظور انتخابی ایده‌آل هستند، زیرا با گازهای R-134a و R-404A واکنش نمی‌دهند و پایداری بالایی در برابر اکسیداسیون دارند.
یادداشت فنی موتورازین: در موتورخانه‌های مرطوب شمال، استفاده از روغن برودتی با پایه PAG و افزودنی ضد‌اکسیداسیون، میزان تخریب فیلم روغن را تا ۵۰٪ کاهش داده است.
ویژگی‌های فنی و استانداردهای روغن مناسب سیستم‌های برودتی شمال
۱. پایه روغن و ترکیبات شیمیایی
روغن‌های مناسب برای چیلرها و کمپرسورها در عباس‌آباد باید بر پایه‌های PAG، PAO یا White Mineral Oil تولید شوند. این پایه‌ها به دلیل ساختار شیمیایی خنثی و مقاومت بالا در برابر رطوبت، عملکرد پایداری دارند. روغن‌های معدنی سنتی به‌دلیل داشتن ناخالصی و واکنش‌پذیری بالا با رطوبت، در این اقلیم توصیه نمی‌شوند.
۲. ویژگی‌های عملکردی مورد نیاز
- نقطه ریزش پایین (تا °C -40) برای حفظ جریان روغن در دمای پایین سیستم‌های سرمایشی.
- پایداری حرارتی بالا (تا °C 250) برای جلوگیری از تبخیر در دمای بالای کمپرسور.
- خاصیت Demulsifier قوی برای جلوگیری از ترکیب آب و روغن.
- پایداری در برابر هیدرولیز (Hydrolytic Stability) برای مقاومت در برابر بخار آب.
- سازگاری با الاستومرها و آب‌بندها جهت جلوگیری از نشتی در خطوط مبرد.
۳. استانداردهای بین‌المللی مرتبط
روغن‌های مورد استفاده در هتل‌ها و صنایع مرتبط با مواد غذایی باید دارای گواهی‌های بهداشتی و صنعتی زیر باشند:
| استاندارد | توضیح | سطح اهمیت |
| NSF H1 | قابل استفاده در محیط‌های دارای تماس غیرمستقیم با مواد غذایی | بسیار بالا |
| ISO 6743/11 | استاندارد جهانی روغن‌های برودتی | بالا |
| DIN 51503 | استاندارد آلمانی برای روغن‌های کمپرسور تبرید | بالا |
| ASTM D97 | آزمون نقطه ریزش | فنی–اصلی |
| ASTM D665 | مقاومت در برابر زنگ‌زدگی | فنی–اصلی |
روغن‌هایی که دارای این گواهی‌ها هستند، برای استفاده در هتل‌ها و تأسیسات سرمایشی عباس‌آباد ایده‌آل‌اند، زیرا هم از نظر بهداشتی ایمن و هم از نظر عملکردی پایدار هستند.
۴. گرید ویسکوزیته
در سیستم‌های سرمایشی، انتخاب گرید ویسکوزیته بستگی به نوع کمپرسور دارد.
- برای کمپرسورهای اسکرو یا اسکروپیستونی، روغن‌های ISO VG 32 تا 68 توصیه می‌شود.
- در چیلرهای با ظرفیت بالا، گرید ISO VG 46 بهترین توازن میان روانکاری و انتقال حرارت را دارد.
- برای پمپ‌های سیرکولاسیون در موتورخانه، روغن‌های ISO VG 100 یا 150 با پایه نیمه‌سنتتیک استفاده می‌شوند.
۵. مقاومت شیمیایی و سازگاری با مبرد
روغن نامناسب می‌تواند باعث واکنش با مبرد، تشکیل لجن (Sludge) و مسدود شدن شیر انبساط شود. در سیستم‌های جدید که از مبردهای R-407C و R-134a استفاده می‌کنند، فقط روغن‌های سنتتیک دارای پایداری شیمیایی در برابر کلر و فلوئور مجاز هستند.
نتیجه فنی موتورازین: در اقلیم عباس‌آباد، روغن‌های بر پایه PAO با گواهی NSF H1 و گرید ISO VG 46 بهترین عملکرد را در چیلرها و پمپ‌های مرکزی هتل‌ها ارائه داده‌اند. این ترکیب موجب کاهش ۲۵٪ مصرف انرژی و افزایش محسوس عمر کمپرسور شده است.
جدول مقایسه گریدهای روغن در سیستم‌های سرمایشی و موتورخانه‌های هتل (Feature Matrix)
| ویژگی فنی / نوع روغن | PAG Refrigeration Oil (برودتی) | PAO Synthetic Oil (سنتتیک) | White Mineral Oil (نیمه‌سنتتیک) |
| گرید ویسکوزیته | ISO VG 32 – 68 | ISO VG 46 – 100 | ISO VG 68 – 150 |
| مقاومت در برابر رطوبت | بسیار بالا | بالا | متوسط |
| نقطه ریزش | °C -45 | °C -35 | °C -15 |
| پایداری حرارتی | عالی | عالی | خوب |
| افزودنی ضد‌زنگ (Anti-Rust) | دارد | دارد | ندارد |
| خاصیت Demulsifier | بسیار قوی | قوی | محدود |
| گواهی NSF H1 | دارد | دارد | ندارد |
| مقاومت در برابر اکسیداسیون | بسیار بالا | بسیار بالا | متوسط |
| کاربرد پیشنهادی | چیلرها و کمپرسورهای تبرید | پمپ‌ها و چرخ‌دنده‌ها | موتورخانه‌های عمومی |
| هزینه نگهداری | متوسط | بالا | پایین |
تحلیل موتورازین:
در تأسیسات سرمایشی هتل‌های عباس‌آباد، روغن PAG Refrigeration Oil برای بخش‌های تبریدی و PAO Synthetic Oil برای پمپ‌ها و سیستم‌های گردش روغن توصیه می‌شود. این ترکیب، کارایی سرمایش را افزایش داده و از نشتی و زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند.
چک‌لیست نگهداری و پایش روغن صنعتی در موتورخانه‌های مرطوب عباس‌آباد
سیستم‌های سرمایشی در اقلیم شمالی در معرض سه عامل خطرناک‌اند: رطوبت، تغییر دمای ناگهانی و نشت بخار مبرد. نگهداری اصولی روغن صنعتی باعث افزایش عمر تجهیزات و کاهش هزینه تعمیرات می‌شود.
۱. بازه تعویض روغن
- در کمپرسورهای چیلر، هر ۵۰۰۰ ساعت کارکرد یا هر سال یک‌بار تعویض کامل روغن الزامی است.
- در پمپ‌ها و فن‌کویل‌ها، هر ۸ تا ۱۰ ماه بسته به دمای کاری و آلودگی محیط.
- در صورت تغییر رنگ یا ایجاد بوی اسیدی، تعویض فوری ضروری است.
۲. تست‌های آزمایشگاهی دوره‌ای
| نوع تست | هدف | بازه زمانی |
| TAN (عدد اسیدی کل) | تشخیص تخریب شیمیایی روغن | هر ۶ ماه |
| Water Content (KF Test) | اندازه‌گیری درصد رطوبت در روغن | هر ۳ ماه |
| Viscosity Test | ارزیابی تغییر در ویسکوزیته | سالانه |
| Flash Point Test | بررسی پایداری حرارتی | سالانه |
نتایج این تست‌ها باید در دفتر نگهداری تأسیسات ثبت شوند. افزایش عدد TAN یا کاهش نقطه اشتعال، نشانه اکسیداسیون و لزوم تعویض روغن است.
۳. شرایط نگهداری بشکه‌های روغن
- بشکه‌ها باید در انبار سرپوشیده با دمای ثابت ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند.
- از تماس مستقیم با نور خورشید و رطوبت محیط جلوگیری شود.
- بشکه‌های بازشده حداکثر طی ۳۰ روز باید مصرف شوند.
۴. نکات بهره‌برداری در محیط مرطوب
- قبل از راه‌اندازی مجدد چیلر در فصل گرما، وضعیت روغن بررسی شود.
- در سیستم‌های تبرید با مبردهای آمونیاکی، از روغن سازگار شیمیایی استفاده شود.
- آب‌بندی کامل اتصالات و شیلنگ‌ها از ورود بخار آب جلوگیری می‌کند.
نکته کلیدی موتورازین: در بررسی‌های فنی انجام‌شده در هتل‌های عباس‌آباد، تعویض منظم فیلتر روغن و کنترل رطوبت داخلی مخزن موجب کاهش ۴۰٪ خرابی کمپرسورها در سال نخست شده است.
نتیجه‌گیری
عملکرد بهینه سیستم‌های سرمایشی در هتل‌ها و مراکز اقامتی عباس‌آباد، مستقیماً به انتخاب و نگهداری صحیح روغن صنعتی وابسته است. در اقلیم مرطوب و شور شمال، ترکیب عوامل محیطی باعث تسریع در اکسیداسیون و زنگ‌زدگی می‌شود؛ به همین دلیل، روغن‌های بر پایه سنتتیک و برودتی با افزودنی ضد‌رطوبت و گواهی بهداشتی NSF H1، بهترین گزینه برای پایداری طولانی‌مدت هستند.
مطالعات میدانی موتورازین در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که واحدهایی که از روغن‌های PAO و PAG با گرید ISO VG 46 استفاده کرده‌اند، کاهش ۲۵٪ در مصرف انرژی و افزایش ۳۰٪ در عمر بلبرینگ‌ها را تجربه کرده‌اند.
این نتایج تأیید می‌کند که انتخاب روغن مناسب در هتل‌های عباس‌آباد، نه‌تنها یک تصمیم فنی بلکه یک اقدام اقتصادی و زیست‌محیطی نیز هست.
برای انتخاب دقیق‌ترین نوع روغن صنعتی متناسب با نوع سیستم سرمایشی، مبرد و شرایط اقلیمی منطقه، پیشنهاد می‌شود با کارشناسان فنی موتورازین مشورت نمایید.
این مجموعه، به‌عنوان یکی از مراکز تخصصی تأمین و پخش روغن‌های برودتی و صنعتی در شمال کشور، خدمات مشاوره، تأمین مستقیم و تحویل منطقه‌ای را در دسترس مدیران تأسیسات و صنایع خدماتی قرار داده است.
پرسش‌های پرتکرار
۱. آیا استفاده از روغن برودتی معمولی برای چیلرهای هتل مجاز است؟
خیر. روغن‌های برودتی باید با مبرد سازگار باشند و خاصیت Demulsifier قوی داشته باشند. روغن‌های معمولی در مجاورت رطوبت و مبرد تجزیه می‌شوند و باعث تشکیل لجن و گرفتگی شیر انبساط می‌شوند.
۲. چرا در هتل‌های شمال کشور باید از روغن Food Grade استفاده شود؟
زیرا در تأسیسات اقامتی، امکان تماس غیرمستقیم روغن با هوای تنفسی یا آب خنک‌کن وجود دارد. روغن‌های دارای گواهی NSF H1 بی‌بو، غیرسمی و دارای افزودنی‌های مجاز غذایی‌اند.
۳. چه زمانی باید روغن چیلر در عباس‌آباد تعویض شود؟
در شرایط کاری مداوم، هر ۴ تا ۶ هزار ساعت کارکرد یا زمانی که عدد TAN از مقدار ۱.۰ بالاتر رود. در صورت آلودگی رطوبتی یا تغییر رنگ، تعویض زودتر توصیه می‌شود.
۴. آیا می‌توان روغن‌های معدنی را با سنتتیک ترکیب کرد؟
خیر. این ترکیب باعث ناپایداری شیمیایی، تشکیل لجن و افت ویسکوزیته می‌شود. فقط روغن‌هایی با پایه مشابه (مثلاً PAO با PAO) قابل ترکیب‌اند.
۵. چگونه می‌توان از تخریب روغن در محیط مرطوب عباس‌آباد جلوگیری کرد؟
سه عامل اصلی باعث تخریب روغن می‌شوند: نفوذ رطوبت، دمای بالا و آلودگی محیطی. برای کنترل این عوامل باید:
۱. از روغن دارای افزودنی ضد‌رطوبت (Demulsifier) استفاده شود.
۲. دمای مخزن و خط برگشت کنترل و از بالارفتن بیش از °C 60 جلوگیری گردد.
۳. فیلتر روغن به‌صورت دوره‌ای (حداقل هر ۶ ماه) تعویض شود.
۴. از باز ماندن درپوش مخزن در محیط‌های مرطوب جلوگیری گردد.
۵. نمونه‌برداری و تست TAN و Karl Fischer به‌صورت منظم انجام گیرد.
با رعایت این اصول، عمر روغن تا دو برابر افزایش یافته و کارایی کمپرسور و پمپ حفظ می‌شود.