مقدمه: تغییر مسیر جهانی به سمت سوخت‌های پاک‌تر
با اجرای IMO 2020 و رواج سوخت دریایی پاک، ناوگان‌ها در ایران و جهان به سرعت به سمت سوخت‌های کم‌گوگرد مانند VLSFO و MGO حرکت کرده‌اند. این تغییر مستقیم‌ترین اثر را بر انتخاب و طراحی روانکارها گذاشته است؛ چرا که روغن کشتی کم‌گوگرد باید در شرایط احتراق متفاوت، قابلیت خنثی‌سازی اسید، کنترل رسوب و محافظت از سطوح را حفظ کند. نتیجه؟ فرمولاسیون‌های جدید با BN بهینه، پایداری اکسیداسیون بالاتر و رفتار بهتر در مقابل ناسازگاری سوخت. در این مقاله، پیامدهای کلیدی مقررات IMO 2020، چالش‌های عملی و راه‌حل‌های انتخاب و پایش روانکارها را با تمرکز بر واقعیت‌های ناوگان ایرانی مرور می‌کنیم.
نکات کلیدی
- سوخت‌های کم‌گوگرد، بار اسیدی را کاهش اما ریسک رسوب و سایش خشک را افزایش می‌دهند.
- انتخاب BN و نرخ خوراک‌دهی روغن سیلندر باید به‌صورت پویا مدیریت شود.
- پایش اسکرِیپ‌داون لاینر و آنالیز روندی، پیش‌نیاز اطمینان از سلامت موتور است.
برای دریافت راهنمای انتخاب، نمونه‌گیری و برنامه پایش وضعیت، با تیم فنی موتورازین در ارتباط باشید.
معرفی استاندارد IMO 2020
IMO 2020 حد مجاز گوگرد سوخت‌های دریایی را در سطح جهانی به 0.50% m/m محدود و در مناطق کنترل آلایندگی (ECA) به 0.10% کاهش داده است. این الزام، کشتی‌ها را به استفاده از VLSFO/ULSFO یا MGO سوق داده، مگر آنکه با نصب اسکرابر از HSFO استفاده کنند. پیامد کلیدی برای روانکار، تغییر پروفایل شیمیایی احتراق و کاهش SOx است که مستقیماً روی نیاز BN، تمایل به رسوب و پاک‌کنندگی اثر می‌گذارد.
چه تغییر کرد؟
- سوخت: گذار از HSFO به VLSFO/MGO یا HSFO به‌همراه اسکرابر.
- موتور: تغییر دما/فشار جزئی محصولات احتراق و ریسک‌های جدید (ناپایداری آسفالتن‌ها).
- روانکار: نیاز به BN پایین‌تر/متعادل، دیترجنت-دیپرسانت بهینه و پایداری اکسیداسیون قوی‌تر.
اسناد و انطباق
- BDN و نمونه‌برداری تحویل سوخت برای اثبات انطباق.
- پیروی از دستورالعمل سازندگان برای انتخاب روغن بر مبنای نوع سوخت و اسکرابر.
چالش‌های روغن کشتی کم‌گوگرد پس از IMO 2020
کاهش گوگرد، بار اسیدی را کمتر می‌کند اما مسائل تازه‌ای پدید می‌آورد: رسوب ناشی از ناپایداری VLSFO، سایش لبه‌ای در شرایط خوراک‌دهی کم، و اکسیداسیون زودهنگام در سفرهای طولانی و بار حرارتی بالا. در آب‌وهوای گرم خلیج فارس و تردد بین بنادر ایران، مدیریت این ریسک‌ها به انتخاب صحیح روغن و پایش دقیق وابسته است.
چالش‌ها
- انتخاب BN نامناسب: BN بالا در سوخت کم‌گوگرد می‌تواند رسوب/لاک ایجاد کند؛ BN پایین در برابر خورندگی ناکافی است.
- خوراک‌دهی غیربهینه: کاهش بیش‌ازحد برای کاهش مصرف، سایش لاینر و رینگ را افزایش می‌دهد.
- ناپایداری سوخت: اختلاط بچ‌های مختلف VLSFO موجب رسوب می‌شود و بار روانکار را بالا می‌برد.
راه‌حل‌ها و نکات فنی
- BN هدفمند: برای VLSFO عموماً BN میانه (مثلاً حوالی 40 در روغن سیلندر دو‌زمانه) و برای MGO BN پایین‌تر مناسب‌تر است؛ مطابق دستورالعمل سازنده عمل کنید.
- پایش اسکرِیپ‌داون: سنجش آهن، باقیمانده BN و ذرات؛ تنظیم نرخ خوراک‌دهی بر مبنای داده.
- کنترل سوخت: تست سازگاری قبل از اختلاط، فیلتراسیون مؤثر و مدیریت دما.
محصولات انطباق‌یافته موتورازین با IMO
موتورازین به‌عنوان مرجع تخصصی تأمین روغن دریایی و روانکار صنعتی در سراسر ایران، سبدی متنوع برای سناریوهای مختلف سوختی فراهم می‌کند. تمرکز، ارائه روغن‌های همخوان با شرایط عملیاتی واقعی ناوگان و توصیه مبتنی بر داده است؛ از روغن سیلندر برای موتورهای دومرحله‌ای (BN متناسب با نوع سوخت) تا روغن‌های سیستم، ترانک پیستون چهارزمانه، توربین، گیربکس و گریس‌های ویژه دریایی.
دسته‌بندی انتخاب بر مبنای سوخت/فناوری
- VLSFO/ULSFO: روغن سیلندر با BN متعادل (معمولاً حول 40 برای دو‌زمانه)، دیترجنت قوی، پایداری در برابر رسوب.
- HSFO + اسکرابر: روغن سیلندر BN بالاتر (مثلاً 70–100 در دو‌زمانه) همراه با پایش نزدیک خوردگی.
- MGO/MDO (چهارزمانه): روغن ترانک پیستون با TBN پایین‌تر (تقریباً 12–20) و کنترل نشت سوخت.
- LNG/گاز: روغن کم‌خاکستر/کم‌سولفیدساز برای جلوگیری از رسوب شمع و پیش‌اشتعال.
دانلود بروشور روغن‌های دریایی موتورازین — برای دریافت آخرین سبد محصولات و برگه‌های فنی، بروشور را دانلود کنید یا با مشاوران تماس بگیرید.
مقایسه سوخت‌ها و الزامات روانکارها
VLSFO (کم‌گوگرد)
- ویژگی سوخت: گوگرد پایین، احتمال ناپایداری آسفالتن در اختلاط.
- ریسک‌ها: رسوب، لاک، سایش خشک در خوراک‌دهی کم.
- الزامات روغن: BN میانه، دیترجنت/دیپرسانت قوی، کنترل اکسیداسیون.
MGO/ULSFO
- ویژگی سوخت: بسیار پاک، ویسکوزیته پایین.
- ریسک‌ها: روانکاری مرزی کمتر، رقیق‌شدن روغن چهارزمانه.
- الزامات روغن: TBN پایین‌تر، کنترل رقیق‌شدن و مواد ضدسایش مؤثر.
HSFO + اسکرابر
- ویژگی سوخت: گوگرد بالا، اسکرابر برای انطباق آلایندگی.
- ریسک‌ها: خورندگی اسیدی بالقوه، تشکیل نمک/رسوب.
- الزامات روغن: BN بالا، پایش خوردگی و تمیزی لاینر.
LNG/گاز
- ویژگی سوخت: تقریباً بدون گوگرد/دود.
- ریسک‌ها: سایش خشک، پیش‌اشتعال، دمای احتراق متفاوت.
- الزامات روغن: خاکستر کم، پایداری حرارتی، کنترل رسوب شمع.
متانول/آمونیاک (در حال گسترش)
- ویژگی سوخت: سوخت‌های نوظهور با مشخصات متفاوت.
- ریسک‌ها: سازگاری مواد، خوردگی موضعی، ویژگی‌های احتراقی خاص.
- الزامات روغن: فرمولاسیون‌های اختصاصی مطابق دستورالعمل سازنده موتور.
پیش‌بینی آینده بازار دریایی ایران
در کوتاه‌مدت، ترکیب VLSFO/MGO در ناوگان ایرانی غالب می‌ماند و اسکرابر در برخی کشتی‌های اقیانوس‌پیما حضور خواهد داشت. روندهای جهانی کربن‌زدایی (EEXI، CII) و توسعه LNG/متانول در منطقه، مسیر بازار روانکار را به سمت خاکستر کمتر، پایداری اکسیداسیون بالاتر و فرمول‌های داده‌محور می‌برد. در بنادر کلیدی کشور مانند بندرعباس، بوشهر، خرمشهر، قشم و کیش، دسترسی پایدار به روغن‌های سازگار با سوخت‌های نو و خدمات پایش وضعیت، مزیت رقابتی مهمی خواهد بود. موتورازین با شبکه تامین و مشاوره تخصصی، می‌تواند گذار تدریجی ناوگان را پشتیبانی کرده و ریسک‌های عملیاتی را کاهش دهد.
جمع‌بندی
IMO 2020 تنها یک تغییر سوختی نیست؛ بازتعریف کامل استراتژی روانکاری است. کلید موفقیت، تطبیق BN/TBN با نوع سوخت، حفظ پاکیزگی موتور با دیترجنت/دیپرسانت کارآمد، و تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌های اسکرِیپ‌داون و آنالیز روغن است. برای ناوگان ایرانی که در آب‌های گرم و مسیرهای پرتردد فعالیت می‌کند، انتخاب دقیق روغن سیلندر و روغن ترانک پیستون، مدیریت خوراک‌دهی و برنامه پایش منظم، هزینه توقف و تعمیر را به‌طور محسوس کاهش می‌دهد. موتورازین با سبد محصولات انطباق‌یافته و خدمات مشاوره، گذار به سوخت‌های پاک‌تر را عملی و کم‌ریسک می‌کند.
پرسش‌های متداول
BN و TBN چه تفاوتی دارند و چرا مهم‌اند؟
BN معمولاً برای روغن سیلندر موتورهای دو‌زمانه و TBN برای روغن‌های چهارزمانه به‌کار می‌رود و هر دو نشان‌دهنده ظرفیت قلیایی جهت خنثی‌سازی اسید هستند. در سوخت‌های کم‌گوگرد، BN یا TBN بیش‌ازحد می‌تواند به افزایش رسوب و لاک منجر شود و مقدار کم نیز محافظت کافی در برابر خوردگی نمی‌دهد. راهکار، انتخاب عدد مناسب طبق توصیه سازنده موتور و پایش روندی با اسکرِیپ‌داون و آنالیز آزمایشگاهی است.
با تغییر از VLSFO به MGO چه تغییری در روغن نیاز است؟
انتقال به MGO معمولاً نیازمند کاهش BN/TBN هدف و بازتنظیم نرخ خوراک‌دهی است. در موتورهای چهارزمانه، رقیق‌شدن روغن توسط MGO باید کنترل شود و ممکن است بازه تعویض کوتاه‌تر گردد. در موتورهای دو‌زمانه، انتخاب روغن سیلندر با BN پایین‌تر و پایش آهن و باقیمانده BN در اسکرِیپ‌داون توصیه می‌شود. همیشه به دستورالعمل سازنده و داده‌های عملیاتی خود تکیه کنید.
آیا اسکرابر اجازه ادامه استفاده از HSFO و روغن BN بالا را می‌دهد؟
بله، بسیاری از کشتی‌ها با اسکرابر از HSFO استفاده می‌کنند، اما این رویکرد نیازمند روغن سیلندر BN بالاتر است و باید خوردگی اسیدی و رسوبات مرتبط با HSFO به‌دقت پایش شود. کیفیت سوخت، عملکرد اسکرابر و شرایط عملیاتی نقش تعیین‌کننده دارند. انتخاب روغن مناسب و برنامه نظارت مستمر (مثلاً کنترل آهن/باقیمانده BN) برای جلوگیری از سایش لاینر ضروری است.
چگونه نرخ خوراک‌دهی روغن سیلندر را بهینه کنیم؟
بهینه‌سازی بر اساس داده انجام می‌شود: ابتدا نرخ پایه سازنده موتور را اعمال کنید، سپس با اتکا به نتایج اسکرِیپ‌داون (آهن، باقیمانده BN، نشانه‌های رسوب) و وضعیت ظاهری لاینر/رینگ، به‌صورت تدریجی تنظیم کنید. هر تغییر باید کوچک و با دوره مشاهده کافی باشد. کاهش شتابزده مصرف، هرچند هزینه سوخت را پایین می‌آورد، می‌تواند به سایش و توقف‌های پرهزینه بینجامد.
برای سوخت‌های نو (LNG/متانول) چه روغنی مناسب است؟
LNG معمولاً به روغن‌های کم‌خاکستر و پایدار حرارتی نیاز دارد تا از رسوب شمع و پیش‌اشتعال جلوگیری شود. متانول و آمونیاک نیز الزامات ویژه‌ای دارند و باید دقیقاً طبق دستورالعمل سازنده موتور روانکار انتخاب شود. در هر دو حالت، پایش تنگاتنگ و نمونه‌گیری دوره‌ای، کلید جلوگیری از سایش و خرابی زودرس است. موتورازین در انتخاب محصول همسو با فناوری موتور همراه شماست.
بدون نظر