مقدمه: IMO 2020 و سوخت‌های جدید چه تغییری در روانکار می‌دهند؟
قانون IMO 2020 با کاهش گوگرد سوخت به 0.50% در سطح جهانی (و 0.10% در مناطق کنترل آلایندگی) معادلات انتخاب و مدیریت روغن دریایی را تغییر داد. استفاده از سوخت کم‌گوگرد مانند VLSFO/ULSFO و MGO علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، روی نیاز به «شاخص بازی TBN»، میزان خاکستر سولفاته و نوع دترجنت/دیپرسنت در روغن اثر مستقیم دارد. برای ناوگان ایران، از بوشهر و بندرعباس تا چابهار و خرمشهر، انتخاب درست Marine lubricant ایران به معنی کاهش ریسک توقف، مصرف بهینه و عبور مطمئن از بازرسی PSC است.
سوخت‌های کم‌گوگرد، ماهیت شیمیایی متفاوتی دارند: سازگاری و پایداری آسفالتن‌ها، تمایل به تشکیل لجن، و حساسیت به آلودگی آب/میکروبی تغییر کرده است. در چنین شرایطی، فرمولاسیون متوازن (کم‌خاکستر با دترجنت کافی)، پایش منظم TBN و مدیریت تغذیه روغن سیلندر یا تعویض به‌موقع روغن کارتل، سه ستون اصلی انطباق فنی و اقتصادی هستند.
نکات کلیدی
- کلیدواژه: IMO 2020 و سوخت کم‌گوگرد مستقیماً بر انتخاب و دوره‌های سرویس روانکار اثر می‌گذارد.
- رویکرد بهینه: دترجنت متعادل + دیپرسنت کارآمد + TBN کافی، نه کم و نه بیش.
- تحلیل روغن مستمر، ارزان‌ترین ابزار کاهش ریسک ته‌نشینی، سایش و لاکینگ رینگ‌هاست.
چالش لایه‌های رسوبی و لاکینگ رینگ‌ها
با تغییر به VLSFO، برخی موتورها افزایش رسوبات سطحی (lacquer) و چسبندگی رینگ‌ها را تجربه کردند. دلیل رایج، عدم سازگاری مخلوط سوخت‌ها (incompatibility) و کاهش توان حلالیت سوخت‌های جدید است که می‌تواند به ناپایداری آسفالتن‌ها و تشکیل لجن منجر شود. اگر روغن انتخابی، دیپرسنت کافی نداشته باشد یا TBN/دترجنت آن با شرایط احتراق هماهنگ نباشد، ذرات نامحلول به‌جای معلق‌سازی روی شیار رینگ و لند پیستون می‌نشیند.
عامل مهم دیگر ورود ذرات سخت (Cat Fines: Al+Si) از سوخت‌رسانی است. این ذرات ساینده، همراه با لایه‌های لعابی، به سایش شتاب‌گرفته رینگ/لاینر و در نهایت لاکینگ رینگ‌ها می‌انجامند. کاهش بار حرارتی در عملیات کم‌بار نیز می‌تواند لایه‌های رزینی را پایدارتر کند.
- علائم: افزایش مصرف روغن، افت توان، دود آبی یا سیاه موضعی، بالا رفتن فشار کارتل و نتایج نامطلوب در آزمون نامحلول‌ها.
- راه‌حل‌ها: به‌کارگیری روغن با دیپرسنت قوی و دترجنت متعادل، کنترل سخت‌گیری فیلتراسیون/سپیراسیون سوخت، اجتناب از مخلوط‌کردن تصادفی VLSFOهای ناهمسان، تنظیم نرخ تغذیه روغن سیلندر طبق توصیه OEM و نتایج آنالیز.
نکته عملی: هر تغییر تامین‌کننده سوخت یا مسیر عملیاتی، باید با نمونه‌گیری مضاعف و رصد نزدیک نتایج تحلیل روغن همراه شود.
فرمولاسیون کم‌خاکستر/دترجنت متعادل
هدف در دوره IMO 2020، حفظ تعادل بین «توان پاک‌کنندگی» و «کاهش خاکستر» است. خاکستر سولفاته بالا می‌تواند به رسوبات روی سوپاپ/توربو منجر شود، اما خاکستر بسیار پایین، ظرفیت خنثی‌سازی و پاک‌کنندگی را محدود می‌کند. رویکرد مدرن، استفاده از دترجنت‌های کلسیمی (سالیسيلات/فنات) با overbase کنترل‌شده، در کنار دیپرسنت‌های قوی (آشلس) برای معلق‌سازی ذرات است. در روغن‌های کارتل ۴زمانه دریایی، TBNهای معمول در محدوده میانی انتخاب می‌شوند تا با MGO/VLSFO هم‌خوان باشند. در روغن سیلندر دو‌زمانه نیز انتخاب BN باید با گوگرد سوخت و فیدریت سازگار باشد.
پایه نفتی گروه II/III به دلیل پایداری اکسیداسیون بهتر و گوگرد پایه کمتر، در کنار آنتی‌اکسیدانت‌ها، ضدسایش‌ها و دمولسیفایرها، به نگهداشت تمیزی و کنترل لاک کمک می‌کند. افزودنی‌های ضدکف و ضدزنگ نیز برای تجهیزات جانبی (کمپرسور، ژنراتور و هیدرولیک عرشه) ضروری‌اند.
مقایسه خلاصه راهبرد روغن در سوخت‌های مختلف (شبه‌جدول)
- HSFO + Scrubber
- روغن سیلندر: BN بالاتر طبق توصیه سازنده برای خنثی‌سازی اسیدها.
- ریسک: خوردگی سرد در بارهای پایین؛ تمرکز بر دترجنت قوی.
- VLSFO (≤0.50% S)
- روغن سیلندر/کارتل: BN میانی با دترجنت/دیپرسنت متوازن.
- ریسک: ناسازگاری سوخت، لاک؛ نیاز به دیپرسنت قوی و کنترل نامحلول‌ها.
- MGO/ULSFO (≤0.10% S)
- روغن با BN پایین‌تر/میانی برای جلوگیری از رسوب خاکستری.
- ریسک: کاهش ظرفیت بافری؛ پایش TBN/AN برای زمان‌بندی تعویض.
همواره به بولتن‌های سرویس OEM و شرایط عملیاتی کشتی اتکا کنید.
پایش وضعیت روغن و TBN در دوره IMO 2020
تحلیل منظم روغن، خط دفاعی اصلی در برابر خرابی‌های پرهزینه است. در موتورهای ۴زمانه، برنامه نمونه‌گیری دوره‌ای (مثلاً هر 250–500 ساعت یا طبق دستور سازنده) با رصد ویسکوزیته، TBN/AN، نامحلول‌ها، آب، آلودگی سوخت و فلزات سایش، روندها را آشکار می‌کند. در موتورهای ۲زمانه، پایش روغن سیلندر و تنظیم feed rate بر اساس رسوبات و سایش لاینر حیاتی است.
- شاخص‌های کلیدی: افت TBN، افزایش نامحلول‌ها، تغییر ناگهانی ویسکوزیته، وجود Al+Si و آهن.
- اقدامات اصلاحی: بالا/پایین‌بردن فیدریت روغن سیلندر، تعویض جزئی (sweetening) روغن کارتل، بهبود فیلتراسیون و درین مناسب.
- ابزارها: کیت‌های BN onboard، فیلترهای جاذب آب، نمونه‌گیری از نقاط ثابت با ظروف تمیز و زنجیره مستندات.
به‌محض مشاهده روند غیرعادی، با آزمایشگاه یا مشاور فنی تماس بگیرید و تا تعیین‌تکلیف، اختلاط سوخت‌های جدید را محدود کنید.
چک‌لیست انطباق برای مالکان ناوگان ایرانی
- سوخت: ارزیابی تامین‌کننده در بنادر ایران (بندرعباس، امام‌خمینی، بوشهر، چابهار، خرمشهر). دریافت BDN و نگهداری نمونه شاهد.
- سازگاری سوخت: اجرای spot test قبل از مخلوط‌کردن VLSFOهای مختلف؛ پاک‌سازی باک‌ها پیش از تغییر سوخت.
- تغییر مسیر سوخت (Changeover): دستورالعمل مدون با دما/زمان‌بندی؛ ثبت در لاگ‌بوک.
- روغن: انتخاب گرید مطابق نوع سوخت و توصیه OEM؛ اطمینان از COA/MSDS و رهگیری بچ.
- پایش: برنامه تحلیل روغن؛ آستانه‌های اقدام برای TBN، ویسکوزیته و نامحلول‌ها.
- فیلتراسیون/سپیراسیون: بهبود جداسازی آب/ذرات؛ کنترل Cat Fines پیش از سوارشدن سوخت به تانک روزانه.
- آموزش خدمه: شناسایی علائم لاکینگ رینگ، روش نمونه‌گیری، و ایمنی مواد.
- مستندسازی: آماده‌سازی برای ممیزی PSC؛ در صورت عدم‌دسترس‌بودن سوخت مناسب، مستندسازی کامل.
محصولات مطابق IMO از موتورازین
موتورازین به‌عنوان مرجع تخصصی تامین روغن موتور و روانکار صنعتی در سراسر ایران، سبدی منتخب برای انطباق با IMO 2020 ارائه می‌دهد. تمرکز ما بر تامین مطمئن، مستندسازی کامل و پشتیبانی فنی است تا ریسک عملیاتی شما کاهش یابد.
- روغن سیلندر دو‌زمانه با BN متناسب برای VLSFO/MGO (مطابق توصیه سازنده موتور).
- روغن کارتل ۴زمانه دریایی با دترجنت/دیپرسنت متعادل و خاکستر کنترل‌شده.
- روغن هیدرولیک دریایی (HLP/HV) و گزینه‌های EAL برای کاربردهای حساس به محیط‌زیست.
- روغن توربوشارژر، کمپرسور هوا و گریس‌های کلسیم سولفونات مقاوم به آب شور.
- خدمات: تحویل سریع در بنادر اصلی، بسته‌بندی بشکه/IBC، COA/MSDS و مشاوره تطبیق.
برای انتخاب دقیق گرید و معادل‌سازی برندها، تیم فنی ما با دریافت اطلاعات موتور، سوخت و ساعات کارکرد، راهکار بهینه را پیشنهاد می‌دهد.
پرسش‌های متداول (FAQ)
هزینه روانکارهای مطابق IMO 2020 چقدر است؟
قیمت به نوع محصول (روغن سیلندر، کارتل، هیدرولیک)، سطح کارایی، بسته‌بندی و موقعیت تحویل بستگی دارد. تجربه نشان می‌دهد انتخاب فرمولاسیون متعادل و پایش منظم، هزینه کل مالکیت را کاهش می‌دهد؛ چون از افزایش مصرف، تخلیه زودهنگام و تعمیرات ناشی از رسوب و سایش جلوگیری می‌کند. برای استعلام، مشخصات موتور، سوخت و حجم ماهانه مصرف را ارسال کنید تا پیش‌فاکتور دقیق ارائه شود.
موجودی و تحویل در بنادر ایران چگونه است؟
با برنامه‌ریزی قبلی، تامین در بنادر اصلی ایران مانند بندرعباس، بوشهر، امام‌خمینی، خرمشهر و چابهار انجام می‌شود. به‌منظور اطمینان از موجودی، حداقل 3–7 روز پیش از ورود کشتی، سفارش ثبت گردد. مدارک COA/MSDS همراه محموله ارائه می‌شود و امکان هماهنگی تحویل شبانه‌روزی طبق برنامه کشتی وجود دارد. برای بنادر کم‌تردد، هماهنگی بیشتر زمان‌بر است.
آیا آموزش خدمه برای نمونه‌گیری و کار با سوخت کم‌گوگرد ارائه می‌کنید؟
بله، بسته آموزشی آنلاین شامل چک‌لیست نمونه‌گیری، نحوه کار با کیت BN، تفسیر نتایج پایه (TBN/AN/نامحلول‌ها) و نکات ایمنی مواد نفتی ارائه می‌شود. همچنین راهنمای عملیات changeover و مدیریت سازگاری سوخت در اختیار سرمهندس قرار می‌گیرد. این آموزش‌ها بر اساس رویه‌های عمومی و توصیه‌های سازندگان تنظیم شده و با شرایط عملیاتی ناوگان شما بومی‌سازی می‌شود.
اگر نتیجه تحلیل روغن خارج از حدود باشد، چه می‌کنید؟
ابتدا روندها بازبینی می‌شود: آیا افت TBN تدریجی بوده یا ناگهانی؟ همزمانی با تغییر سوخت/تامین‌کننده بررسی می‌شود. سپس اقدامات اصلاحی پیشنهاد می‌گردد: تنظیم فیدریت روغن سیلندر، تعویض جزئی روغن کارتل، ارتقای فیلتراسیون و در صورت نیاز توصیه تغییر گرید. تیم فنی موتورازین می‌تواند جلسه فوری آنلاین برای تصمیم‌گیری عملیاتی فراهم کند.
جلسه مشاوره فنی آنلاین و جمع‌بندی
IMO 2020 فقط یک الزام زیست‌محیطی نیست؛ تغییری بنیادین در نحوه انتخاب و مدیریت روغن دریایی است. سوخت کم‌گوگرد، به فرمولاسیونی نیاز دارد که میان دترجنت و دیپرسنت، TBN و خاکستر، و طول عمر و پاکیزگی تعادل برقرار کند. با تحلیل منظم روغن و رعایت چک‌لیست انطباق، می‌توان ریسک رسوب، لاکینگ رینگ‌ها و سایش را به‌طور محسوس کاهش داد و از توقف‌های پرهزینه پیشگیری کرد.
اگر مالک یا مدیر فنی ناوگان در ایران هستید، برای رزرو جلسه مشاوره فنی آنلاین با موتورازین اقدام کنید. در این جلسه، بر اساس نوع موتور، سوخت مصرفی و شرایط عملیاتی، راهکارهای اختصاصی (انتخاب گرید، برنامه پایش و بهینه‌سازی هزینه) به شما ارائه می‌شود. هدف ما: انطباق مطمئن، کاهش ریسک خرابی و بهینه‌سازی هزینه کل مالکیت.
بدون نظر