عملکرد مطلوب موتورهای دریایی، به‌ویژه در قایق‌ها و کشتی‌ها، وابستگی مستقیم به انتخاب صحیح روغن موتور دارد. موتورهای دریایی به‌دلیل شرایط کاری شدید، رطوبت بالا، فشارهای متناوب و نیاز به دوام طولانی‌مدت، نیازمند روانکارهایی تخصصی با ویژگی‌های خاص هستند. این روغن‌ها با آنچه در خودروهای سبک استفاده می‌شود متفاوت‌اند، هم از نظر ساختار شیمیایی و هم از نظر استانداردهای بین‌المللی.
در این مقاله، به بررسی کامل انواع روغن موتور دریایی، تفاوت آن با روانکارهای خودرویی، تأثیر شرایط محیطی دریایی و استانداردهای مهمی مانند IMO (سازمان دریانوردی بین‌المللی) و API (مؤسسه نفت آمریکا) می‌پردازیم.
تفاوت روغن موتور دریایی با روغن موتور خودرویی
تفاوت‌های ساختاری:
- سایز و قدرت موتور: موتورهای دریایی، به‌ویژه کشتی‌ها، بسیار بزرگ‌تر از موتورهای خودرو هستند و توان بیشتری نیاز دارند.
- شرایط کاری: موتورهای دریایی معمولاً ساعت‌ها یا حتی روزها به‌طور مداوم روشن می‌مانند و در دمای یکنواخت بالا کار می‌کنند.
- میزان گوگرد سوخت: بسیاری از سوخت‌های دریایی مانند HFO (Heavy Fuel Oil) دارای گوگرد بالا هستند و نیاز به روغنی دارند که با اسیدهای حاصل مقابله کند.
تفاوت در عملکرد روغن:
- TBN بالا (Total Base Number) برای مقابله با اسیدیته زیاد
- مقاومت بیشتر در برابر رطوبت و آب‌زدگی
- قابلیت فیلتراسیون بالا و جلوگیری از تشکیل رسوب
- افزودنی‌های ضد خوردگی و پراکندگی بالا برای مقابله با آلودگی‌های ناشی از سوخت
انواع روغن موتور دریایی بر اساس نوع موتور
۱. روغن برای موتورهای دو زمانه (Low-Speed Marine Engines)
- مورد استفاده در کشتی‌های اقیانوس‌پیما
- روغن با TBN بالا (حدود ۷۰–۱۰۰)
- فرمولاسیون پایه معدنی با افزودنی‌های قلیایی
- گرانروی بالا (اغلب SAE 50 یا بالاتر)
- مصرف موضعی و تزریق مستقیم به سیلندر
۲. روغن برای موتورهای چهار زمانه (High-Speed Marine Engines)
- مناسب برای قایق‌های تندرو، یات‌ها و کشتی‌های کوچک
- مشابه روغن موتور دیزلی اما با افزودنی‌های مقاوم به آب شور
- استانداردهایی مانند API CF، CH-4، یا CI-4
- اغلب با گرانروی SAE 15W-40 یا 20W-50
شرایط محیطی دریایی و اثر آن بر انتخاب روانکار
- رطوبت بالا و نمک: روغن باید خاصیت ضدخوردگی و ضد آب‌زدگی قوی داشته باشد.
- دمای ثابت بالا: نیاز به پایداری حرارتی بسیار زیاد
- دسترسی محدود به تعویض: طول عمر بالا و فیلتراسیون مؤثر
- لرزش‌ها و بارهای ناگهانی: افزایش نیاز به پایداری فیلم روغن
استانداردهای بین‌المللی در روغن موتور دریایی
استاندارد API
- برای موتورهای چهارزمانه دریایی معمولاً از API CF و CI-4 استفاده می‌شود.
- TBN مناسب برای سوخت با گوگرد بالا یا کم بسیار حیاتی است.
استاندارد IMO
- طبق قوانین IMO، سوخت کشتی‌ها باید دارای گوگرد کمتر از ۰.۵٪ باشد (از سال ۲۰۲۰ به بعد).
- روغن‌های دریایی نیز باید با این تغییرات سوختی سازگار باشند.
سایر استانداردهای معتبر:
- MAN B&W، Wärtsilä، Caterpillar Marine، MTU: هرکدام مشخصات روغن خاصی برای موتورها ارائه می‌کنند.
- ISO 8217 برای کیفیت سوخت دریایی و سازگاری روانکار
- OEM approvals: حتماً روغن انتخابی باید تأییدیه سازنده موتور را داشته باشد.
چگونه روغن مناسب را انتخاب کنیم؟ (راهنمای کاربردی)
به موارد زیر دقت کنید:
- نوع موتور (دور پایین یا دور بالا، دو زمانه یا چهار زمانه)
- نوع سوخت (HFO، MGO، MDO و…)
- سطح گوگرد سوخت
- میزان بار موتور و ساعات کاری
- شرایط اقلیمی سفر دریایی
- دستورالعمل سازنده (OEM)
- نوع سیستم تزریق روغن (مرکزی یا محلی)
اشتباهات رایج در انتخاب روغن موتور دریایی
- استفاده از روغن خودرویی برای موتورهای دریایی چهارزمانه
- انتخاب روغن با TBN نامتناسب با نوع سوخت
- استفاده از روغن با تأییدیه عمومی و بدون تایید OEM
- بی‌توجهی به زمان تعویض و آنالیز دوره‌ای روغن
- خرید روغن‌های فله‌ای و بی‌نام بدون سابقه عملکرد مشخص
مزایای استفاده از روغن مناسب در موتورهای دریایی
- کاهش سایش و خرابی قطعات
- افزایش طول عمر موتور
- صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش دمای عملکرد
- جلوگیری از تشکیل لجن، رسوب و آلودگی دریایی
- حفظ راندمان حرارتی و انتقال قدرت پایدار
- کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در سفرهای طولانی‌مدت
نکات کلیدی برای تعمیرکاران و اپراتورهای دریایی
- حتماً از روغن با TBN مناسب سوخت مصرفی استفاده کنید
- آنالیز دوره‌ای روغن (Oil Analysis) را در برنامه نگهداری وارد کنید
- روغن‌های تأیید شده توسط OEM و IMO را در اولویت قرار دهید
- از مخازن استاندارد، خشک و بدون آلودگی برای ذخیره‌سازی استفاده شود
- به رنگ، بوی غیرمعمول یا وجود ذرات در روغن توجه ویژه داشته باشید
سوالات متداول
1.آیا می‌توان از روغن موتور خودرو برای قایق استفاده کرد؟
خیر، مگر در موتورهای بسیار سبک. موتورهای دریایی نیاز به روغن‌هایی با افزودنی‌های خاص برای مقابله با رطوبت، اسید و گرمای یکنواخت دارند.
2.TBN مناسب برای موتور دریایی چقدر باید باشد؟
برای سوخت‌های با گوگرد بالا معمولاً TBN بین ۵۰ تا ۷۰ و برای سوخت‌های گوگرد پایین TBN بین ۱۵ تا ۳۰ توصیه می‌شود.
3.آیا روغن دریایی باید سنتزی باشد؟
نه الزاماً. بسیاری از روغن‌های دریایی همچنان پایه معدنی دارند، ولی در موتورهای چهارزمانه پرقدرت، روغن‌های نیمه‌سنتزی یا سنتزی استفاده می‌شود.
4.چند وقت یک‌بار باید روغن موتور کشتی تعویض شود؟
بسته به نوع موتور و ساعات کاری، بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ ساعت کارکرد یا بر اساس آنالیز دوره‌ای تعیین می‌شود.
نتیجه‌گیری
روغن موتور دریایی، ستون فقرات عملکرد مطمئن موتورهای قایق و کشتی است. انتخاب روغن مناسب با درنظر گرفتن نوع موتور، شرایط محیطی، استانداردهای بین‌المللی و توصیه سازنده، نه‌تنها از آسیب و سایش جلوگیری می‌کند، بلکه باعث بهینه‌سازی مصرف سوخت، کاهش هزینه‌های تعمیر و ارتقاء ایمنی دریایی می‌شود. تعمیرکاران، اپراتورها و مدیران ناوگان دریایی باید به روانکاری مانند یک موضوع استراتژیک نگاه کنند، نه صرفاً یک سرویس فنی.
موتور آرا رازین به‌عنوان تأمین‌کننده تخصصی روانکارهای صنعتی و دریایی، با ارائه روغن‌های دریایی معتبر و دارای تأییدیه‌های بین‌المللی مانند API، IMO و OEM approvals، شریک مطمئن برای قایق‌داران، کشتی‌های تجاری و یات‌های لوکس است. این مجموعه با ارائه مشاوره فنی، تأمین کالا از برندهای جهانی، تحلیل روغن و پشتیبانی کامل، امنیت فنی سفرهای دریایی شما را تضمین می‌کند.
بدون نظر