در سیستم‌های دریایی، موتور قلب تپنده شناور است و روغن موتور دریایی همان خونی است که این قلب را روان نگه می‌دارد. با توجه به اینکه موتورهای کشتی و قایق‌ها در شرایط بسیار دشوارتری نسبت به وسایل نقلیه زمینی فعالیت می‌کنند مانند بارهای سنگین، دماهای بالا، فشار کاری مداوم و محیط مرطوب و شور دریا ضرورت توجه به سلامت روغن موتور دوچندان می‌شود.
استفاده بیش از حد از روغن فرسوده می‌تواند منجر به سایش زودهنگام، کاهش راندمان، افزایش مصرف سوخت و حتی از کار افتادن کامل موتور شود. در این مقاله، ۵ علامت کلیدی را بررسی می‌کنیم که به‌روشنی نشان می‌دهند زمان تعویض روغن موتور فرا رسیده است.
۱. تغییر رنگ و بوی روغن: زنگ خطر پنهان
چرا رنگ و بو مهم‌اند؟
رنگ روغن به‌عنوان یک شاخص اولیه، وضعیت داخلی موتور را تا حدی نمایان می‌کند. در حالت نرمال، رنگ روغن موتور دریایی کهنه به‌تدریج تیره‌تر می‌شود. اما وقتی با رنگ سیاه و بوی سوخت یا سوختگی شدید مواجه می‌شوید، احتمالاً روغن دچار آلودگی شدید، اکسیداسیون یا سوختگی شده است.
مهم‌ترین نشانه‌ها:
- تغییر رنگ به سیاه غلیظ یا خاکستری مات
- بوی شبیه به سوخت خام، گازوئیل یا روغن سوخته
- حضور کف، لایه‌لایه شدن یا ذرات فلزی در روغن
راه‌حل:
اگر روغن دارای چنین ویژگی‌هایی بود، فوراً آن را تعویض کنید و پیش از افزودن روغن جدید، سیستم روانکاری را با استفاده از شوینده‌های صنعتی پاک‌سازی نمایید.
۲. افت ویسکوزیته: روغنی که دیگر از موتور محافظت نمی‌کند
ویسکوزیته چیست و چرا کاهش می‌یابد؟
ویسکوزیته (viscosity) به مقاومت روغن در برابر جاری شدن اشاره دارد و مهم‌ترین فاکتور در محافظت از سطوح فلزی موتور است. عواملی مانند حرارت بیش‌ازحد، رقیق‌شدن با سوخت، یا مصرف بیش‌ازحد افزودنی‌ها می‌تواند ویسکوزیته را کاهش دهد.
علائم قابل مشاهده:
- افزایش صدای مکانیکی در هنگام استارت
- دمای بالاتر از حد طبیعی موتور
- کاهش فشار روغن در نمایشگر یا گیج
پیشنهاد حرفه‌ای:
استفاده از تست Brookfield Viscometer یا آنالیز نمونه در آزمایشگاه تخصصی روانکارها بهترین روش برای ارزیابی دقیق ویسکوزیته است.
۳. افزایش سطح آلاینده‌ها و ذرات فلزی در روغن
منشأ ذرات چیست؟
سایش قطعات داخلی موتور، نشت آب یا سوخت، و ترکیب با مواد حاصل از احتراق می‌تواند سبب افزایش ذرات معلق در روغن شود. اگر این ذرات از حد مجاز فراتر رود، می‌تواند باعث گرفتگی فیلترها، سایش شدید و حتی قفل‌شدن موتور شود.
روش تشخیص:
- مشاهده لایه‌های رسوبی در ته محفظه روغن
- تست آهن و فلزات سنگین در آنالیز روغن
- تغییر غیرطبیعی در رنگ فیلتر روغن تعویض‌شده
۴. کاهش TBN و افزایش TAN در آنالیز روغن
اصطلاحات تخصصی:
- TBN (Total Base Number): شاخص قلیایی بودن روغن و توانایی آن در خنثی‌سازی اسیدها
- TAN (Total Acid Number): میزان اسیدی بودن روغن
وقتی TBN پایین آمده و TAN بالا رود، یعنی روغن توانایی محافظت شیمیایی خود را از دست داده و مستعد خورندگی و اکسیداسیون است.
چطور کنترل کنیم؟
آزمایش دوره‌ای روغن با دستگاه اسپکتروفتومتر یا کیت‌های دستی می‌تواند TBN و TAN را اندازه‌گیری کند. کاهش TBN به کمتر از ۵ برای روغن‌های دریایی نشان‌دهنده زمان تعویض است.
۵. صداهای غیرعادی و عملکرد غیرمنظم موتور
صداها همیشه دروغ نمی‌گویند!
یکی از علائمی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، تغییر در صدای کارکرد موتور است. صداهای سایشی، تق‌تق یا نویزهای ناهنجار ممکن است نشانه از بین رفتن لایه روانکاری باشد.
دیگر نشانه‌های عملکردی:
- استارت سخت یا کند
- کاهش قدرت و کشش موتور
- افت راندمان سوخت و افزایش مصرف گازوئیل
نکات پیشگیرانه و توصیه‌های کاربردی
بهترین اقدامات برای افزایش عمر روانکار دریایی:
- دقت در انتخاب روغن: از روغن‌هایی با تاییدیه‌های API CF، SAE 30 یا SAE 40 ویژه موتورهای دریایی استفاده کنید.
- تعویض فیلتر هم‌زمان: تعویض تنها روغن بدون تعویض فیلتر معادل نوشیدن آب تمیز در لیوان کثیف است.
- توجه به ساعات کارکرد: صرف‌نظر از زمان تقویمی، روغن باید بر اساس ساعات کارکرد واقعی تعویض شود.
- عدم اختلاط برندهای مختلف: ترکیب روغن‌های متفاوت می‌تواند باعث ته‌نشینی افزودنی‌ها یا ناهماهنگی عملکرد شود.
- استفاده از تجهیزات مانیتورینگ: نصب سنسورهای فشار، دما و آلودگی به مدیریت روانکار کمک شایانی می‌کند.
- دوری از رطوبت: همیشه درپوش محفظه روغن را پس از سرویس محکم ببندید و از ورود بخار آب جلوگیری کنید.
سوالات متداول
1.آیا می‌توان از روغن موتور خودرو برای موتور قایق استفاده کرد؟
خیر، روغن‌های خودرو با افزودنی‌ها و ویسکوزیته‌های متفاوتی طراحی شده‌اند و توانایی مقابله با شرایط سخت دریایی و آب شور را ندارند.
2.چطور می‌توان کیفیت روغن باقی‌مانده را بدون آزمایشگاه سنجید؟
تست‌هایی مانند بررسی رنگ، بوی سوختگی، میزان چسبندگی بین انگشتان و عملکرد موتور می‌تواند به‌صورت تقریبی کیفیت روغن را نشان دهد، اما جایگزین آنالیز دقیق نمی‌شود.
3.استفاده از افزودنی‌های تقویتی روغن مفید است؟
در صورت انتخاب افزودنی معتبر و سازگار با روغن اصلی، ممکن است عملکرد بهبود یابد. با این حال، استفاده نادرست می‌تواند اثر معکوس داشته باشد.
نتیجه‌گیری
روغن موتور دریایی، ضامن عمر طولانی، عملکرد روان و ایمن ماندن موتور شماست. با شناخت علائم هشداردهنده تعویض روغن و اجرای برنامه‌های نگهداری منظم، می‌توانید از هزینه‌های سنگین تعمیرات، کاهش راندمان و خطرات فنی پیشگیری کنید. توجه داشته باشید که استفاده از روانکار مناسب و رعایت اصول صحیح، در شرایط سخت دریایی یک الزام فنی است، نه یک انتخاب.
موتور آرا رازین یکی از معتبرترین تأمین‌کنندگان روانکارهای تخصصی در ایران است که با تمرکز بر روانکارهای صنعتی، دریایی و خودرویی فعالیت می‌کند. این شرکت با بهره‌گیری از تیمی مجرب و آگاه به فناوری‌های روز، به‌صورت تخصصی در زمینه انتخاب، مشاوره و تحلیل وضعیت روانکارها در صنایع مختلف، به‌ویژه صنایع دریایی و ناوبری فعالیت دارد.
از خدمات کلیدی این مجموعه می‌توان به ارائه روغن‌های استاندارد بین‌المللی، انجام آنالیز دوره‌ای روغن، ارائه راهکارهای کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری روانکار اشاره کرد. اگر صاحب قایق موتوری، کشتی باربری یا مسئول تعمیرات ناوگان دریایی هستید، می‌توانید برای تهیه بهترین روغن موتور دریایی و دریافت مشاوره فنی، به کارشناسان موتور آرا رازین اعتماد کنید.
بدون نظر