استانداردهای جدید روغن موتور ۲۰۲۴: از API SP تا ILSAC GF‑6/7 برای خودروهای توربو و GDI

مقدمه: چرا استاندارد مهم است؟

وقتی صحبت از «استاندارد روغن موتور ۲۰۲۴» می‌شود، یعنی زبان مشترکی برای انتخاب مطمئن. استانداردهایی مثل API SP و ILSAC GF‑6/7 به شما می‌گویند این روغن در کنترل LSPI، کاهش رسوبات توربو، محافظت از زنجیر تایم و «کاهش مصرف سوخت» چه‌قدر توانمند است. در بازار ایران که تنوع خودروها (از توربوشارژ و GDI تا هیبرید) و شرایط اقلیمی گسترده است، تکیه بر استاندارد معتبر، بهترین راه برای خرید آگاهانه است.

• استاندارد به‌جای شعار: معیارهای آزمون‌محور برای اکسیداسیون، رسوبات و سایش.
• همخوانی با فناوری موتورهای جدید (TGDI، توربوشارژ) و نیاز به روغن‌های کم‌ویسکوز.
• کاهش ریسک‌های پرهزینه مانند LSPI و خرابی توربو.
• پایه تصمیم روزمره: انتخاب ویسکوزیته و دوره تعویض با اطمینان بیشتر.

چالش رایج ایران چیست؟ تفاوت کیفیت سوخت، ترافیک سنگین، گردوغبار و تنوع آب‌وهوایی. راه‌حل موتورازین: انتخاب بر مبنای استاندارد جهانی + تنظیم دوره تعویض متناسب با کاربری و شهر شما.

API SP و الزامات آن برای LSPI و رسوبات توربو

API SP استاندارد بنزینی به‌روز شده‌ای است که برای موتورهای تزریق مستقیم بنزین (GDI) و توربو (TGDI) طراحی شده است. نقطه تمایز اصلی، کنترل پدیده خطرناک LSPI (احتراق پیش‌رس در دور پایین و بار بالا) است؛ رخدادی که می‌تواند به شکست پیستون و آسیب جدی موتور منجر شود. روغن‌های API SP با فرمولاسیون افزودنی و پایه مناسب، احتمال LSPI را کاهش می‌دهند.

• کنترل رسوبات توربو: پایداری در دماهای بالا و پاک‌کنندگی بهتر برای جلوگیری از چسبندگی پره‌های توربو.
• محافظت از زنجیر تایم: کاهش سایش و کشیده‌شدن زنجیر در موتورهای مدرن.
• سازگاری با پس‌پردازش آلایندگی: کمک به عملکرد پایدار مبدل کاتالیستی.

اگر خودروی شما TGDI است (رایج در بسیاری از مدل‌های کره‌ای و چینی جدید)، API SP یک نقطه شروع ضروری است. حتی اگر دفترچه API SN را مجاز دانسته، بروزرسانی به SP معمولاً انتخاب امن‌تر و آینده‌نگرانه‌تری است.

ILSAC GF‑6 (A/B) و مسیر مهاجرت به GF‑7 (همخوان با روند جهانی)

ILSAC GF‑6 استاندارد مکمل API برای تمرکز بر «صرفه‌جویی سوخت» و دوام در روغن‌های کم‌ویسکوز است. GF‑6A با ویسکوزیته‌های متداول (مانند 5W‑30) سازگار و عقب‌سازگار است؛ در حالی‌که GF‑6B برای ویسکوزیته‌های بسیار پایین (مثل 0W‑16) تعریف شده و نشان حلقه متفاوت دارد. نقطه کلیدی، بهبود مقاومت در برابر برش، کنترل رسوبات و محافظت بیشتر از زنجیر تایم است.

GF‑7 از ۲۰۲۴ وارد مرحله استقرار جهانی شده و محورهای بهبود آن شامل کارایی سوختی بهتر، ایمنی بیشتر در برابر LSPI، کنترل رسوبات توربو و پایداری اکسیداسیون است. برای بازار ایران، دیدن نشان GF‑6 یا GF‑7 روی قوطی، نشانه‌ای عملی برای انتخاب اقتصادی‌تر و مطمئن‌تر است؛ به‌ویژه در خودروهای جدید با کلیرنس‌های تنگ و روغن‌های رقیق.

تاثیر بر مصرف سوخت، پایداری برشی، محافظت از زنجیر تایم

• کاهش مصرف سوخت: اصطکاک کمتر و بهینه‌سازی افزودنی‌ها، چند درصد صرفه‌جویی در کاربری واقعی.
• پایداری برشی: حفظ ویسکوزیته در گرمای تابستان و فشار ترافیک.
• محافظت از زنجیر تایم: کاهش نویز و سایش بلندمدت، هماهنگ با نیازهای موتورهای GDI.

ACEA 2021+: کدهای رایج در ایران (A3/B4, C2, C3)

استانداردهای ACEA (اروپا) از 2021 به‌روزرسانی شده‌اند و برای بسیاری از خودروهای اروپایی در ایران مرجع اصلی‌اند. سه کد پرکاربرد:

• A3/B4: مناسب موتورهای بنزینی و دیزلی بدون فیلتر دوده؛ HTHS بالا (پایداری فیلم روغن) و اغلب ویسکوزیته‌های 5W‑40/5W‑30 با تمرکز بر دوام. مناسب کاربری سنگین و اقلیم گرم.
• C2: Mid/Low‑SAPS با هدف حفاظت از مبدل و DPF؛ HTHS پایین‌تر برای صرفه‌جویی سوخت. برای برخی PSA/تويوتا و اروپایی‌های کم‌مصرف.
• C3: Low‑SAPS با HTHS بالاتر؛ تعادل بین حفاظت از سامانه پس‌پردازش و دوام فیلم روغن. رایج در مرسدس‑بنز، بی‌ام‌و، گروه فولکس‌واگن (بسته به تائیدیه سازنده).

اگر خودروی شما دارای DPF/GPF است، به‌دنبال C2/C3 باشید. در نبود فیلتر دوده و با کاربری سنگین یا اقلیم گرم، A3/B4 گزینه‌ای مقاوم‌تر است. توجه: همیشه تائیدیه‌های سازنده را ملاک قرار دهید و از Low‑SAPS زمانی استفاده کنید که سامانه پس‌پردازش آلایندگی وجود دارد یا سازنده الزام کرده است.

توصیه کاربردی برای ایران: چه استانداردی برای کدام خودرو رایج؟

• توربوشارژ GDI (کره‌ای/چینی/اروپایی جدید): API SP + ILSAC GF‑6A با ویسکوزیته 0W‑30 یا 5W‑30؛ اگر خودرو به ACEA C3 نیاز دارد (به‌ویژه با GPF/DPF)، به C3 پایبند باشید.
• بنزینی تنفس طبیعی (مدل‌های حدود 1385 تا 1398): API SN مجاز است اما به API SP ارتقا دهید؛ بسته به دفترچه 5W‑30 یا 10W‑40. در ترافیک سنگین و گرمای جنوب، 5W‑40 A3/B4 یا C3 می‌تواند دوام بهتری بدهد.
• اروپایی با DPF/GPF: ACEA C2 یا C3 Low‑SAPS مطابق دفترچه؛ دوره تعویض را با سوخت شهری و ترافیک تنظیم کنید.
• ژاپنی‌های کم‌مصرف/هیبرید: ILSAC GF‑6B (0W‑16) یا GF‑6A (0W/5W‑20) مطابق تائیدیه سازنده برای «کاهش مصرف سوخت».
• کارکرد بالا/مصرف روغن: ویسکوزیته را طبق دفترچه یک گرید بالاتر انتخاب کنید، ولی استاندارد API SP یا ACEA مناسب را حفظ کنید.

چالش‌های ایران و راه‌حل‌ها:

• کیفیت سوخت و گوگرد: اگر سامانه پس‌پردازش دارید، از روغن Low‑SAPS استفاده و دوره‌ها را کوتاه‌تر کنید.
• ترافیک و توقف‑حرکت: فواصل تعویض محافظه‌کارانه‌تر (مثلاً ۶ تا ۸ هزار کیلومتر) مفید است.
• گردوغبار: فیلتر هوا را به‌موقع عوض کنید؛ رسوبات کمتر یعنی عمر بیشتر روغن.

اطلاعات تطبیقی: API/ILSAC/ACEA + کاربرد/مزیت/محدودیت

• API SP
  • کاربرد: بنزینی‌های مدرن، به‌ویژه GDI/TGDI.
  • مزیت: کنترل LSPI، رسوبات توربو و سایش زنجیر تایم.
  • محدودیت: الزام Low‑SAPS ندارد؛ برای DPF به ACEA Cx یا تائیدیه سازنده نگاه کنید.
• ILSAC GF‑6A
  • کاربرد: طیف وسیع 0W/5W‑20/30 با عقب‌سازگاری.
  • مزیت: صرفه‌جویی سوخت، پایداری برشی، کاهش لجن.
  • محدودیت: الزام مستقیم برای DPF ندارد؛ به ACEA/تائیدیه OEM دقت کنید.
• ILSAC GF‑6B
  • کاربرد: ویسکوزیته‌های بسیار پایین (0W‑16) برای موتورهای طراحی‌شده.
  • مزیت: حداکثر بهره‌وری سوخت.
  • محدودیت: فقط در موتوری که سازنده مجاز کرده استفاده شود.
• ILSAC GF‑7
  • کاربرد: نسل جدید با تمرکز بر سوخت و دوام.
  • مزیت: ارتقای بیشتر در LSPI، رسوبات و زنجیر تایم.
  • محدودیت: در حال استقرار؛ برچسب‌گذاری و موجودی بازار در حال تکمیل است.
• ACEA A3/B4
  • کاربرد: بنزینی/دیزلی بدون DPF، کاربری سنگین.
  • مزیت: HTHS بالا و دوام فیلم روغن.
  • محدودیت: مناسب DPF نیست؛ SAPS بالاتر.
• ACEA C2/C3
  • کاربرد: خودروهای با DPF/GPF و کاتالیست‌های حساس.
  • مزیت: Low‑SAPS برای حفاظت از سامانه پس‌پردازش.
  • محدودیت: انتخاب بین C2 (صرفه‌جویی سوخت) و C3 (دوام بالاتر) بر اساس دفترچه.

۳ نمونه محصول پیشنهادی موتورازین برای سناریوهای پرتکرار

1. سناریو توربو GDI شهری‑جاده‌ای
   • پیشنهاد: 5W‑30 تمام‌سنتتیک با API SP و ILSAC GF‑6A.
   • چرایی: کنترل LSPI، رسوبات توربو و بهبود مصرف سوخت.
   • دوره تعویض پیشنهادی: ۷ تا ۹ هزار کیلومتر یا ۶ ماه (بسته به شهر/ترافیک).
2. سناریو اروپایی با DPF/GPF
   • پیشنهاد: 5W‑30 ACEA C3 (Low‑SAPS) مطابق دفترچه.
   • چرایی: حفاظت از فیلتر دوده و کاتالیست؛ HTHS بالاتر برای دوام.
   • دوره تعویض پیشنهادی: ۶ تا ۸ هزار کیلومتر در ترافیک سنگین ایران.
3. سناریو هیبرید/کم‌مصرف ژاپنی
   • پیشنهاد: 0W‑16 (GF‑6B) یا 0W‑20 (GF‑6A) با API SP.
   • چرایی: استارت سرد سریع، کاهش مصرف سوخت و سازگاری با کلیرنس‌های تنگ.
   • دوره تعویض پیشنهادی: ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر به‌شرط رانندگی آرام و سوخت مناسب.

مشاوره انتخاب استاندارد مناسب خودرو شما: تیم موتورازین با بررسی برند/مدل، سال ساخت، کاربری و شهر محل استفاده، بهترین استاندارد و گرید را به‌صورت رایگان پیشنهاد می‌دهد.

• فرم کوتاه درخواست مشاوره:
  • نام و شماره تماس
  • برند/مدل/سال ساخت خودرو
  • نوع موتور (تنفس طبیعی/توربو، GDI یا MPI)
  • کارکرد فعلی و الگوی رانندگی (شهری/جاده‌ای/ترافیک سنگین)
  • شهر و اقلیم (گرم/معتدل/سرد)
  • استاندارد/تائیدیه درج‌شده در دفترچه (در صورت دسترسی)

سوالات متداول

تفاوت API SP با SN چیست؟

API SP نسل جدیدتر است و تمرکز ویژه‌ای بر کنترل LSPI در موتورهای GDI/TGDI دارد. همچنین بهبودهایی در کنترل رسوبات توربو، محافظت از زنجیر تایم و پایداری اکسیداسیون ارائه می‌دهد. اگر دفترچه شما SN را مجاز دانسته، استفاده از SP معمولاً به‌عنوان ارتقای سازگار توصیه می‌شود، مگر اینکه سازنده محدودیت خاصی تعیین کرده باشد.

ILSAC GF‑6 برای خودروهای قدیمی مناسب است؟

در بسیاری از خودروهای قدیمی که به ویسکوزیته‌های رایج 5W‑30 یا 10W‑40 نیاز دارند، به‌کارگیری روغن با استانداردهای جدید مثل API SP/GF‑6 می‌تواند مزایایی مانند پاکیزگی موتور و صرفه‌جویی سوخت ایجاد کند. با این حال، اگر موتور شما طراحی قدیمی دارد یا مصرف روغن بالاست، رعایت ویسکوزیته پیشنهادی سازنده مهم‌تر از دنبال کردن کم‌ویسکوزترین گزینه‌هاست.

روغن Low‑SAPS کی لازم است؟

وقتی خودرو مجهز به DPF/GPF یا کاتالیست‌های حساس است (بسیاری از اروپایی‌های جدید)، Low‑SAPS مانند ACEA C2/C3 ترجیح دارد تا از مسدود شدن فیلتر و مسمومیت کاتالیست جلوگیری شود. اگر خودروی شما فاقد این سامانه‌هاست و کاربری سنگین در اقلیم گرم دارید، A3/B4 معمولاً دوام فیلم روغن بالاتری ارائه می‌دهد.

تاثیر استاندارد بر گارانتی چیست؟

پایبندی به استاندارد و تائیدیه‌های درج‌شده در دفترچه (مثلاً API/ILSAC/ACEA و گاهی تائیدیه خاص سازنده) شرط مهم حفظ گارانتی است. استفاده از روغنی که استاندارد خواسته‌شده را ندارد، می‌تواند بهانه‌ای برای رد گارانتی باشد. بنابراین همواره برچسب استاندارد و تائیدیه را دقیق بررسی کنید.

آیا استاندارد بالاتر همیشه بهتر است؟

«بهتر» یعنی «سازگارتر با موتور و کاربری شما». استاندارد جدیدتر مثل API SP یا GF‑7 معمولاً مزایای فنی دارد؛ اما اگر موتور شما برای Low‑SAPS یا ویسکوزیته خیلی پایین طراحی نشده، انتخاب نادرست می‌تواند نتیجه معکوس بدهد. به دفترچه، اقلیم و الگوی رانندگی خود توجه کنید و از مشاوره تخصصی بهره ببرید.

جمع‌بندی:

استانداردهای ۲۰۲۴ (API SP، ILSAC GF‑6/7 و ACEA 2021+) نقشه راه انتخاب هوشمندانه روغن در ایران هستند. اگر موتور شما توربوشارژ یا GDI است، تمرکز بر کنترل LSPI و رسوبات توربو حیاتی است. برای خودروهای دارای DPF/GPF از Low‑SAPS (C2/C3) بهره بگیرید و دوره تعویض را با شرایط شهری و اقلیم تنظیم کنید. موتورازین با دسترسی به سبد کامل برندها و استانداردها، انتخابی سریع، ایمن و سازگار با شرایط واقعی ایران را برای شما آسان می‌کند.