قم در مرکز جغرافیایی کشور قرار دارد و حلقه اتصال شمال به جنوب و شرق به غرب است. این موقعیت ویژه باعث شده روزانه هزاران کامیون، اتوبوس و سواری از مسیر قم عبور کنند. از سوی دیگر، ناوگان شهری قم شامل اتوبوس‌های شرکت واحد، تاکسی‌های درون‌شهری و خودروهای خدمات عمومی است که همگی به روغن موتور استاندارد و پایدار نیاز دارند.
چالش اصلی در این شرایط، دوگانگی تقاضاست: ناوگان عبوری نیازمند گریدهای دیزلی مقاوم در پیمایش‌های بلند است، در حالی که ناوگان درون‌شهری با سیکل توقف‌وحرکت و آلودگی بالا، نیازمند تعویض‌های منظم و روغن‌های با کیفیت کنترل دوده و اکسیداسیون است.
وضعیت تقاضا و محرک‌های بازار
ناوگان عبوری؛ کامیون و اتوبوس بین‌شهری
قم در موقعیت کریدور ملی شمال–جنوب قرار دارد و همین امر باعث شده روزانه هزاران کامیون و اتوبوس مسافری از این شهر عبور کنند. بخش مهمی از این ناوگان در توقف‌های میان‌راهی اقدام به تعویض یا سرریز روغن موتور می‌کند. برای این گروه، گریدهای 15W-40 و 10W-30 با استاندارد API CK-4 یا ACEA E9 بیشترین سهم را دارند. ناوگان جدیدتر که با استاندارد یورو V و VI فعالیت می‌کند، به روغن‌های Low-SAPS نیازمند است؛ محصولاتی که با فیلتر ذرات (DPF) و سیستم‌های SCR/EGR سازگاری دارند و مانع گرفتگی یا افزایش آلایندگی می‌شوند.
ناوگان درون‌شهری؛ اتوبوس و تاکسی
شهرداری قم و شرکت‌های خصوصی حمل‌ونقل شهری بیش از صدها دستگاه اتوبوس فعال دارند و در کنار آن، هزاران تاکسی بنزینی و گازسوز نیز در حال سرویس‌دهی هستند. این ناوگان به دلیل سیکل کاری مکرر توقف و حرکت، دمای بالای موتور و ترافیک شهری، استهلاک بیشتری روی روانکار ایجاد می‌کند. روغن‌های 0W-20، 5W-30 و 10W-40 برای تاکسی‌ها و اتوبوس‌های درون‌شهری بیشترین کارایی را دارند؛ چراکه علاوه بر محافظت در دمای بالا، مصرف سوخت را نیز کاهش می‌دهند. در این بخش، تمایل به سمت محصولات نیمه‌سنتتیک و تمام سنتتیک بیشتر شده است.
ترندهای ۲۰۲۵؛ سنتتیک‌ها و Low-SAPS
بازار جهانی و داخلی روانکارها در سال ۲۰۲۵ شاهد رشد قابل‌توجه روغن‌های کم‌ویسکوز و کم‌سولفات است. این تغییر همسو با نیاز به کاهش آلایندگی و افزایش بهره‌وری انرژی است. در نتیجه، پخش روغن موتور در قم باید سبدی دوگانه ارائه کند:
- از یک سو پوشش نیاز خودروهای جدید با روغن‌های Low-SAPS و گریدهای کم‌ویسکوز.
- از سوی دیگر، پشتیبانی از ناوگان قدیمی‌تر که همچنان نیازمند روغن‌های پایدار 15W-40 یا 20W-50 هستند.
نقشه تأمین و توزیع در قم
جایگاه جغرافیایی و زیرساخت
قم درست در نقطه تلاقی آزادراه‌های اصلی کشور قرار دارد؛ آزادراه تهران–اصفهان و محور ساوه–اراک این شهر را به یکی از پرترددترین مسیرهای ایران تبدیل کرده‌اند. وجود پایانه‌های باربری، ترمینال‌های مسافری و شهرک‌های صنعتی اطراف، فرصت مناسبی برای ایجاد یک مرکز پخش روغن موتور قم فراهم می‌کند. استقرار انبارهای منطقه‌ای در نزدیکی این گره‌های ترافیکی، امکان تحویل سریع و کاهش هزینه حمل را تضمین می‌کند.
مدل‌های لجستیکی پیشنهادی
۱) انبار منطقه‌ای
یک انبار مرکزی در شعاع ۵ تا ۱۰ کیلومتری قم می‌تواند حداقل ۳۰ روز موجودی اقلام پرمصرف مانند 15W-40 و 5W-30 را ذخیره کند. این رویکرد از کمبود ناگهانی در زمان اوج سفر یا افزایش تقاضای ناوگان جلوگیری می‌کند.
۲) مخزن بالک برای مشتریان کلیدی
برای شرکت‌های حمل‌ونقل و پایانه‌های اتوبوسرانی، نصب مخازن بالک ۵ تا ۱۰ هزار لیتری در محل مقرون‌به‌صرفه است. شارژ دوره‌ای این مخازن توسط پخش‌کننده، ضمن کاهش هزینه بسته‌بندی، مدیریت موجودی را ساده‌تر می‌سازد.
۳) سرویس سیار تعویض روغن
واحدهای سیار مجهز به پمپ و تجهیزات فیلتراسیون می‌توانند در پارکینگ کامیون‌ها یا ترمینال‌های مسافربری مستقر شوند. این سرویس زمان خواب خودرو را کاهش می‌دهد و برای رانندگان عبوری یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود.
سبد محصولات کلیدی
برای اینکه پخش روغن موتور قم بتواند هم نیاز ناوگان عبوری و هم ناوگان درون‌شهری را پوشش دهد، باید یک سبد چندلایه از محصولات پرمصرف و تخصصی ارائه کند. این سبد باید بر اساس نوع ناوگان، فناوری موتور و شرایط کاری قم طراحی شود.
گریدهای دیزلی (ناوگان عبوری)
- 15W-40 CK-4/CI-4: رایج‌ترین گرید برای کامیون‌ها و اتوبوس‌های بین‌شهری؛ پایداری برشی و کنترل دوده بالا.
- 10W-30 CK-4: برای کشنده‌های جدیدتر که به صرفه‌جویی سوخت و استارت سرد مطمئن نیاز دارند.
- 10W-40 Low-SAPS (ACEA E6/E9): مناسب ناوگان یورو V/VI با DPF و SCR؛ کاهش رسوب و حفاظت از سیستم پس‌سوز.
گریدهای بنزینی و هیبریدی (ناوگان درون‌شهری)
- 0W-20 و 5W-30 API SP / ILSAC GF-6: بهترین انتخاب برای تاکسی‌های هیبریدی و سواری‌های جدید؛ کنترل LSPI و سازگاری با زنجیر تایم.
- 10W-40 SN/SL: برای خودروهای قدیمی و پرکارکرد؛ ایجاد لایه محافظ قوی در دماهای بالا.
گریدهای ویژه خدمات شهری
- 20W-50: مخصوص خودروهای فرسوده یا شرایط با مصرف روغن بالا؛ استفاده محدود و مدیریت‌شده.
- روغن موتور گازسوز (CNG Oils): طراحی‌شده برای تاکسی‌های گازسوز قم؛ مقاومت در برابر نیتراسیون و کنترل رسوبات.
جدول نگاشت ناوگان به گرید پیشنهادی
این جدول مرجعی سریع برای انتخاب روغن موتور در قم بر اساس نوع ناوگان و شرایط کاری است.
| نوع ناوگان | شرایط کاری | گرید پیشنهادی | استاندارد مرجع | توضیح کوتاه |
| اتوبوس شهری یورو V | توقف‌وحرکت، دمای بالا | 10W-40 Low-SAPS | ACEA E6/E9، API CK-4 | سازگار با DPF و SCR |
| کامیون بین‌شهری | پیمایش طولانی، بار متوسط | 15W-40 CK-4 | API CK-4 | پایداری برشی و کنترل دوده |
| کشنده یورو VI | بار سنگین، موتور پیشرفته | 10W-30 CK-4 | ACEA E9، API CK-4 | صرفه‌جویی سوخت و استارت سرد بهتر |
| تاکسی هیبریدی | ترافیک شهری فشرده | 0W-20 / 5W-30 SP | ILSAC GF-6، API SP | کنترل LSPI و حفاظت از زنجیر تایم |
| سواری قدیمی | پیمایش زیاد، موتور فرسوده | 10W-40 SN/SL | API SN/SL | لایه حفاظتی قوی در دما بالا |
برآورد حجم بازار قم
برای برنامه‌ریزی پخش روغن موتور قم لازم است میزان تقاضای تقریبی در هر بخش ناوگان بررسی شود. برآورد زیر بر اساس داده‌های موجود، الگوهای مصرف و فرضیات منطقی انجام شده است:
۱. اتوبوس‌های شهری
- حدود ۷۰۰ تا ۹۰۰ دستگاه فعال در ناوگان شرکت واحد و پیمانکاران.
- ظرفیت کارتل هر اتوبوس: ۲۴ تا ۲۸ لیتر.
- تعویض روغن هر ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر، با پیمایش متوسط ۶۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر در سال.
- نتیجه: مصرف سالانه هر اتوبوس ۹۰ تا ۱۲۰ لیتر.
- کل مصرف سالانه: ۶۳ تا ۱۰۸ هزار لیتر روغن موتور.
۲. تاکسی‌ها و خودروهای خدماتی
- حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار دستگاه تاکسی و سواری خدماتی فعال.
- ظرفیت کارتل: ۳.۵ تا ۴.۵ لیتر.
- ۲ تا ۳ بار سرویس در سال.
- مصرف سالانه هر خودرو: ۷ تا ۱۲ لیتر.
- کل مصرف سالانه: ۷۰ تا ۲۰۰ هزار لیتر روغن موتور.
۳. ناوگان عبوری (کامیون و اتوبوس بین‌شهری)
- میانگین ۳ تا ۵ هزار کامیون روزانه از مراکز خدماتی قم عبور می‌کنند.
- حدود ۵ تا ۸ درصد آن‌ها در مسیر اقدام به سرویس یا سرریز روغن می‌کنند.
- میانگین مصرف هر سرویس میان‌راهی: ۶ تا ۱۰ لیتر.
- مصرف ماهانه: ۲۷ تا ۱۲۰ هزار لیتر.
جمع‌بندی برآورد
با توجه به سه بخش فوق، حجم بازار سالانه پخش روغن موتور در قم در بازه‌ای بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار لیتر برآورد می‌شود. این ظرفیت نشان می‌دهد قم نه تنها یک شهر مصرف‌کننده، بلکه یک هاب توزیع منطقه‌ای نیز به حساب می‌آید.
پرسش‌های پرتکرار درباره پخش روغن موتور در قم
۱) برای کامیون‌های قدیمی که از قم عبور می‌کنند، چه روغن موتوری مناسب‌تر است؟
معمولاً 15W-40 با استاندارد CK-4 یا CI-4 بهترین گزینه است؛ زیرا هم محافظت کافی در شرایط بار سنگین می‌دهد و هم با سوخت‌های پرگوگرد سازگارتر است.
۲) آیا استفاده از روغن 10W-30 در ناوگان بین‌شهری ارزش اقتصادی دارد؟
بله، در کامیون‌ها و اتوبوس‌های جدیدتر که موتور در سلامت خوبی دارند، 10W-30 CK-4 می‌تواند به صرفه‌جویی ۱ تا ۲ درصدی در مصرف سوخت و استارت سرد بهتر کمک کند.
۳) تاکسی‌های هیبریدی و بنزینی قم به چه روغنی نیاز دارند؟
توصیه می‌شود از روغن‌های 0W-20 یا 5W-30 با استاندارد API SP و ILSAC GF-6 استفاده شود. این گریدها از زنجیر تایم محافظت کرده و خطر احتراق زودرس (LSPI) را کاهش می‌دهند.
۴) بازه تعویض روغن موتور در اتوبوس‌های شهری قم چقدر است؟
معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر متداول است، اما در صورت استفاده از آنالیز دوره‌ای روغن می‌توان بازه را دقیق‌تر تعیین و حتی طولانی‌تر کرد.
۵) چگونه می‌توان از اصالت روغن موتور مطمئن شد؟
- خرید از پخش‌کننده معتبر در قم
- بررسی برگه آنالیز (COA) و برگه اطلاعات فنی (TDS)
- توجه به پلمب و بسته‌بندی اصلی
- مقایسه شماره بچ روی ظرف با اسناد کارخانه
جمع‌بندی؛ قم به‌عنوان کانون توزیع روغن موتور
قم با موقعیت جغرافیایی استراتژیک در مسیر کریدور شمال–جنوب، تنوع بالای ناوگان عبوری و درون‌شهری، و زیرساخت‌های لجستیکی مناسب، به یکی از نقاط کلیدی برای پخش روغن موتور در کشور تبدیل شده است. تحلیل بازار نشان می‌دهد که حجم تقاضای سالانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار لیتر متغیر است و این رقم ظرفیت قابل توجهی برای سرمایه‌گذاری در انبارداری، شبکه توزیع و خدمات جانبی فراهم می‌کند.
رشد ترندهای ۲۰۲۵ مانند گرایش به روغن‌های سنتتیک، Low-SAPS و قراردادهای خدمات‌محور (SLA)، فرصت‌هایی برای تأمین‌کنندگان ایجاد کرده تا از فروش صرف محصول فراتر رفته و خدماتی مانند پایش وضعیت روغن، سرویس سیار و مدیریت موجودی (VMI) را ارائه دهند. در چنین شرایطی، هر پخش‌کننده‌ای که بتواند کیفیت ثابت، تحویل سریع و خدمات فنی مطمئن را تضمین کند، سهم بیشتری از بازار قم را در اختیار خواهد داشت.
اگر مدیریت هزینه و افزایش طول عمر ناوگان برایتان اهمیت دارد، با موتورازین همراه شوید. ما در کنار پخش عمده، مشاوره فنی و انتخاب گرید مناسب را هم ارائه می‌دهیم تا ناوگان عبوری و درون‌شهری قم همیشه آماده حرکت بماند. برای دریافت مشاوره اختصاصی و پیشنهاد همکاری، همین حالا با کارشناسان موتورازین تماس بگیرید.