در سامانه‌های حمل‌ونقل ریلی و مترو، کارایی تجهیزات به‌طور مستقیم به انتخاب و نگهداری صحیح روانکارها بستگی دارد. روانکارهای تخصصی نه‌تنها باعث کاهش اصطکاک در سوزن‌ها، بلبرینگ‌ها، موتورهای کششی و سیستم‌های ترمز می‌شوند، بلکه در ایمنی عملکرد و طول عمر تجهیزات نیز نقش حیاتی دارند. با این حال، برخی اشتباهات رایج در فرآیند نگهداری روانکارها می‌تواند تأثیرات مخربی بر تجهیزات ریلی داشته باشد و منجر به کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های تعمیراتی شود. در این مقاله با بررسی ۵ خطای پرتکرار در نگهداری روانکارهای تجهیزات ریلی، راهکارهای تخصصی برای جلوگیری از آن‌ها ارائه می‌دهیم تا مهندسان بهره‌برداری و تکنسین‌های نگهداری، تصمیم‌های آگاهانه‌تری در حوزه روانکاری اتخاذ کنند.
خطای اول: استفاده از روانکارهای نامناسب برای شرایط اقلیمی
چرا مهم است؟
بسیاری از اپراتورها بدون در نظر گرفتن شرایط دمایی، رطوبت، یا حتی میزان آلودگی محیط، از روانکارهای عمومی یا ارزان‌قیمت برای تجهیزات حساس ریلی استفاده می‌کنند. این تصمیم ممکن است در کوتاه‌مدت صرفه‌جویی به نظر برسد، اما در بلندمدت باعث کاهش ویسکوزیته، سایش شدید قطعات و افزایش خرابی می‌شود.
راهکار تخصصی
- انتخاب روانکارهای دارای تاییدیه بین‌المللی مانند EN 12081 یا ISO 6743
- استفاده از برندهای تخصصی مانند فول پرایم یا پترونول برای شرایط سرد یا مرطوب
- اجرای برنامه‌های تست دوره‌ای عملکرد روانکار در فصول مختلف
خطای دوم: عدم بررسی منظم آلودگی روانکار
پیامدهای پنهان
آلودگی با آب، گرد و غبار یا فلزات ریز در روانکار می‌تواند عملکرد سیستم‌های ترمز، کمپرسورها یا یاتاقان‌ها را مختل کرده و منجر به سایش سریع قطعات شود. در اغلب تعمیرگاه‌های ریلی، فرآیند نمونه‌گیری و آنالیز روانکار نادیده گرفته می‌شود.
راهکار تخصصی
- تعریف پروتکل‌های نمونه‌برداری ماهانه یا فصلی
- استفاده از روانکارهایی با فیلتر طبیعی یا افزودنی ضدآب مانند نفت پارس یا بهران رانا
- بررسی ویسکوزیته، سطح آلودگی فلزی و میزان آب محلول
خطای سوم: نگهداری ناصحیح در انبار و مکان نگهداری روانکار
چه اشتباهی اتفاق می‌افتد؟
روانکارها اغلب در محیط‌هایی با نور مستقیم، دمای بالا یا رطوبت انبار می‌شوند که باعث افت کیفیت، اکسیداسیون یا تشکیل رسوب می‌گردد. حتی برندهای معتبر مانند ایرانول یا سوپر پیشتاز نیز در چنین شرایطی دچار افت کارایی می‌شوند.
راهکار تخصصی
- انبارداری در مکان خشک، خنک و دور از تابش مستقیم
- استفاده از ظروف کاملاً درزگیر و ثبت تاریخ تولید و مصرف
- آموزش انبارداران با چک‌لیست‌های استاندارد
خطای چهارم: روانکاری بیش از حد یا کمتر از حد مجاز
پیامدهای افراط و تفریط
گریس‌کاری یا روانکاری بیش‌ازحد باعث افزایش فشار در بلبرینگ‌ها و آسیب به کاسه‌نمدها می‌شود. از طرفی روانکاری ناکافی نیز منجر به خشکی و سایش شدید خواهد شد.
راهکار تخصصی
- استفاده از روانکارهای نیمه‌جامد مانند فلو مکس برای سوزن‌های متحرک
- بهره‌گیری از دستگاه‌های اتوماتیک اندازه‌گیری میزان تزریق
- آموزش تکنسین‌ها بر اساس نمودارهای چک‌لیستی کارخانه‌سازنده
خطای پنجم: نادیده گرفتن سازگاری بین روانکارهای مختلف
چرا سازگاری اهمیت دارد؟
اختلاط روانکارهای پایه معدنی با سینتتیک یا روانکارهای دارای افزودنی‌های ناسازگار می‌تواند باعث ایجاد ژل، رسوب یا افت عملکرد شود. بسیاری از تعمیرگاه‌ها بدون توجه به ترکیب شیمیایی روانکارها، محصولات مختلف را با هم جایگزین می‌کنند.
راهکار تخصصی
- بررسی MSDS روانکارها پیش از اختلاط
- پایبندی به یک برند در سیستم‌های حساس (مثلاً ردلوب یا فول لایف برای قطعات برقی مترو)
- مستندسازی تاریخچه مصرف و تغییر روانکارها در هر تجهیزات
جدول مقایسه: پیامدهای ۵ اشتباه رایج و راهکارهای پیشنهادی
جدول ارائه‌شده در پیوست، یک جمع‌بندی کاربردی و فشرده از پنج اشتباه رایج در نگهداری روانکارهای ریلی و مترو به همراه پیامدهای آن‌ها، راهکارهای اصلاحی و برندهای پیشنهادی است. این ساختار کمک می‌کند تا تکنسین‌ها و مهندسان بهره‌برداری بتوانند به‌سرعت نقاط ضعف عملکرد روانکاری خود را شناسایی کرده و اقدامات بهبود را بر اساس برندهای قابل‌اعتماد مانند پترونول، فلو مکس یا بهران رانا اجرا کنند. همچنین این جدول برای جلسات آموزشی داخلی و چک‌لیست‌های بازرسی دوره‌ای کاملاً قابل استفاده است.
| اشتباه رایج | پیامد محتمل | راهکار پیشنهادی | برندهای مناسب |
|---|---|---|---|
| انتخاب روانکار نامناسب | افزایش سایش | انتخاب بر اساس دمای محیط | فول پرایم، پترونول |
| عدم بررسی آلودگی | خرابی سریع یاتاقان | آنالیز فصلی روانکار | نفت پارس، بهران رانا |
| انبارداری نادرست | افت کیفیت روانکار | محیط کنترل‌شده، ظروف درزگیر | ایرانول، سوپر پیشتاز |
| روانکاری افراطی یا ناکافی | آسیب مکانیکی | تنظیم برنامه روانکاری | فلو مکس، پارس کلاس |
| اختلاط ناسازگار روانکارها | تشکیل ژل و رسوب | بررسی سازگاری شیمیایی | ردلوب، فول لایف |
سوالات متداول
1.آیا روانکار صنعتی می‌تواند در تمامی شرایط آب‌وهوایی کارآمد باشد؟
خیر. روانکارها باید متناسب با دمای محیط، میزان رطوبت و فشار عملیاتی انتخاب شوند. برندهایی مانند فول مکس و پترونول انواع خاصی برای شرایط مرطوب و سرد تولید کرده‌اند.
2.چند وقت یک‌بار باید روانکارها در سیستم مترو تعویض شوند؟
بسته به نوع روانکار و فشار کاری، معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار. در برخی موارد پرتنش، آنالیز ماهانه توصیه می‌شود.
3.آیا استفاده از چند برند روانکار در یک سیستم مجاز است؟
تنها در صورتی که روانکارها از نظر شیمیایی سازگار باشند. استفاده ترکیبی بدون بررسی MSDS توصیه نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
نگهداری صحیح روانکارهای تجهیزات ریلی و مترو، یکی از عوامل کلیدی در افزایش عمر قطعات، کاهش هزینه‌های نگهداری و ارتقای ایمنی سامانه‌های حمل‌ونقل است. با اجتناب از خطاهای رایج و بهره‌گیری از راهکارهای پیشنهادی، تکنسین‌ها و مدیران تعمیرات می‌توانند عملکرد بهینه‌تری در سیستم‌های روانکاری داشته باشند. استفاده از برندهای تأییدشده و تخصصی نیز تضمینی برای کاهش ریسک‌های عملیاتی خواهد بود.
موتور آرا رازین با شناخت عمیق از الزامات خاص تجهیزات ریلی و مترو، ارائه‌دهنده‌ی مجموعه‌ای تخصصی از روانکارهای صنعتی، آنالیزهای دوره‌ای و مشاوره‌های فنی است. این مجموعه با همکاری برندهایی مانند پترونول، فلو مکس و بهران رانا، راهکارهایی مؤثر برای نگهداری و انتخاب روانکار مناسب در محیط‌های پرتنش مترو و راه‌آهن فراهم می‌آورد. همراهی با موتور آرا رازین، به معنای اطمینان از کیفیت، ایمنی و پشتیبانی مستمر در یکی از حساس‌ترین حوزه‌های حمل‌ونقل کشور است.
بدون نظر