در صنایع ریلی، روانکارها یکی از ارکان حیاتی در عملکرد ایمن، بی‌وقفه و کم‌هزینه‌ی سیستم‌ها هستند. قطارهای شهری، متروها و خطوط بین‌شهری برای فعالیت در شرایط دشوار محیطی، به روانکارهایی نیاز دارند که مطابق با سخت‌ترین استانداردهای بین‌المللی طراحی و ارزیابی شده‌اند. از جمله معتبرترین این استانداردها می‌توان به EN 12081، ISO 6743/9 و UIC 518-3 اشاره کرد. در این مقاله، به بررسی دقیق این استانداردها، ویژگی‌های روانکارهای سازگار با آن‌ها و برندهای معتبر ایرانی و بین‌المللی خواهیم پرداخت.
معیار روانکار چرخ و ریل در اروپا: استاندارد EN 12081
تعریف و دامنه کاربرد
استاندارد EN 12081 به‌طور خاص به مشخصات روانکارهایی می‌پردازد که برای تماس مستقیم چرخ با ریل در خطوط مترو و قطارهای سبک شهری استفاده می‌شوند. این استاندارد، پارامترهایی چون ویسکوزیته در دمای پایین، مقاومت در برابر شست‌وشو و خواص اصطکاکی را بررسی می‌کند.
الزامات کلیدی EN 12081
- پایداری در برابر آب و مه‌نمک
- توانایی چسبندگی بالا به سطح فلزی ریل‌ها
- مقاومت حرارتی مناسب برای محیط‌های گرم تابستانی
- سازگاری با سیستم‌های خودکار روانکاری ریل
برندهای سازگار پیشنهادی
- پترونول RailMax EP
- فول لایف UrbanTrack Grease
- نفت پارس پارس کلاس R-Grease
طبقه‌بندی روانکارهای متحرک ریلی: استاندارد ISO 6743/9
مفهوم استاندارد
استاندارد ISO 6743/9 به دسته‌بندی انواع گریس‌ها و روغن‌های صنعتی برای کاربردهای متحرک مانند بلبرینگ‌ها، جعبه‌دنده‌های قطار، اکسل‌ها و مکانیزم‌های درب واگن‌ها می‌پردازد.
دسته‌بندی‌های مهم در ISO 6743/9
- L-XCCHA: گریس با پایه لیتیومی و افزودنی ضدسایش
- L-XBFIB: گریس مقاوم به دمای بالا برای بلبرینگ‌های ترمز ریلی
- L-XBBEB: گریس مقاوم به بار شدید برای اکسل
مثال‌هایی از روانکارهای مطابق با ISO
- ایرانول Grexon Rail EP
- ردلوب GearPro Rail G95
- سوپر پیشرو TrackDrive HT
آزمایش‌ها و تأییدیه‌های میدانی: استاندارد UIC 518-3
رویکرد ارزیابی عملکرد واقعی
استاندارد UIC 518-3 توسط اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها تدوین شده و شامل روش‌های آزمون در شرایط واقعی بهره‌برداری است. برخلاف استانداردهای آزمایشگاهی، این استاندارد روی عملکرد در طول زمان، در شرایط مرطوب، دمای متغیر و سایش مداوم تمرکز دارد.
آزمون‌های کلیدی در UIC 518-3
- تحلیل رفتاری در زمان توقف قطار در مناطق گرمسیری
- عملکرد روانکار در سرعت‌های بالا
- کاهش صدای سایش چرخ-ریل
- زمان‌بندی مناسب روانکاری مجدد
برندهای مورد تأیید برخی پروژه‌ها
- نفت بهران Behran RANA Rail EP2
- فلو مکس MetroSyn
- رونیا RailLine Defense
معیارهای انتخاب روانکار در خطوط مترو و قطار شهری
فاکتورهای کلیدی برای خریداران و مدیران فنی
در انتخاب روانکار مناسب برای خطوط مترو و ریلی، باید موارد زیر را مدنظر داشت:
- سازگاری با سیستم روانکاری خودکار ریل (ALCS)
- پایداری در برابر آب، برف و شرایط اسیدی در ایستگاه‌های زیرزمینی
- حداقل‌سازی نیاز به روانکاری مجدد
- کاهش ارتعاش و نویز در عبور از قوس‌ها و سوزن‌ها
لیست پیشنهادهای تخصصی
- گریس مقاوم به شست‌وشوی آب برای سطوح باز ریل: سوپر پیشتاز AquaMax EP، پترونول HydroShield Rail
- روغن دنده برای جعبه‌دنده ترمز قطار: بهران رانا RailGear HT, فول مکس MetroSync HD
تفاوت کاربرد گریس و روغن در سامانه‌های ریلی
جدول زیر با هدف مقایسه عملی میان دو نوع روانکار رایج در سیستم‌های ریلی طراحی شده است. گریس ریلی عمدتاً برای نقاط اصطکاکی مانند ریل و چرخ استفاده می‌شود و به‌دلیل چسبندگی بالا، در برابر شست‌وشو مقاوم است. در مقابل، روغن ریلی برای سیستم‌های بسته مانند گیربکس و ترمز کاربرد دارد و نیاز به روانکاری مجدد بیشتری دارد. این تمایز به مدیران فنی کمک می‌کند تا متناسب با محل استفاده، نوع روانکار بهینه را انتخاب کنند.
| ویژگی | گریس ریلی | روغن ریلی |
|---|---|---|
| کاربرد اصلی | ریل و چرخ، اکسل | گیربکس، کمپرسور، ترمز |
| مقاومت به شست‌وشو | بسیار بالا | متوسط |
| پایداری حرارتی | بالا | بستگی به گرید |
| فرکانس روانکاری مجدد | پایین | متوسط تا بالا |
توصیه‌های نگهداری و استفاده از روانکارهای ریلی
نکات کاربردی
- نگهداری روانکارها در انبار خشک، با تهویه مناسب و دمای زیر ۲۵ درجه
- عدم ترکیب برندهای مختلف بدون آزمایش هم‌خوانی
- بررسی دوره‌ای آلودگی گریس به ذرات ریز فلز یا آب
- استفاده از ظرف‌های مات برای جلوگیری از آسیب نوری
سوالات متداول
1.آیا می‌توان از روانکار خودرو برای خطوط مترو استفاده کرد؟
خیر؛ روانکارهای ریلی باید دارای ساختار شیمیایی خاص، مقاومت بالا به فشار و سایش و همچنین سازگاری با سیستم‌های ریل و چرخ باشند.
2.آیا تغییر برند روانکار باعث کاهش کارایی می‌شود؟
در صورت رعایت گرید و استاندارد، خیر؛ اما توصیه می‌شود از برندهای معتبر و دارای تأییدیه UIC استفاده شود.
3.بهترین برند ایرانی برای روانکارهای مترو کدام است؟
برندهایی مانند پترونول، نفت بهران و ردلوب در پروژه‌های داخلی ریلی موفق عمل کرده‌اند.
نتیجه‌گیری :
در دنیای پرسرعت و دقیق حمل‌ونقل ریلی، انتخاب روانکار مناسب نه‌تنها به کاهش هزینه‌های نگهداری کمک می‌کند، بلکه عملکرد قطارها را در بلندمدت تضمین می‌نماید. تطابق با استانداردهای بین‌المللی همچون EN 12081، ISO 6743/9 و UIC 518-3 باید محور تصمیم‌گیری فنی در انتخاب روانکار باشد. برندهای معتبر داخلی نظیر پترونول، نفت پارس، فول لایف و نفت بهران، با توسعه فرمولاسیون‌های خاص برای این صنعت، گزینه‌های قابل اعتمادی در دسترس مدیران پروژه‌ها و پیمانکاران ریلی هستند.
موتور آرا رازین با تخصص در حوزه روانکارهای صنعتی و ریلی، مرجع قابل اتکایی برای مشاوره، تأمین و تحلیل فنی روانکارها در پروژه‌های مترو و راه‌آهن به‌شمار می‌رود. این مجموعه با آشنایی عمیق نسبت به استانداردهایی مانند EN 12081 و ISO 6743/9، و سابقه همکاری با برندهایی نظیر پترونول، بهران رانا و فلو مکس، راهکارهایی مطابق نیازهای فنی شرکت‌های پیمانکار و بهره‌بردار خطوط ریلی ارائه می‌کند. برای دریافت مشاوره تخصصی و انتخاب روانکار سازگار با شرایط محیطی و سیستم‌های ریلی، می‌توانید از خدمات موتور آرا رازین بهره‌مند شوید.
بدون نظر