راهنمای کامل خواندن اعداد ویسکوزیته مانند 10W-40
در دنیای نگهداری خودرو، روغن موتور یکی از عناصر کلیدی برای عملکرد مناسب، روانکاری، و محافظت از موتور است. اما انتخاب روغن موتور مناسب، تنها به برند یا قیمت محدود نمی‌شود. درک صحیح از استاندارد SAE و اعدادی که روی بطری روغن‌ها درج شده‌اند، نقش بسیار مهمی در تصمیم‌گیری درست دارد.
در این مقاله، با زبانی ساده اما فنی، به بررسی استاندارد SAE، معنی اعداد ویسکوزیته مانند 5W-30 یا 10W-40، و نحوه انتخاب درست روغن موتور بر اساس شرایط خودرو، آب‌وهوا و سبک رانندگی می‌پردازیم.
SAE چیست و چرا مهم است؟
SAE مخفف عبارت Society of Automotive Engineers به‌معنای انجمن مهندسین خودرو است؛ یک سازمان معتبر آمریکایی که استانداردهای مختلفی در زمینه خودرو، از جمله سیستم طبقه‌بندی ویسکوزیته روغن موتور را تدوین کرده است.
استاندارد SAE با تعریف یک سیستم عددی، به ما این امکان را می‌دهد که بفهمیم روغن در شرایط سرد و گرم چگونه رفتار می‌کند. این اطلاعات برای انتخاب روغن مناسب بسیار حیاتی است، چرا که روانکاری ناکافی یا بیش‌از‌حد غلیظ بودن روغن، هر دو می‌توانند به عملکرد موتور آسیب بزنند.
ویسکوزیته چیست؟
ویسکوزیته یا گرانروی به زبان ساده یعنی میزان مقاومت روغن در برابر جاری شدن.
- روغن با ویسکوزیته پایین (رقیق)، در سرما سریع‌تر جریان می‌یابد.
- روغن با ویسکوزیته بالا (غلیظ)، در دماهای بالا پایداری بیشتری دارد.
وظیفه‌ی اصلی روغن، ایجاد یک لایه روان‌کننده بین قطعات متحرک موتور است. اگر ویسکوزیته روغن در هوای سرد بیش‌از‌حد بالا باشد، روغن به سختی پمپاژ می‌شود و موتور در استارت سرد آسیب می‌بیند. اگر در دمای بالا بیش‌از‌حد رقیق شود، نمی‌تواند از قطعات به‌خوبی محافظت کند.
ساختار عددی SAE چگونه کار می‌کند؟ مثل 10W-40
عددهای درج‌شده روی بطری روغن موتور، شامل دو عدد و یک حرف W هستند.
مثال: 10W-40
- عدد اول (10W): مربوط به رفتار روغن در هوای سرد است. W مخفف Winter یا زمستان است. هرچه این عدد کمتر باشد، روغن در سرما روان‌تر است. مثلاً 0W از 10W در دمای پایین بهتر عمل می‌کند.
- عدد دوم (40): بیانگر رفتار روغن در دمای بالا و شرایط عملکرد گرم موتور است. هرچه این عدد بالاتر باشد، روغن در گرمای زیاد غلیظ‌تر باقی می‌ماند و بهتر از موتور محافظت می‌کند.
یعنی روغن 10W-40 در سرما مثل یک روغن با ویسکوزیته 10 و در گرما مثل یک روغن با ویسکوزیته 40 رفتار می‌کند.
چرا روغن‌های چند درجه‌ای مهم‌تر هستند؟
در گذشته، روغن‌ها فقط تک‌درجه‌ای بودند مثلاً SAE 30، اما عملکرد آن‌ها در شرایط آب‌وهوایی مختلف محدود بود. امروزه، اکثر روغن‌ها چنددرجه‌ای (Multi-grade) هستند و برای استفاده در دماهای مختلف طراحی شده‌اند.
روغن چنددرجه‌ای باعث می‌شود:
- در هوای سرد سریع‌تر به همه قطعات برسد (استارت راحت‌تر)
- در دمای بالا غلیظ باقی بماند (محافظت بیشتر)
انتخاب روغن موتور بر اساس دما و شرایط محیطی
اگر در مناطق سردسیر زندگی می‌کنید یا زمستان‌های سخت دارید، استفاده از روغن‌هایی مثل 0W-20 یا 5W-30 توصیه می‌شود.
در مناطق گرم‌تر یا برای خودروهای سنگین‌تر، روغن‌هایی مثل 10W-40 یا 20W-50 عملکرد بهتری دارند.
در شهرهای معتدل مانند تهران یا اصفهان، معمولاً 10W-40 انتخاب متعادل و مناسبی است.
انتخاب ویسکوزیته بر اساس نوع خودرو
- خودروهای جدید با تکنولوژی بالا (مثل هیبریدها یا توربوشارژ): اغلب نیاز به روغن با ویسکوزیته پایین‌تر مثل 0W-20 یا 5W-30 دارند.
- خودروهای ایرانی یا اقتصادی (مانند پراید، پژو، سمند): معمولاً با روغن 10W-40یا 15W-40 به‌خوبی کار می‌کنند.
- خودروهای قدیمی یا فرسوده: نیاز به روغن غلیظ‌تر مثل 20W-50 دارند تا افت تراکم موتور را جبران کند.
اشتباهات رایج در انتخاب روغن با استاندارد SAE
- انتخاب روغن فقط بر اساس قیمت یا برند، بدون توجه به ویسکوزیته
- استفاده از روغن بسیار غلیظ برای موتورهای دقیق و جدید
- استفاده از روغن رقیق در دمای بسیار بالا
- نادیده گرفتن شرایط اقلیمی و سبک رانندگی
- بی‌توجهی به دفترچه راهنمای خودرو
نکات تکمیلی
- روغن رقیق‌تر استارت سریع‌تری در صبح دارد اما ممکن است در گرمای شدید محافظت کافی نداشته باشد.
- روغن غلیظ‌تر در دمای بالا بهتر عمل می‌کند اما استارت سرد سخت‌تری دارد.
- افزودنی‌های مدرن در روغن‌ها کمک می‌کنند ویسکوزیته در شرایط مختلف حفظ شود.
نتیجه‌گیری
درک درست از استاندارد SAE، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در انتخاب روغن موتور مناسب است.
شناخت عددهای ویسکوزیته و انتخاب درست بر اساس فصل، شرایط رانندگی، نوع خودرو و سبک استفاده، می‌تواند به‌شکل قابل توجهی عمر مفید موتور را افزایش دهد، مصرف سوخت را کاهش دهد و از هزینه‌های سنگین تعمیراتی جلوگیری کند.
بدون نظر