روغن موتور مناسب خودرو من کدام است؟ راهنمای انتخاب هوشمندانه 2024

 چرا انتخاب درست روغن، هزینه نگهداری را کاهش می‌دهد؟

اگر به‌دنبال «انتخاب روغن موتور» مطمئن برای خودروی خود در ایران هستید، بدانید روغن درست می‌تواند تا چندین برابر هزینه‌های تعمیرات سنگین را کاهش دهد. روغن مناسب با گران‌روی درست (SAE)، استاندارد معتبر (API/ACEA/ILSAC) و پایه سازگار با شرایط اقلیمی و سبک رانندگی، اصطکاک و سایش را کم کرده، مصرف سوخت را بهینه می‌کند و استارت سرد را آسان‌تر می‌سازد. چالش اصلی رانندگان ایرانی، تطبیق این سه عامل با بودجه و شرایط واقعی (ترافیک، اقلیم گرم یا سرد، موتور توربو یا GDI) است. راه‌حل؟ یک نقشه‌راه ساده: اول اقلیم و دمای محیط، بعد توصیه دفترچه خودرو، سپس استاندارد کیفیت و در نهایت بودجه و طول دوره استفاده. در ادامه همه این‌ها را به‌صورت کاربردی و با مثال‌های واقعی مرور می‌کنیم.

انتخاب علمی روغن یعنی کاهش استهلاک قطعات، کاهش مصرف سوخت در ترافیک و تأخیر در تشکیل رسوبات و لجن (سلج) داخل موتور.

گران‌روی (SAE) چیست و چطور انتخابش کنیم؟

شاخص SAE مانند 5W-30 یا 10W-40 نشان می‌دهد روغن در سرما و گرما چقدر روان است. عدد قبل از W برای رفتار در استارت سرد و عدد بعدی برای پایداری در دمای کاری موتور است. برای ایران، تفاوت دمایی بین مناطق سردسیر و گرمسیر قابل‌توجه است، بنابراین انتخاب SAE باید با اقلیم و سبک رانندگی هماهنگ باشد. به‌طور کلی، هرچه عدد قبل از W کمتر باشد، استارت سرد آسان‌تر است؛ و هرچه عدد دوم بالاتر باشد، تحمل حرارتی در گرما و رانندگی پرفشار بهتر می‌شود. اما افراط در افزایش گران‌روی دوم می‌تواند مصرف سوخت را بالا ببرد و استارت سرد را سخت‌تر کند.

جدول تطبیق اقلیم ایران با SAE

در ایران با تنوع بالای اقلیمی، انتخاب یک گرانروی واحد برای همه مناطق اشتباه است. برای مثال، خودرویی در اردبیل با دمای منفی ده درجه نیاز به روغنی دارد که حتی در سرمای زیاد، به‌سرعت پمپ شود؛ در حالی که همان خودرو در اهواز باید در برابر گرمای ۵۰ درجه پایداری داشته باشد.
به همین دلیل، توصیه می‌شود پیش از انتخاب روغن، دفترچه راهنمای خودرو و شرایط واقعی رانندگی (اقلیم، نوع مسیر، سن خودرو، ترافیک) را مدنظر قرار دهید.

در برندهای معتبر ایرانی مانند پترونول، بهران، ایرانول و پارس، طیف گسترده‌ای از روغن‌های 0W-20 تا 10W-40 عرضه می‌شود که با استانداردهای API SP و ACEA C3 سازگارند و نیاز رانندگان در مناطق سردسیر تا گرمسیری را پوشش می‌دهند.

تفاوت 0W-20، 5W-30، 10W-40 برای خودروهای داخلی/خارجی

• 0W-20: بسیار روان در سرما، مناسب موتورهای جدید با کلیرنس پایین و طراحی اقتصادی سوخت. بیشتر در برخی خودروهای وارداتی/مدرن توصیه می‌شود. در مناطق بسیار گرم و کارکرد سنگین، تنها در صورت توصیه سازنده استفاده شود.
• 5W-30: انتخاب متعادل برای اکثر خودروهای جدید داخلی و خارجی؛ تعادل بین صرفه‌جویی سوخت و حفاظت. «SAE 5W-30 در ایران» برای اقلیم‌های معتدل بهترین پوشش را می‌دهد.
• 10W-40: برای موتورهای قدیمی‌تر یا پرکارکرد داخلی (مانند برخی تیپ‌های پژو/سمند/پراید قدیمی) که به گران‌روی بالاتر در دمای کاری نیاز دارند. در سرما کمی کندتر از 5W-30 است.

استانداردهای API/ACEA/ILSAC برای بازار ایران

علاوه بر SAE، سطح کیفیت روغن را باید با استانداردهای بین‌المللی سنجید. API، ACEA و ILSAC معیارهایی برای کنترل رسوب، محافظت از زنجیر تایم، توربو و جلوگیری از پدیده LSPI (در موتورهای GDI) ارائه می‌کنند. انتخاب روغن موتور صحیح استاندارد، مخصوصاً برای موتورهای توربوشارژ یا تزریق مستقیم بنزین، حیاتی است.

API SP و معادل‌های متداول در ایران

• API SP: نسل جدید با بهبود در کنترل رسوب، محافظت زنجیر تایم و کاهش LSPI؛ مناسب موتورهای مدرن، به‌ویژه GDI و توربو.
• API SN/SN Plus: یک نسل قبل از SP؛ هنوز برای بسیاری از خودروهای داخلی/خارجی متداول است. SN Plus روی LSPI بهتر از SN عمل می‌کند.
• برای دیزل‌های سبک: API CK-4/CI-4 بسته به سال ساخت و توصیه سازنده.

ACEA A3/B4، C3 برای خودروهای توربو و GDI

• ACEA A3/B4: ویسکوزیته پایدار و TBN بالاتر؛ مناسب برخی موتورهای اروپایی و کارکردهای طولانی. اغلب در 5W-40/0W-40 دیده می‌شود.
• ACEA C3: Low/Mid SAPS؛ سازگار با مبدل کاتالیستی و فیلتر ذرات (DPF/GPF). پیشنهاد برای موتورهای توربو/GDI جهت کاهش رسوب و محافظت از سیستم پس‌پردازش.
• ILSAC GF-6: تمرکز بر صرفه‌جویی سوخت، محافظت از زنجیر تایم و کنترل LSPI؛ معمولاً روی 0W-20/5W-30.

اگر موتور شما توربو یا GDI است، API SP به‌همراه ACEA C3 (یا ILSAC GF-6 برای ویسکوزیته‌های اقتصادی) انتخاب امن‌تری است.

نوع پایه روغن: مینرال، نیمه‌سنتتیک یا سنتتیک کامل؟

پایه روغن روی پایداری حرارتی، تمیزی موتور و طول عمر روغن اثر مستقیم دارد. روغن مینرال اقتصادی‌تر است اما در گرما و ترافیک سریع‌تر افت کیفیت می‌دهد. نیمه‌سنتتیک تعادلی منطقی برای بیشتر خودروهای داخلی فراهم می‌کند. سنتتیک کامل بهترین محافظت در استارت سرد، رانندگی پرفشار و اقلیم گرم ارائه می‌دهد.

مقایسه فنی و هزینه مالکیت در ۱۵هزار کیلومتر

• مینرال (مثلاً 10W-40 API SL/SM): دفعات تعویض در ۱۵هزار کیلومتر: 3 بار (هر 5هزار). مزیت: قیمت اولیه کمتر. چالش: اکسیداسیون سریع‌تر، رسوب بیشتر در ترافیک.
• نیمه‌سنتتیک (مثلاً 10W-40/5W-30 API SN): دفعات تعویض: 2 بار (هر 7–8هزار). مزیت: تعادل قیمت/کیفیت. چالش: در گرمای شدید از سنتتیک کامل ضعیف‌تر است.
• سنتتیک کامل (مثلاً 5W-30/5W-40 API SP ACEA C3): دفعات تعویض: 1 تا 2 بار (هر 10–12هزار بسته به سازنده/شرایط). مزیت: تمیزی موتور، محافظت توربو، استارت سرد عالی. چالش: قیمت اولیه بیشتر اما دفعات تعویض کمتر.

اگر سالانه ۱۵هزار کیلومتر می‌رانید، سنتتیک کامل با دفعات تعویض کمتر و کاهش ریسک‌های حرارتی، اغلب «هزینه مالکیت» رقابتی یا حتی پایین‌تری نسبت به مینرال ایجاد می‌کند، به‌خصوص در اقلیم گرم/ترافیک.

سناریوهای واقعی انتخاب

۱) خودرو پرکارکرد شهری + ترافیک سنگین

• چالش: دمای روغن بالا، توقف/حرکت مداوم، رقیق‌شدن روغن با سوخت.
• پیشنهاد: 5W-30 API SP یا 5W-40 سنتتیک کامل (برای موتورهای فرسوده‌تر). ACEA C3 برای تمیزی و محافظت بیشتر توصیه می‌شود.
• دوره تعویض: کوتاه‌تر از دفترچه اگر مسیرهای کوتاه زیاد دارید (مثلاً هر ۷–۸هزار برای سنتتیک).

۲) سفرهای طولانی/بین‌شهری

• چالش: پایداری در دور ثابت، دمای پایدار اما مسافت زیاد.
• پیشنهاد: 5W-30 با ILSAC GF-6 (صرفه‌جویی سوخت) یا 5W-40 A3/B4 برای خودروهای اروپایی.
• نکته: کیفیت فیلتر هوا و سوخت روی تمیزی روغن اثر جدی دارد.

۳) موتور توربوشارژ/تزریق مستقیم (GDI)

• چالش: گرمای بالا، خطر LSPI، تشکیل دوده روی سوپاپ‌ها.
• پیشنهاد: 5W-30 یا 0W-30 با API SP و ACEA C3/ILSAC GF-6؛ برای رانندگی پرفشار در گرما، 5W-40 C3.
• نکته: رعایت دوره تعویض و خنک‌کردن توربو پس از فشار بالا (مدت کوتاه درجا کارکردن).

چک‌لیست انتخاب سریع ( ۱۰ گام عملی)

1. دفترچه راهنمای خودرو را بررسی کنید: SAE و API/ACEA پیشنهادی.
2. اقلیم شهر خود را مشخص کنید: سرد، معتدل، گرم.
3. سبک رانندگی را بسنجید: شهری پرترافیک، بین‌شهری، پرفشار.
4. نوع موتور: تنفس طبیعی، توربو، GDI.
5. وضعیت سلامت موتور: نو، پرکارکرد، مصرف روغن.
6. انتخاب SAE: برای سردسیر 0W/5W؛ برای معتدل 5W-30؛ برای گرم 5W-40/10W-40.
7. انتخاب استاندارد: حداقل API SN؛ برای مدرن/توربو API SP + ACEA C3/ILSAC GF-6.
8. انتخاب پایه: بودجه محدود=نیمه‌سنتتیک؛ محافظت حداکثری=سنتتیک کامل.
9. فیلترها را فراموش نکنید: فیلتر روغن/هوا باکیفیت.
10. از فروشگاه معتبر تهیه کنید؛ در صورت نیاز مشاوره رایگان.

خطاهای رایج که هزینه‌ساز می‌شوند

• مخلوط کردن برندها یا گریدها: افزودن روغن ناسازگار می‌تواند افزودنی‌ها را خنثی کند. در اضطرار، از گران‌روی نزدیک و استاندارد مشابه استفاده شود و سپس تعویض کامل انجام دهید.
• تعویق تعویض روغن: ترافیک و سفرهای کوتاه، عمر روغن را کم می‌کند. به‌جای کیلومتر صرف، «شرایط کارکرد» را معیار قرار دهید.
• غفلت از فیلتر روغن/هوا: فیلتر بی‌کیفیت باعث رقیق‌شدن یا آلودگی سریع روغن می‌شود.
• گران‌روی بیش‌ازحد بالا برای جبران مصرف روغن: ممکن است استارت سرد و مصرف سوخت را بدتر کند. علت اصلی (رینگ/کاسه‌نمد/PCV) را بررسی کنید.
• بی‌توجهی به استاندارد برای موتورهای توربو/GDI: عدم رعایت API SP/ACEA C3 ریسک LSPI و رسوب را بالا می‌برد.

پیشنهاد موتورازین: سه انتخاب مطمئن (Product)

با توجه به موجودی به‌روز و گستره برندها، این سه پیکربندی عمومی را به‌عنوان نقطه شروع پیشنهاد می‌کنیم. برای تطبیق دقیق با خودرو، از مشاوره رایگان استفاده کنید.

• اقتصادی (شهری/خودروهای داخلی پرکارکرد): 10W-40 نیمه‌سنتتیک، API SN. کاربرد: ترافیک روزانه، اقلیم معتدل تا گرم. مزیت: هزینه اولیه مناسب، محافظت قابل‌قبول.
• متعادل (بیشتر خودروهای 1395 به‌بعد): 5W-30 سنتتیک کامل، API SP، ILSAC GF-6. کاربرد: شهری و بین‌شهری، صرفه‌جویی سوخت، استارت سرد بهتر.
• پرفورمنس/توربو و GDI: 5W-40 سنتتیک کامل، API SP، ACEA C3. کاربرد: اقلیم گرم، رانندگی پرفشار، محافظت از توربو و سیستم‌های پس‌پردازش.

سوالات متداول

1.فاصله تعویض واقعی چقدر است؟

علاوه بر توصیه دفترچه، شرایط کارکرد تعیین‌کننده است. در ترافیک سنگین، سفرهای کوتاه و اقلیم گرم، حتی روغن سنتتیک کامل را ۱۵–۲۰٪ زودتر تعویض کنید. برای بیشتر خودروها: مینرال ۵–۶هزار، نیمه‌سنتتیک ۷–۸هزار، سنتتیک ۱۰–۱۲هزار کیلومتر (یا یک‌سال هرکدام، هرکدام زودتر).

2.آیا ترکیب برندها مجاز است؟

در حالت ایده‌آل خیر. افزودنی‌ها ممکن است با هم ناسازگار باشند. اگر اضطراری بود، از روغنی با SAE و سطح استاندارد نزدیک استفاده کنید و در اولین فرصت تعویض کامل انجام دهید.

3.تفاوت 5W-30 با 10W-40 چیست؟

5W-30 در سرما روان‌تر و معمولاً کم‌مصرف‌تر است؛ مناسب موتورهای جدید. 10W-40 در دمای کاری ضخیم‌تر است و برای موتورهای قدیمی‌تر/فرسوده‌تر یا اقلیم بسیار گرم مناسب‌تر است. همیشه دفترچه خودرو معیار نهایی است.

4.برای موتور دودکن چه کنیم؟

 ابتدا عیب‌یابی (کمپرس، رینگ، کاسه‌نمد، سیستم PCV). استفاده از گران‌روی بالاتر (مثلاً از 5W-30 به 5W-40) به‌طور موقت مصرف روغن را کم می‌کند، اما درمان قطعی نیست. تعویض فیلتر هوا و بررسی نشت‌ها را فراموش نکنید.

5.برای آب‌وهوای بسیار گرم چه روغنی مناسب‌تر است؟

 5W-40 یا 10W-40 با پایه سنتتیک کامل و استانداردهای API SP/ACEA A3/B4 یا C3، به‌ویژه برای سفرهای طولانی و رانندگی پرفشار. برای موتورهای توربو، ACEA C3 ارجح است.

6.برای استارت سرد زمستانی چه کنیم؟

به SAE با W پایین‌تر بروید (0W-20/0W-30/5W-30 بسته به توصیه سازنده)، باتری سالم و شمع‌ها را چک کنید. روغن‌های با ILSAC GF-6 عملکرد استارت سرد بهتری ارائه می‌دهند.

جمع‌بندی

برای انتخاب سریع و مطمئن روغن موتور، ابتدا نوع موتور خود را مشخص کنید؛ بنزینی یا دیزلی. در صورتی که درباره گرانروی (SAE) یا استاندارد مناسب خودروتان اطمینان ندارید، می‌توانید از فرم مشاوره رایگان انتخاب روغن موتورازین استفاده کنید. کافی است مشخصات خودرو، اقلیم محل رانندگی، سبک استفاده و بودجه‌تان را وارد کنید تا پیشنهاد اختصاصی و دقیق دریافت کنید.

اگر قصد خرید عمده یا همکاری حرفه‌ای دارید، واحد خدمات ویژه تعمیرگاه‌ها و شرکت‌ها آماده ارائه مشاوره، تأمین و پشتیبانی فنی است. همچنین پیش از خرید، حتماً وضعیت فیلتر هوا و فیلتر روغن را بررسی کنید تا عملکرد روغن جدید به‌درستی حفظ شود و موتور شما با بیشترین بازده کار کند.