روغن توربین و پمپ پتروشیمی بندرماهشهر؛ پایداری در حرارت بالا

در قلب واحدهای تولیدی پتروشیمی بندرماهشهر، هزاران پمپ و توربین در مدارهای پیوسته فعالیت می‌کنند. دمای بخار، فشار بالا و تماس مستقیم با جریان گازهای داغ، محیطی را شکل می‌دهد که هیچ روانکار معمولی نمی‌تواند در آن دوام بیاورد.در چنین محیطی، روغن توربین و پمپ صنعتی نه‌فقط نقش روانکاری، بلکه نقش حیاتی در خنک‌سازی، انتقال حرارت، جلوگیری از اکسیداسیون و حفظ راندمان تجهیزات را بر عهده دارد.پایداری حرارتی بالا، مقاومت در برابر اکسیداسیون و کنترل لجن و رسوب، سه شاخص کلیدی در انتخاب روغن مناسب برای واحدهای پتروشیمی است.در بندرماهشهر، که دمای محیط در تابستان به بالای ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، عملکرد صحیح روغن توربین برابر است با امنیت، پایداری و تداوم تولید.

نقش حیاتی روغن توربین و پمپ در واحدهای پتروشیمی

در سامانه‌های نیرو و پمپاژ، روغن توربین و پمپ برای سه هدف اصلی طراحی شده است:

• روانکاری یاتاقان‌ها و محورهای چرخان،
• انتقال حرارت از نقاط بحرانی،
• و کنترل آلودگی ذرات و رطوبت.

پمپ‌های گریز از مرکز و توربین‌های بخار در بندرماهشهر با دورهای بالا (تا ۱۸۰۰۰ rpm) کار می‌کنند. در این سرعت‌ها، حتی کوچک‌ترین تغییر در ویسکوزیته می‌تواند باعث لرزش، افزایش دما و در نهایت شکست مکانیکی شود.به همین دلیل، استفاده از روغن‌های با پایه سنتتیک و افزودنی‌های پایدار حرارتی در این صنایع الزامی است.

شرایط اقلیمی و عملیاتی بندرماهشهر

ماهشهر در منطقه‌ای با رطوبت بالا و دمای متوسط ۴۰ تا ۵۵ درجه واقع شده است.این شرایط باعث تشدید اکسیداسیون روغن، جذب رطوبت از هوا و افزایش سرعت تجزیه حرارتی می‌شود.علاوه بر این، بخارات اسیدی ناشی از فرآیندهای شیمیایی (به‌ویژه در واحدهای آمونیاک، اتیلن و پلی‌پروپیلن) می‌توانند با روغن ترکیب شده و خواص آن را تغییر دهند.

• روغن توربین مناسب باید بتواند در چنین شرایطی:
• از تشکیل لجن (Sludge) جلوگیری کند،
• خاصیت ضد‌اکسیداسیون خود را حفظ کند،
• و در تماس با بخار یا میعانات، امولسیون پایدار ایجاد نکند.

ساختار شیمیایی روغن‌های توربین و پمپ صنعتی

روغن توربین معمولاً از ترکیب پایه روغنی گروه II یا III با افزودنی‌های زیر تشکیل می‌شود:

• آنتی‌اکسیدانت‌های فنولیک و آمینی: جلوگیری از تجزیه حرارتی.
• مهارکننده زنگ‌زدگی (Rust Inhibitor): محافظت از یاتاقان‌های فولادی.
• افزودنی ضد‌کف (Anti-Foam): کاهش تراکم حباب‌های هوا.
• پاک‌کننده (Detergent/Dispersant): کنترل لجن و آلودگی.
• افزودنی ضد‌سایش سبک (Mild AW): حفظ عمر یاتاقان‌ها در فشار بالا.

در مدل‌های توربین بخار و پمپ‌های گاز پتروشیمی، روغن باید در دماهای بین ۸۰ تا ۱۲۰ درجه بدون افت خاصیت عمل کند. به همین دلیل روغن‌های سری R&O (Rust & Oxidation Inhibited) گزینه‌ای استاندارد هستند.

عملکرد حرارتی و پایداری در دمای بالا

در دماهای بالا، فرآیند اکسیداسیون با سرعتی تصاعدی اتفاق می‌افتد؛ هر ۱۰ درجه افزایش دما، عمر روغن را به نصف کاهش می‌دهد.بنابراین در توربین‌های صنعتی، طراحی روغن بر اساس مقاومت حرارتی در دمای ۹۵ تا ۱۲۰ درجه انجام می‌شود.در آزمایش D943 (oxidation test)، روغن توربین موتورآرا رازین توانست تا ۹۰۰۰ ساعت بدون افت شاخص TAN کار کند، در حالی که روغن‌های معمولی پس از ۴۰۰۰ ساعت خواص خود را از دست دادند.این تفاوت ناشی از استفاده از آنتی‌اکسیدانت‌های دوگانه فنولیک–آمینی است که به‌صورت هم‌زمان واکنش‌های رادیکالی را خنثی می‌کنند.

بررسی میدانی در پتروشیمی بندرماهشهر

در واحد پمپاژ مرکزی یکی از مجتمع‌های پتروشیمی ماهشهر، دو پمپ سانتریفیوژ مشابه مورد آزمایش قرار گرفت:

• پمپ اول با روغن معدنی گروه II،
• پمپ دوم با روغن توربین سنتتیک سری T-100 موتورآرا رازین.
• پس از ۲۰۰۰ ساعت کار:
• دمای یاتاقان در پمپ دوم ۸°C پایین‌تر،
• فشار روغن ثابت‌تر،
• و هیچ نشانه‌ای از اکسیداسیون در فیلترها دیده نشد.

نتیجه تحلیل آزمایشگاهی نشان داد که روغن سنتتیک دارای عمر مفید ۲.۵ برابر بیشتر و شاخص تمیزی ISO 4406: 17/15/12 بوده است.

رفتار روغن در حضور بخار و رطوبت

یکی از خطرناک‌ترین عوامل برای روغن‌های توربین، ورود بخار به مدار است.
رطوبت باعث امولسیون، افت گرانروی و افزایش عدد اسیدی (TAN) می‌شود.
به همین دلیل، روغن مناسب باید دارای خاصیت Demulsibility بالا (جداسازی سریع آب) باشد.

در تست ASTM D1401، روغن توربین موتورآرا رازین توانست در مدت کمتر از ۱۵ دقیقه آب را از فاز روغنی جدا کند؛ عددی که برای شرایط مرطوب بندرماهشهر حیاتی است.

سیستم‌های فیلتراسیون و خنک‌سازی

در توربین‌ها و پمپ‌های پتروشیمی، روغن به‌صورت پیوسته از فیلترهای ۵ میکرونی عبور می‌کند.
اگر روغن خاصیت فیلترپذیری پایین داشته باشد، افت فشار ایجاد می‌شود و دبی کاهش می‌یابد.
در نتیجه، دمای کاری بالا می‌رود و خطر تخریب فیلم روغن افزایش می‌یابد.

به همین دلیل، روغن‌های جدید موتورآرا رازین دارای فرمولاسیون Low Ash و High Filterability Index هستند تا جریان روغن در مدار ثابت بماند.در واحدهای واقعی، این ویژگی باعث افزایش بازده خنک‌کاری تا ۱۲٪ شده است.

جدول فنی مقایسه عملکرد روغن‌ها

چالش‌های عملیاتی در پتروشیمی جنوب

عملیات مداوم، تغییرات دمایی شدید، و وجود گازهای اسیدی مانند H₂S و SO₂ باعث استهلاک سریع روانکار می‌شود.
در نتیجه، برنامه‌های نگهداری باید شامل موارد زیر باشد:

• نمونه‌گیری ماهانه از روغن و اندازه‌گیری TAN و ویسکوزیته،
• پایش سطح آلودگی ذرات و رطوبت،
• و شست‌وشوی مدار روغن (Flushing) در هر تعویض.

در صورت افزایش TAN بیش از ۱.۵ یا افت ویسکوزیته بیش از ۱۰٪، روغن باید تعویض گردد.

فناوری‌های نوین در روغن‌های توربین

تحقیقات جدید در موتورآرا رازین منجر به توسعه‌ی فناوری ThermoShield Additive شده است؛ افزودنی‌ای با پایه بورات–فسفات که ساختار شیمیایی روغن را در دماهای بالا پایدار می‌سازد.این فناوری باعث می‌شود حتی در تماس با بخار فوق‌داغ، فیلم روانکار پایدار بماند و از ایجاد خوردگی سطحی در یاتاقان‌ها جلوگیری شود.در نسخه‌های جدید سری T-100، این فناوری با NanoProtect Layer ترکیب شده که ضمن افزایش مقاومت حرارتی، انتقال حرارت را نیز تا ۱۸٪ بهبود می‌دهد.

نگهداری پیشگیرانه و تحلیل روغن

پایش وضعیت روغن توربین از طریق آنالیز منظم داده‌ها انجام می‌شود.
پارامترهای حیاتی شامل:

• عدد اسیدی (TAN)،
• مقدار ذرات فلزی (Fe, Cu, Al)،
• ویسکوزیته در 40°C،
• و مقدار آب به ppm.

موتورآرا رازین سیستم SmartOil Monitor را طراحی کرده که داده‌های سنسورهای آنلاین را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند.در صورت تشخیص روند غیرطبیعی، هشدار برای تیم فنی ارسال می‌شود.
نتیجه: کاهش ۵۵٪ توقف‌های ناگهانی توربین‌ها و صرفه‌جویی ۳۰٪ در مصرف روغن.

استانداردهای بین‌المللی

روغن‌های توربین و پمپ صنعتی باید با استانداردهای زیر منطبق باشند:

• DIN 51515 Part 1 & 2 (L-TD, L-TG)
• ISO 8068 (Lubricants for Turbines)
• ASTM D4378, D943, D2893
• GEK 101941A / Siemens TLV 9013

تمام روغن‌های توربین موتورآرا رازین دارای تأییدیه‌های فوق بوده و با گواهی COA و MSDS ارائه می‌شوند.

نقش آموزش و نیروی انسانی

حتی بهترین روغن، بدون اجرای صحیح برنامه نگهداری، عملکرد مطلوبی نخواهد داشت.آموزش اپراتورها در زمینه بررسی تغییر رنگ، بوی روغن، بررسی سطح فیلتر و ثبت نتایج نمونه‌گیری، از خرابی‌های پرهزینه جلوگیری می‌کند.واحد آموزش فنی موتورآرا رازین در ماهشهر کارگاه‌هایی را برای متخصصان بهره‌برداری برگزار می‌کند تا مفاهیم تحلیل روغن، شناسایی آلودگی و کار با سیستم‌های دیجیتال پایش را بیاموزند.

سؤالات متداول

آیا روغن توربین و پمپ متفاوت است؟

روغن توربین دارای افزودنی‌های ضد‌اکسیداسیون قوی‌تر است اما در بسیاری از واحدها به‌صورت مشترک قابل استفاده است.

چگونه رطوبت در روغن کنترل می‌شود؟

با استفاده از فیلترهای رطوبت‌گیر (Desiccant Breather) و آزمایش منظم Demulsibility.

هر چند وقت باید روغن توربین تعویض شود؟

در شرایط کاری عادی بین ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ ساعت یا طبق تحلیل آزمایشگاهی.

نشانه‌های اکسیداسیون روغن چیست؟

تغییر رنگ به قهوه‌ای تیره، بوی اسیدی و تشکیل لجن در کف مخزن.

جمع‌بندی

در واحدهای حیاتی پتروشیمی بندرماهشهر، پایداری حرارتی روغن توربین و پمپ، ضامن تداوم تولید است.روغن مناسب باید در دمای بالا، فشار مداوم و محیط مرطوب، عملکردی یکنواخت و مطمئن ارائه دهد.
انتخاب روغن با پایه سنتتیک، افزودنی ضد‌اکسیداسیون نسل جدید و قابلیت جداسازی سریع آب، کلید افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش توقف ناگهانی است.شرکت موتورآرا رازین با تولید روغن‌های توربین و پمپ صنعتی سری T-100، ارائه خدمات آنالیز روغن، پایش هوشمند و آموزش تخصصی پرسنل، همراه مطمئن صنایع پتروشیمی جنوب کشور است.برای انتخاب دقیق‌ترین روغن متناسب با شرایط عملیاتی واحد خود، همین امروز با کارشناسان فنی موتورآرا رازین تماس بگیرید.