تهویه مطبوع قطار شهری: روغن کمپرسور و کنترل نشت مبرد

چالش‌های واقعی HVAC قطار شهری و مسیر حل مسئله

گرم‌شدن کابین در ساعات اوج، خرابی ناگهانی کمپرسور، آلودگی رطوبتی/اسیدی روغن و افت راندمان به‌علت نشتی مبرد؛ این‌ها سناریوهای آشنای مدیران بهره‌برداری مترو است. هسته‌ی رفع این چالش‌ها، کنترل هم‌زمان «روغن کمپرسور» و «نشت مبرد» است. انتخاب صحیح روغن، مدیریت رطوبت، و اجرای یک برنامه PM مبتنی بر شرایط باعث کاهش خرابی، بهبود مصرف انرژی و افزایش MTBF کمپرسور می‌شود.

در این مقاله، چارچوبی عملیاتی برای اسکرال و اسکروهای ناوگان، انتخاب روغن (POE/PAG/PAO) بر اساس مبردهای متداول (R134a، R407C و گزینه‌های کم‑GWP)، روش‌های تشخیص نشتی، و رویه‌های بازیافت/شارژ ایمن ارائه می‌کنیم. اگر به «فروش عمده روغن کمپرسور» و «تأمین عمده روغن کمپرسور» با تاییدیه‌های OEM نیاز دارید، تیم موتورازین کنار شماست.

کمپرسورهای اسکرال و اسکرو در ناوگان شهری؛ الزامات روغن و نگهداری

مقایسه عملکردی برای کاربرد ریلی

اسکرال‌ها به‌دلیل سادگی و لرزش کم، در پکیج‌های سقفی قطار شهری رایج‌اند؛ اسکروها در ظرفیت‌های بالاتر و چرخه‌های پیوسته، پایداری دبی و راندمان جزئی خوبی ارائه می‌کنند. هر دو نوع به کیفیت روغن و برگشت مطمئن آن به کارتر وابسته‌اند. در اسکرال، فرسایش تیغه/اوربیت و در اسکرو، خراش روتورها و یاتاقان‌ها، پیامد مستقیم رقیق‌شدن روغن با مبرد، اسیدی شدن یا آلودگی رطوبتی است.

حساسیت روغن و مبرد در معماری‌های متفاوت

اسکرال‌ها معمولاً با POEهای با گرید ویسکوزیته 46 یا 68 کار می‌کنند؛ در اسکرو، بسته به کلیرنس و دمای تخلیه، انتخاب دقیق‌تری لازم است. R134a و R407C با POE سازگار هستند؛ در برخی سامانه‌های HFO (مثل R513A) نیز POEهای تایید شده توصیه می‌شود. PAG در سامانه‌های خودرویی با R134a/R1234yf رواج دارد، اما در ریلی تنها با تایید OEM پیشنهاد می‌گردد. استفاده از PAO در برخی اسکروها (با افزودنی‌های ویژه برای سازگاری) دیده می‌شود، ولی بررسی برگشت روغن و حلالیت ضروری است. برای «عمده‌فروشی روغن صنعتی» و تطبیق فنی با سازنده کمپرسور، می‌توانید از مشاوره فنی موتورازین بهره ببرید.

انتخاب روغن کمپرسور بر اساس مبرد و سازگاری: POE، PAG یا PAO؟

انتخاب روغن به سه محور بستگی دارد: سازگاری شیمیایی با مبرد، حلالیت/اختلاط و الزامات برگشت روغن. POE به‌دلیل حلالیت مناسب با HFC/HFO و پاک‌کنندگی خوب، استاندارد صنعتی در R134a و R407C است. PAG رطوبت‌دوست‌تر است و کنترل خشک‌بودن سیستم در آن حیاتی است؛ مزیت آن در حرکت‌پذیری در دماهای پایین و برخی الاستومرهاست. PAO پایداری حرارتی عالی دارد، اما حلالیت کمتر آن با HFC/HFO می‌تواند برگشت روغن را دشوار کند و نیاز به طراحی/سپرتراتور مؤثر دارد.

در خرید و «پخش عمده روغن صنعتی»، به تاییدیه سازنده کمپرسور، گرید ویسکوزیته (ISO VG) و بسته افزودنی ضدسایش/ضدکف دقت کنید. موتورازین با «فروش عمده روغن صنعتی» و «فروش عمده روغن کمپرسور» مطابق استانداردهای OEM، ریسک‌های ناشی از انتخاب نادرست را کاهش می‌دهد.

حلالیت و اختلاط با مبردهای متداول ناوگان؛ چگونه ریسک سایش و نشتی را کم کنیم؟

حلالیت روغن در مبرد، ویسکوزیته مؤثر را در یاتاقان‌ها تعیین می‌کند و بر «برگشت روغن» تاثیر می‌گذارد. با R134a، POE عموماً در بازه عملیاتی مترو، اختلاط خوبی دارد و برگشت روغن پایدار است. در R407C، به‌دلیل ماهیت مخلوط، شارژ باید دقیق و به‌صورت مایع باشد تا جزء‌گریزی رخ ندهد. برای مبردهای کم‑GWP مانند R513A یا R1234yf/ze، حساسیت به رطوبت و انتخاب فیلتر‑درایر سازگار (HFO) بیشتر می‌شود.

انتخاب درست روغن/مبرد، رقیق‌شدن بیش از حد روغن در دماهای پایین و لاک‌کردن کمپرسور در دماهای بالا را کاهش می‌دهد، نشتی ناشی از تخریب اورینگ‌ها را کمتر می‌کند و مسیر برگشت روغن را پایدار نگه می‌دارد. در قراردادهای «تأمین عمده روغن کمپرسور» برای ناوگان، پایش حلالیت و سازگاری با مبردهای موجود، بخشی از کنترل کیفیت است.

جدول زیر با هدف تفسیر سریع سازگاری مبرد/روغن و اثرات آن بر ریسک خرابی تدوین شده است. تفسیر پیشنهادی: اگر در ستون ریسک‌ها، «اسیدسازی/رقیق‌شدن» دیده می‌شود، تمرکز PM باید روی خشک‌کردن سیستم، تعویض به‌موقع فیلتر‑درایر و آنالیز TAN باشد. اگر «فشار/دما بالا» ذکر شده، توجه به سوپرهیت/ساب‌کولینگ و تهویه محفظه کمپرسور اولویت دارد.

مدیریت رطوبت و اسید: وکیوم اصولی، فیلتر‑درایر و اندیکاتور

بیشتر خرابی‌های زودهنگام کمپرسور از رطوبت و اسید ناشی می‌شوند. دستورالعمل پیشنهادی: پس از هر بازکردن مدار یا شک به آلودگی، فیلتر‑درایر را تعویض و سیستم را تا ≤500 میکرون وکیوم کنید. تست افت فشار وکیوم (Decay Test) حداقل 10 دقیقه انجام دهید؛ افزایش محسوس نشان‌دهنده نشت یا رطوبت باقیمانده است. از اندیکاتور رطوبت شیشه دید استفاده کنید و رنگ آن را در لاگ PM ثبت نمایید. آنالیز روغن (TAN، رطوبت به روش کارل‌فیشر، فلزات سایشی) هر 6–12 ماه یا پس از دمای تخلیه غیرعادی انجام شود. در صورت TAN بالا، علاوه بر تعویض روغن، ریشه‌یابی علت (رطوبت، دمای بیش‌ازحد، آلودگی) ضروری است.

تشخیص نشتی مبرد: از تست فشار تا نشت‌یاب الکترونیکی و UV

برای جلوگیری از افت راندمان و آسیب روغن، نشتی‌های خُرد باید سریعاً شناسایی شوند. گام‌ها: 1) تست فشار با نیتروژن خشک و ردیابی با محلول کف؛ 2) نشت‌یاب الکترونیکی (IR یا Heated Diode) برای اتصالات و کویل‌ها؛ 3) در صورت نیاز، استفاده از UV Dye سازگار با POE/HFO با غلظت مطابق OEM (معمولاً کمتر از 0.5% حجم روغن) و فیلتر UV مناسب. توجه: استفاده بی‌رویه از رنگ UV یا افزودنی‌های ناشناخته می‌تواند با ضمانت کمپرسور در تضاد باشد. نشتی در اورینگ‌های نامناسب (غیر HNBR) و اتصالات با گشتاور نامعیار، رایج است؛ ثبت نقاط تکرارشونده در بانک دانش PM کمک می‌کند.

بازیافت و شارژ ایمن، گشتاوردهی اتصالات و اورینگ‌ها

ایمنی و دقت شارژ، کلید پایداری سیستم است: مبرد را با دستگاه بازیافت استاندارد به سیلندرهای برچسب‌خورده منتقل و وزن خالص را ثبت کنید؛ تخلیه کامل روغن از سپراتور/کارتر طبق دستور OEM انجام شود. پیش از شارژ، تست فشار نیتروژن و وکیوم اصولی را کامل کنید. شارژ مبرد «وزنی» و با ترازوی کالیبره انجام شود؛ در R407C، شارژ به‌صورت مایع و مرحله‌ای. اتصالات را با آچار ترک و گشتاور مکتوب سازنده ببندید؛ اورینگ HNBR/FKM متناسب با مبرد/روغن انتخاب و با همان روغن کمپرسور آغشته کنید.

شارژ بیش‌ازحد باعث ساب‌کولینگ افراطی، فشار کندانس بالا و رقیق‌شدن روغن می‌شود؛ شارژ کم، سوپرهیت زیاد و دمای تخلیه بالا را در پی دارد. پس از راه‌اندازی، لاگ اولیه شامل فشارها، دماها، آمپراژ و صدای غیرعادی ثبت شود.

PM مبتنی بر شرایط و KPIهای کلیدی برای ناوگان مترو

PM کارآمد با داده آغاز می‌شود. اقلام حیاتی پایش: 1) دمای تخلیه کمپرسور (هدف اغلب زیر 110–120°C بسته به OEM)؛ 2) سوپرهیت اواپراتور حدود 6–12K و ساب‌کول 5–8K (طبق دفترچه سازنده تنظیم شود)؛ 3) آمپراژ کمپرسور نسبت به نامی؛ 4) تحلیل روغن (TAN، رطوبت، Fe/Cu/Al)؛ 5) انرژی مصرفی هر واگن‑کیلومتر. KPIها را در داشبورد ماهانه مقایسه و روندها را تحلیل کنید؛ انحراف مداوم در سوپرهیت می‌تواند نشانه شارژ نامناسب یا گرفتگی اکسپنشن باشد؛ افزایش TAN هم‌زمان با دمای تخلیه بالا معمولاً به خنک‌کاری ناکافی یا رطوبت اشاره دارد.

موتورازین با زنجیره تامین مطمئن برای «پخش عمده روغن صنعتی» و مشاوره فنی می‌تواند به کاهش خرابی‌های تکرارشونده کمک کند. برای آشنایی با گستره خدمات ما، به گستره خدمات مراجعه کنید.

چک‌لیست اجرایی و خطاهای رایج (به‌همراه راه‌حل)

چک‌لیست سریع عملیات

• Leak Check: تست فشار با نیتروژن، نشت‌یاب الکترونیکی، در صورت نیاز UV Dye سازگار.
• وکیوم صحیح: دو مرحله تا ≤500 میکرون + تست دیکی 10 دقیقه‌ای.
• شارژ وزنی: با ترازوی کالیبره؛ در مخلوط‌ها شارژ مایع.
• ثبت لاگ: فشار ساکشن/دیسشارژ، سوپرهیت/ساب‌کول، دمای تخلیه، آمپراژ.
• نمونه‌گیری روغن: هر 6–12 ماه یا پس از رخداد حرارتی؛ پایش TAN، رطوبت، فلزات.
• فیلتر‑درایر و اندیکاتور: تعویض/ثبت رنگ اندیکاتور در هر سرویس مهم.

خطاهای رایج و راه‌حل‌ها

• شارژ بیش/کم: علامت‌ها شامل فشارهای غیرعادی و سوپرهیت/ساب‌کول خارج از محدوده. راه‌حل: بازیافت، وکیوم و شارژ مجدد بر اساس وزن نامی.
• عدم تعویض فیلتر‑درایر: منجر به رطوبت، اسید و گرفتگی. راه‌حل: تعویض در هر بار بازکردن مدار و ثبت تاریخ.
• اختلاط نامناسب روغن: ناسازگاری با مبرد و الاستومرها. راه‌حل: پایبندی به تاییدیه OEM؛ در صورت نیاز، شست‌وشو و تعویض کامل روغن.
• گشتاوردهی نامعیار: نشتی تدریجی و سوختن ترمینال‌ها. راه‌حل: آچار ترک، آموزش و چک‌لیست گشتاور.
• نادیده‌گرفتن داده‌ها: عدم اقدام به‌موقع در برابر KPIهای خارج از محدوده. راه‌حل: آستانه‌های هشدار، تحلیل روند و اقدام اصلاحی.

HVAC سالم در قطار شهری به انتخاب دقیق روغن کمپرسور، کنترل رطوبت/اسید و مدیریت نشتی مبرد وابسته است. با اجرای PM مبتنی بر شرایط، تست‌های نشتی استاندارد و شارژ وزنی دقیق، می‌توان مصرف انرژی را کاهش و MTBF را افزایش داد. موتورازین با «فروش عمده روغن صنعتی» و تامین برندهای معتبر، ریسک خرابی را به‌طور معنادار کم می‌کند. برای آشنایی با سبد روغن صنعتی و برنامه‌های تامین ناوگانی، با ما در تماس باشید. اگر پروژه شما بخش پیشرانه دیزلی هم دارد، صفحه روغن موتور را ببینید.

پرسش‌های متداول

1.برای کمپرسور اسکرال با R134a چه روغنی مناسب‌تر است؟

در اغلب واحدهای اسکرال R134a، POE با ویسکوزیته ISO 46 یا 68 (طبق توصیه OEM) انتخاب استاندارد است. این روغن با R134a اختلاط مناسبی دارد و برگشت روغن را پایدار می‌کند. از اختلاط با PAG یا روغن‌های بدون تاییدیه خودداری کنید. در صورت تغییر مبرد (مثلاً به R513A)، حتماً سازگاری روغن و الاستومرها را مجدد بررسی کنید و فیلتر‑درایر سازگار نصب شود.

2.UV Dye برای نشتی‌یابی در قطار شهری مجاز است؟

اصل بر استفاده از روش‌های غیرتهاجمی (نیتروژن، نشت‌یاب الکترونیکی) است. UV Dye فقط در صورت تایید سازنده و با غلظت کنترل‌شده (معمولاً <0.5% حجم روغن) به‌کار رود. از رنگ‌های ناسازگار با POE/HFO پرهیز کنید و پس از رفع نشتی، مدار را با فیلتر‑درایر نو پایش کنید. ثبت مکان نشتی و حجم Dye در پرونده تجهیز ضروری است.

3.چرا وکیوم به 500 میکرون اهمیت دارد؟

در فشارهای بالاتر، رطوبت باقیمانده می‌تواند در حضور مبرد و فلزات به اسید تبدیل شود و به سیم‌پیچ‌ها و یاتاقان‌ها آسیب بزند. وکیوم ≤500 میکرون به‌همراه تست دیکی، اطمینان از تبخیر رطوبت و نبود نشتی می‌دهد. اندیکاتور رطوبت نیز باید سبز/خشک باقی بماند؛ تغییر رنگ نشانه ورود رطوبت یا اشباع فیلتر‑درایر است.

4.TAN بالا در آنالیز روغن چه معنایی دارد؟

افزایش TAN معمولاً به اکسیداسیون روغن، آلودگی رطوبتی یا دمای تخلیه بالا اشاره دارد. اقدام اصلاحی شامل ریشه‌یابی علت (تعمیر نشتی، بهبود خنک‌کاری، تنظیم سوپرهیت/ساب‌کول)، تعویض فیلتر‑درایر و در صورت نیاز تعویض روغن است. پس از اقدام، آنالیز تکراری انجام و روند TAN پایش شود.

5.در R407C چرا شارژ باید مایع باشد؟

R407C مخلوط چندجزئی است و شارژ بخار باعث جزءگریزی شده و ترکیب مبرد از حالت طراحی خارج می‌شود؛ پیامد آن افت راندمان، تغییر فشارها و رفتار غیرقابل پیش‌بینی سوپرهیت/ساب‌کول است. شارژ را مایع و وزنی انجام دهید و پس از راه‌اندازی، KPIها را ثبت و با مقادیر مرجع مقایسه کنید.

6.چه زمانی تعویض فیلتر‑درایر الزامی است؟

هر بار مدار باز می‌شود، پس از رخداد خرابی کمپرسور، مشاهده رطوبت/اسید در آنالیز روغن، یا تغییر رنگ اندیکاتور. عدم تعویض به‌موقع، ریسک اسیدی‌شدن و گرفتگی اکسپنشن را بالا می‌برد. تاریخ تعویض و وضعیت اندیکاتور را در لاگ PM ثبت کنید.

نقشه راه کاهش خرابی و انرژی در تهویه مطبوع مترو

برای همسویی با اصول EEAT و الگوی Helpful Content 2025–2026، این جمع‌بندی عملی به شما کمک می‌کند تصمیم‌های فنی را سریع‌تر و مطمئن‌تر بگیرید:

• انتخاب روغن بر مبنای شواهد: برای R134a/R407C از POE تاییدشده OEM استفاده کنید؛ در HFOهای کم‑GWP (R513A/R1234yf/ze) رطوبت را سخت‌گیرانه مدیریت کنید و سازگاری الاستومر را راستی‌آزمایی کنید.
• مدیریت رطوبت و اسید به‌عنوان KPI: وکیوم ≤500 میکرون با تست دیکی، تعویض فیلتر‑درایر پس از هر بار بازشدن مدار، پایش TAN و رطوبت روغن.
• نشتی‌یابی سیستماتیک: تست فشار نیتروژن، الکترونیکی IR/دیود حرارتی و در صورت نیاز UV Dye سازگار با غلظت کنترل‌شده. نقاط پرتکرار نشتی را مستندسازی کنید.
• شارژ وزنی و کالیبراسیون: شارژ دقیق بر اساس پلاک نامی؛ در مخلوط‌ها (R407C) شارژ مایع. ترازو و گیج‌ها را طبق برنامه کالیبره نگه دارید.
• حفاظت از کمپرسور: دمای تخلیه را زیر محدوده OEM (معمولاً 110–120°C) نگه دارید؛ سوپرهیت/ساب‌کول را در بازه توصیه‌شده تنظیم کنید؛ نتایج را در لاگ دیجیتال ثبت کنید.
• آنالیز روغن به‌مثابه هشدار زودهنگام: افزایش TAN یا فلزات سایشی علامت نقص خنک‌کاری، رقیق‌شدن روغن یا آلودگی است؛ اقدام اصلاحی را بلافاصله برنامه‌ریزی کنید.
• نیروی انسانی توانمند: آموزش آچار ترک، روش‌های وکیوم، بازیافت و ایمنی مبردها را استاندارد کنید؛ فرآیندها را با چک‌لیست‌های کوتاه و ممیزپذیر پیاده‌سازی کنید.
• تامین پایدار و قابل رهگیری: از زنجیره تامین معتبر برای «فروش عمده روغن کمپرسور» و «عمده‌فروشی روغن صنعتی» استفاده کنید. رهگیری بچ، برگه آنالیز (COA) و تاییدیه سازنده را در پرونده تجهیز نگه دارید.
• هم‌سوسازی با اهداف انرژی: KPI انرژی هر واگن‑کیلومتر را پایش کنید؛ هر بهبود 1–3 درصدی در ساب‌کول/سوپرهیت، در مقیاس ناوگان تاثیر بودجه‌ای محسوس دارد.

موتورازین به‌عنوان مرجع تخصصی تامین و توزیع روانکارهای صنعتی در سراسر ایران، آماده است سبد روغن‌های POE/PAG/PAO تاییدشده را متناسب با کمپرسورهای اسکرال/اسکرو ناوگان شما پیشنهاد دهد و فرآیندهای PM را همسو با استاندارد OEM بهبود دهد. برای مشاهده جزئیات همکاری و سرویس‌های مرتبط، صفحه گستره خدمات را ببینید و با تیم ما برای «تأمین عمده روغن کمپرسور» تماس بگیرید.